Πόλεμος μονοπωλιακών κολοσσών για τα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς
Κλιμακώνεται με απρόβλεπτες συνέπειες στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα ο αδυσώπητος «πόλεμος» που έχουν ξεκινήσει από τα μέσα του 2014 η Σαουδική Αραβία και οι περισσότερες μοναρχίες των χωρών του Κόλπου έναντι αντιπάλων τους, όπως είναι οι παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου σε Βόρεια Αμερική και Δυτική Ευρώπη.
Το «όπλο» που χρησιμοποιούν οι πετρελαιο-μοναρχίες του Κόλπου είναι η διατήρηση, σε υψηλά επίπεδα, της άφθονης πετρελαϊκής παραγωγής εντός του 13μελούς οργανισμού πετρελαιοπαραγωγών χωρών, του ΟΠΕΚ, παρά την πτώση της τιμής του κατά 73% μέσα στο τελευταίο 18μηνο (με τιμές που πλέον κυμαίνονται κάτω από τα 30 δολάρια το βαρέλι!).
Αυτό, όμως, δεν προκαλεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα και «τρύπες» μόνον στους ανταγωνιστές τους, εκτός ΟΠΕΚ (ΗΠΑ, Ρωσία, Βραζιλία), αλλά και στο εσωτερικό των χωρών τους.
Η πτώση της τιμής σχετίζεται με τη μείωση της ζήτησης λόγω κρίσης. Αλλά αξιοποιήθηκε, παρά το ότι με όπλο τη μείωση της παραγωγής μπορούσαν να συγκρατήσουν την τιμή, ώστε να χτυπηθούν ανταγωνιστές.
Η πτώση της τιμής σχετίζεται με τη μείωση της ζήτησης λόγω κρίσης. Αλλά αξιοποιήθηκε, παρά το ότι με όπλο τη μείωση της παραγωγής μπορούσαν να συγκρατήσουν την τιμή, ώστε να χτυπηθούν ανταγωνιστές.
Άλλωστε, οι πετρελαιο-μοναρχίες έχουν πάμφθηνο κόστος παραγωγής άρα τεράστιο περιθώριο κέρδους.
Γιατί τότε οι πετρελαιάδες της Σ. Αραβίας και των συμμάχων τους παίζουν αυτό το εξαιρετικά ριψοκίνδυνο παιχνίδι; Μεταξύ άλλων για έναν βασικό και ταυτόχρονα «απλό» λόγο: Για να κατακτήσουν ένα ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, συρρικνώνοντας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη τους ανταγωνιστές τους. Κυρίως όταν μπήκαν δυναμικά στο παιχνίδι Αμερικανοί, Καναδοί, Βρετανοί με σχιστολιθικό πετρέλαιο (που παράγεται με τη λεγόμενη μέθοδο υδραυλικής ρυγμάτωσης).
Επιπλέον, για να εκτοπίσουν από την αγορά αντιπάλους τους και εντός ΟΠΕΚ (όπως το Ιράν)...
Όμως, ο ριψοκίνδυνος πόλεμος της Σ. Αραβίας με τις τιμές του πετρελαίου θυμίζει επικίνδυνα παιχνίδια με τη φωτιά στο πλαίσιο του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, καθώς προς το παρόν δείχνει να εξελίσσεται σε μία πύρρειο νίκη.
Αφενός προκαλεί, όντως, τεράστιο πρόβλημα στους πετρελαιάδες σχιστολιθικού «μαύρου χρυσού» της Αμερικής, από την άλλη όμως, βάζει «μπουρλότο» στους προϋπολογισμούς τους, προκαλώντας μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα...
Ο Αμερικανός Χάρολντ Χαμ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της πετρελαϊκής εταιρείας «Continental Resources Inc», που θεωρείται πρωτοπόρος της σχιστολιθικής εξόρυξης, μιλώντας πριν από λίγες μέρες στο CNBC, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Με 1,8 εκατομμύρια βαρέλια που έριξαν στην αγορά, η πρόθεση των Σαουδαράβων ήταν να μας πνίξουν... Δεν τα κατάφεραν! Εκαναν ένα μυθικών διαστάσεων λάθος, που θα τους κοστίσει 1 τρισ. δολάρια».
Ο Χαμ, δηλαδή, δεν συμφωνεί με τις προβλέψεις αναλυτών που θεωρούν πως το ένα τρίτο των αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου θα χρεοκοπήσουν έως τα μέσα του 2017, εάν δεν αυξηθούν οι διεθνείς τιμές πετρελαίου πάνω από τα 50 δολάρια το βαρέλι.
Αυτό γιατί πιστεύει πως πολλές από αυτές τις εταιρείες έχουν πρόσβαση σε μακρόχρονο δανεισμό με προνομιακούς όρους και «έξυπνους» σχεδιασμούς παραγωγής και μπορούν, με μία «νοικοκυρεμένη» διαχείριση, να επιβιώσουν από την καταιγίδα. Αντίθετα, ο Χαμ, πιστεύει πως δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο οι πετρο-μοναρχίες του Κόλπου, σημειώνοντας πως «δεν είναι εταιρείες για να απολύουν εργαζόμενους αλλά χώρες που πρέπει, όπως και να 'χει, να συνεχίζουν να πληρώνουν μισθούς στο δημόσιο, συντάξεις και να χρηματοδοτούν προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας...».
Ο Χαμ (όπως και κάποιοι πολιτικοί αναλυτές) εκφράζει «ανησυχίες» ακόμη και για κοινωνικές εντάσεις, ενδεχομένως και εξεγέρσεις, στο εσωτερικό χωρών τύπου Σαουδικής Αραβίας, η οποία έχει λόγους να φοβάται κάτι αντίστοιχο και μόνον με τη σιιτική μειονότητα που ζει κυρίως στην «Ανατολική Επαρχία» και την οποία καταπιέζει αφόρητα η σουνιτική πλειοψηφία και το μεγαλύτερο μέρος της ντόπιας αστικής τάξης.
Δεν αποκλείεται να έχει δίκιο... Ηδη, η σημαντική μείωση της διεθνούς τιμής πετρελαίου προκαλεί, εδώ και μήνες, τεράστιες «τρύπες» στον προϋπολογισμό της Σ. Αραβίας και άλλων χωρών του Περσικού Κόλπου, που δεν αποκλείεται να φέρουν μεσοπρόθεσμες κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις. Ή και να αξιοποιηθούν για υποδαύλισή τους...
Η κυβέρνηση της Σ. Αραβίας, για παράδειγμα, πριν από ένα 15ήμερο αναγκάστηκε να αυξήσει κατά 50% τις τιμές των καυσίμων, να μειώσει δραστικά τις επιδοτήσεις στις τιμές υπηρεσιών κοινής ωφέλειας όπως είναι η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και υδροδότησης, να σταματήσει ή να συρρικνώσει την κρατική χρηματοδότηση σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, να βγάλει ακόμη και στο σφυρί την κρατική πετρελαϊκή εταιρεία ARAMCO!
Σε τέτοιες οικονομικές επιλογές δεν προβαίνει μόνον η Σ. Αραβία, αλλά και άλλες μοναρχίες του Περσικού Κόλπου που την ακολουθούν σε αυτό το ριψοκίνδυνο παιχνίδι, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ, που προχτές αποφάσισε να αυξήσει κατά 30% την τιμή των επιδοτούμενων καυσίμων και να κλείσει το παράρτημα του τηλεοπτικού δικτύου «ΑΛ Τζαζίρα» στις ΗΠΑ που «κτίστηκε» στη βάση του σταθμού «Current TV» και το οποίο είχε αγοράσει το 2013 έναντι μισού δισεκατομμυρίου δολαρίου από τον ιδιοκτήτη του, πρώην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Αλ Γκορ.
Εξίσου χαρακτηριστικές είναι οι χτεσινές πληροφορίες του Arabianbusiness.com, για τα δημοσιονομικά ελλείμματα αυτών των χωρών. Π.χ. τα δημοσιονομικά ελλείμματα της Σ. Αραβίας (που πέρσι ξεπέρασαν τα 87 δισ. δολάρια) θα αυξηθούν φέτος στο 14,1% του ΑΕΠ και το 2017 στο 10,3%.
Αντίστοιχα, το δημοσιονομικό έλλειμμα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που το 2015 κυμάνθηκε στο 4,7% του ΑΕΠ, θα κυμανθεί φέτος στο 3,8% του ΑΕΠ. Αλλες δύο από τις πιο «αδύναμες» (σχετικά...) πετρελαιο-μοναρχίες του Κόλπου, το Μπαχρέιν και το Ομάν, αναμένεται επίσης να καταγράψουν ελλείμματα της τάξης του 14,6% και 11,9% του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Δηλαδή μεγάλα μεγέθη...
Ομως, ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει στις διεθνείς αγορές Ενέργειας δεν μαίνεται μόνον μεταξύ του ΟΠΕΚ και των ανταγωνιστών του, αλλά και εντός του 13μελούς οργανισμού που ιδρύθηκε το 1960, για να προστατεύσει τα συμφέροντα των πετρελαϊκών μονοπωλίων σε Αλγερία, Αγκόλα, Εκουαδόρ, Ινδονησία, Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Λιβύη, Νιγηρία, Κατάρ, Σ. Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Βενεζουέλα.
Την περασμένη Τρίτη, ο προεδρεύων του ΟΠΕΚ, Νιγηριανός υπουργός Ενέργειας Ιμανουέλ Κατσίγκου, μιλώντας εκ μέρους και άλλων δύο μελών του οργανισμού που δεν κατονόμασε, ζήτησε έκτακτη σύνοδο μέσα στις επόμενες βδομάδες, αντί της προγραμματισμένης συνεδρίασης αξιωματούχων του οργανισμού στις 2 Ιούνη.
Ο Κατσίγκου εξέφρασε την έντονη δυσφορία ορισμένων μελών του ΟΠΕΚ και της χώρας του (όπου το κόστος παραγωγής πετρελαίου ανέρχεται σε 31 δολάρια το βαρέλι!) πως η καθοδική κούρσα στις διεθνείς τιμές πετρελαίου «στραγγαλίζει» τις οικονομίες τους και πως δεν μπορούν να αντέξουν άλλο τη διατήρηση της παραγωγής σε υψηλά επίπεδα.
Εντονα αντίθετος με την πραγματοποίηση έκτακτης συνόδου, με στόχο τη μείωση της παραγωγής στα μέλη του ΟΠΕΚ, εμφανίστηκε ο ομόλογός του από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) Σουχαΐλ Μοχάμεντ Αλ Μαρτζούρι, που ισχυρίστηκε ότι η τακτική της διατήρησης της παραγωγής σε υψηλά επίπεδα «αποδίδει».
Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως ακόμη και η δήλωση του Νιγηριανού υπουργού για έκτακτη σύνοδο του ΟΠΕΚ στη Βιέννη τέλος Φλεβάρη - αρχές Μάρτη, με στόχο τη μείωση της παραγωγής ήταν αρκετή για να διαμορφώσει, έστω για λίγες ώρες, την τιμή του πετρελαίου σε πάνω από τα 32 δολάρια το βαρέλι.
Αντίθετα, η απάντηση του υπουργού Ενέργειας των ΗΑΕ κατέβασε την τιμή κατά 4%, ρίχνοντάς το κάτω από 30 δολάρια το βαρέλι...
Εντούτοις, δεν είναι μόνον η Νιγηρία που έχει πρόβλημα από τις χαμηλές τιμές πετρελαίου.
Είναι και η Αλγερία, που είναι από τις σημαντικότερες παραγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου, η οποία επίσης εξαρτά ένα σημαντικό μέρος χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της από τα έσοδα των εξαγωγών «μαύρου χρυσού».
Η τακτική της διατήρησης της υψηλής παραγωγής πετρελαίου παρά τις χαμηλές τιμές προκαλεί σημαντικές οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις, το τελευταίο διάστημα, και σε άλλη μία χώρα που εξαρτά επίσης το μεγαλύτερο μέρος χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της από τις εξαγωγές πετρελαίου: Τη Βενεζουέλα.
Επιπλέον, προβλήματα θα δημιουργήσει αυτό το ζήτημα και στο Ιράν, που είναι μέλος του ΟΠΕΚ, σε μία συγκυρία κατά την οποία οξύνεται η αντιπαράθεσή του με τη Σαουδική Αραβία και, από την άλλη, επίκειται η άρση των διεθνών κυρώσεων (ορισμένοι λένε πως θα μπορούσε να γίνει ακόμη και από Δευτέρα!).
Η δυναμική επάνοδος του Ιράν στις διεθνείς αγορές πετρελαίου θεωρείται σίγουρο πως θα ρίξει δραματικά και άλλο τις τιμές «μαύρου χρυσού», με πολλούς αναλυτές (βλέπε εκτιμήσεις RBC Capital Markets, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Standard Chartered) να πιθανολογούν πως ένα βαρέλι πετρέλαιο τους επόμενους μήνες θα κοστίζει λιγότερο από 20 δολάρια ή ακόμη και λιγότερο από 10 δολάρια...
Εάν σε αυτά συνυπολογίζει τα σχέδια Ρωσίας και ΗΠΑ να διατηρήσουν υψηλή την πετρελαϊκή παραγωγή τους (επειδή και αυτές προσπαθούν ταυτόχρονα να κατακτήσουν ένα μεγαλύτερο κομμάτι της διεθνούς αγοράς), τότε αντιλαμβάνεται κανείς πόσο απρόβλεπτα μπορεί να εξελιχθούν τα πράγματα, όχι μόνον σε επίπεδο διεθνούς οικονομίας, αλλά και γεωπολιτικής.
Συμπεράσματα για τους λαούς
Βεβαίως, αυτή η κατάσταση δεν έχει σχέση μόνο με τον μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγών χωρών ανταγωνισμό, αλλά και μεταξύ των μονοπωλίων που παράγουν διαφορετικής μορφής Ενέργεια, π.χ. με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Επίσης και με το πώς παράγεται η ηλεκτρική ενέργεια. Ταυτόχρονα, ο «πυρετός» με την διεθνή τιμή του «μαύρου χρυσού» αποδεικνύει ότι όσο η Ενέργεια βρίσκεται υπό τον έλεγχο των μονοπωλιακών ομίλων, οι εργαζόμενοι θα χρυσοπληρώνουν τη χρήση της κάτι που φαίνεται ακόμα και όταν υπάρχει μεγάλη πτώση, που είναι πάντα αναντίστοιχη με τις τιμές που αγοράζουν τα καύσιμα.
Τελικά, το ποιος έχει τον έλεγχο της παραγωγής και συνολικά της οικονομίας είναι αυτό που πρέπει να κυριαρχήσει ως κριτήριο για τους εργαζόμενους, που μπορούν, σε σύγκρουση με τα μονοπώλια και τον καπιταλισμό, να αξιοποιήσουν τον πλούτο για τη δική τους ευημερία και την κοινωνική πρόοδο, όπως αρμόζει στις τεράστιες δυνατότητες της σημερινής εποχής.
Δ. ΟΡΦ.
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 16/1/2016
Προβάλλουμε και από την πλευρά μας αυτό το αξιόλογο θέμα στη στήλη «ΕΜΦΑΣΗ» του blog «Ευρυτάνας ιχνηλάτης». Η συγκεκριμένη στήλη (σ.σ. είναι αυτή με το σκίτσο που αναπαριστά ένα πιτσιρίκο που μοιράζει εφημερίδες!) βρίσκεται στην κάθετη πλαϊνή μπάρα του ιστολογίου μας και η προβολή γίνεται με απευθείας παραπομπή στο δικό σου ιστότοπο. Καλή συνέχεια…
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα κείμενα της Ορφανάκη είναι ενδιαφέροντα πάντα και κατατοπιστικά
ΔιαγραφήΚαλή συνέχεια και σ' εσένα