ΤΕΛΟΣ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΜΕΣΩ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ
Ο «πόλεμος των αγωγών» ανακατεύει την τράπουλα στους ανταγωνισμούς για την Ενέργεια
Οι ΗΠΑ προωθούν πιο αποφασιστικά το δικό τους LNG
Η διακοπή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας προς την Ευρώπη μπορεί να αφορά ένα μικρό ποσοστό των ενεργειακών αναγκών της, έχει όμως τεράστιο γεωπολιτικό συμβολισμό και στρατηγικό αποτύπωμα γύρω από την ιμπεριαλιστική σύγκρουση ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και Ρωσίας, σημαντικός παράγοντας της οποίας είναι και η Ενέργεια.
Την 1η Γενάρη έκλεισε η παλαιότερη διαδρομή φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη, Urengoy - Pomary - Uzhgorod, η οποία λειτουργούσε πάνω από 40 χρόνια, μεταφέροντας αέριο στην πόλη Σούτζα στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ και μέσω Ουκρανίας στη Σλοβακία, όπου χωριζόταν σε διακλαδώσεις προς την Τσεχία και την Αυστρία. Η Ρωσία μπορεί ακόμα να στέλνει φυσικό αέριο σε Ουγγαρία, Τουρκία και Σερβία, μέσω του αγωγού «TurkStream» που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα.
Ο ρωσικός όμιλος «Gazprom» και ο ουκρανικός «Naftogaz» δεν ανανέωσαν την τελευταία πενταετή σύμβασή τους, στο πλαίσιο σφοδρών ανταγωνισμών και ενός ευρύτερου παζαριού που διεξάγεται πιο έντονα τους τελευταίους μήνες για τους όρους «τερματισμού» του πολέμου.
Το Κίεβο αρνήθηκε να διαπραγματευτεί νέα συμφωνία με την «Gazprom», σε μια γεωπολιτική κίνηση που ήταν εξαρχής το ζητούμενο για τις ΗΠΑ, πριν και από την έναρξη της πλήρους κλίμακας σύγκρουσης στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ πιέζουν την ευρωπαϊκή αγορά για γρήγορη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και μεγαλύτερες προμήθειες αμερικανικού LNG.
Καθόλου τυχαία, λίγο πριν την εκπνοή του συμβολαίου η Ουκρανία παρέλαβε το πρώτο φορτίο υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ και μάλιστα μέσω τερματικού σταθμού στην Ελλάδα, η οποία αναβαθμίζει τον ρόλο της ως πύλης εισόδου αμερικανικού LNG στην ευρωπαϊκή αγορά.
«Τέλος στην κυριαρχία της Ρωσίας» βλέπουν διεθνή ΜΜΕ
Το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη αντιπροσωπεύει λιγότερο από 10% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ. Ωστόσο, η μη ανανέωση της συμφωνίας «διαβάζεται» από τα διεθνή ΜΜΕ ως το «οριστικό τέλος στην άλλοτε κυριαρχία της Ρωσίας στην ενεργειακή αγορά της ΕΕ», συνολικά ως ένα «τέλος εποχής».
«Διακόψαμε τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου. Πρόκειται για ιστορικό γεγονός. Η Ρωσία χάνει τις αγορές της, θα υποστεί οικονομικές απώλειες. Η Ευρώπη έχει αποφασίσει να εγκαταλείψει το ρωσικό φυσικό αέριο», τόνισε ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας Γ. Γκαλουστσένκο.
«Οταν ο Πούτιν ανέλαβε τη ρωσική προεδρία, πάνω από 25 χρόνια πριν, η ετήσια διαμετακόμιση φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη ξεπερνούσε τα 130 δισ. κυβικά μέτρα. Σήμερα είναι μηδέν. Είναι μία από τις μεγαλύτερες ήττες της Μόσχας (...) Εχασε μία από τις πιο κερδοφόρες και γεωγραφικά προσβάσιμες αγορές», δήλωσε με τη σειρά του ο Ουκρανός Πρόεδρος Β. Ζελένσκι.
«Ο Πούτιν ξόδεψε δισεκατομμύρια για να κατασκευάσει τους αγωγούς "Nord Stream", ώστε να παρακάμψει την Ουκρανία και να εκβιάσει την Ανατολική Ευρώπη με την απειλή της διακοπής της παροχής φυσικού αερίου. Σήμερα η Ουκρανία διέκοψε τη δυνατότητα της Ρωσίας να εξάγει φυσικό αέριο απευθείας στην ΕΕ», είπε από την πλευρά του ο Πολωνός ΥΠΕΞ Ρ. Σικόρσκι.
Πόσο ρωσικό αέριο έρχεται στην Ευρώπη;
Ο εκτοπισμός της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου ήταν πάγια επιδίωξη όλων των αμερικανικών κυβερνήσεων των τελευταίων χρόνων, που επιταχύνθηκε από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Μέχρι το 2022 η Ευρώπη και η Ρωσία συνδέονταν με 6 αγωγούς φυσικού αερίου, μεταξύ των οποίων τους «Nord Stream» 1 και 2, παρότι ο τελευταίος δεν πρόλαβε να τεθεί σε λειτουργία. Οι ρωσικοί αγωγοί παρείχαν γύρω στο 35% - 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης, στέλνοντας 140 - 170 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να μειώνουν τις εισαγωγές ρωσικού αερίου από το 2022. Ενδεικτικά, το 2024 η ποσότητα του ρωσικού αερίου που εισήλθε στην ΕΕ μέσω αγωγών ήταν 32,1 δισ. κυβικά μέτρα, σύμφωνα με στοιχεία της «Gazprom» και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ENTSOG).
Ειδικότερα, το 2024 οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας ανήλθαν σε 15,4 δισ. κυβικά μέτρα, παρότι το συμβόλαιο προέβλεπε 40 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, ενώ μέσω του αγωγού «TurkStream» στη Μαύρη Θάλασσα παραδόθηκαν 16,7 δισ. κυβικά μέτρα στην Τουρκία και από εκεί σε Ουγγαρία και Σερβία.
Η συμφωνία διαμετακόμισης υπολογίζεται ότι απέφερε ετησίως 5 - 6,5 δισ. δολάρια στη Ρωσία και 800 εκατ. δολάρια στην Ουκρανία.
Παρά τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά των ρωσικών υδρογονανθράκων και τη διακοπή λειτουργίας των αγωγών «Nord Stream», όμως, η ΕΕ φέρεται να αγόρασε ποσότητα - ρεκόρ ρωσικού LNG πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το «Bloomberg».
Μεταξύ των κορυφαίων εισαγωγέων, η Γαλλία έχει ήδη πετύχει υψηλότερους όγκους από ποτέ και η Ισπανία πλησιάζει τα ρεκόρ που σημειώθηκαν πέρυσι. Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και οι χώρες της Βαλτικής έχουν σταματήσει να εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Μόλις όμως το ρωσικό LNG επαναεριοποιηθεί στη Γαλλία, στο Βέλγιο ή στην Ολλανδία και εισέλθει στο δίκτυο, οι ποσότητες αναμειγνύονται και μπορούν να ρέουν ελεύθερα σε άλλες χώρες. Νωρίτερα, μέσα στο 2024, η ΕΕ συμφώνησε για πρώτη φορά να επιβάλει ορισμένους περιορισμούς στο ρωσικό LNG, με στόχο τον «σκιώδη» στόλο δεξαμενόπλοιων της Ρωσίας και τις μεταφορτώσεις καυσίμων σε τρίτες χώρες.
Τραμπ: Η ΕΕ πρέπει να αγοράζει περισσότερο αμερικανικό LNG
Σήμερα, περίπου το 50% των εισαγωγών LNG στην Ευρώπη προέρχεται από τις ΗΠΑ, οι οποίες κέρδισαν μερίδια της ευρωπαϊκής αγοράς. Οι εξαγωγές αμερικανικού LNG στην Ευρώπη έφτασαν τα 56 δισ. κυβικά μέτρα το 2022 και τα 63 δισ. κυβικά μέτρα το 2023.
Πρόσφατα, μάλιστα, ο εκλεγμένος Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ προειδοποίησε τις χώρες της ΕΕ «να καλύψουν το τεράστιο (σ.σ. ενεργειακό) έλλειμμά τους με μεγάλες αγορές του δικού μας πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αλλιώς, ΔΑΣΜΟΙ μέχρι τέλους!».
Πριν έναν μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι ίσως είναι δυνατή η εισαγωγή περισσότερου LNG από την Αμερική, για να αντικατασταθούν ροές από τη Ρωσία.
Υπάρχει και το σενάριο να γεμίσει το ουκρανικό δίκτυο με αμερικανικό LNG, που θα διοχετεύεται στις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης, σε ίδιες ποσότητες.
Η Τουρκία εξαιρέθηκε από τις κυρώσεις των ΗΠΑ
Στη γεωπολιτική «σκακιέρα» αναδεικνύονται κι άλλοι «παίκτες». Οπως αναφέρει ρεπορτάζ της «Χουριέτ», με τους μεγάλους αγωγούς που μετέφεραν ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας να είναι πλέον αδρανείς «η Τουρκία αναδύεται ως η μόνη ασφαλής εναλλακτική για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν».
Η Τουρκία λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέσω των αγωγών «Blue Stream» και «TurkStream», καθώς και από το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν μέσω του TANAP. Ηδη από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία πουλά φυσικό αέριο σε Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Ουγγαρία, Μολδαβία και Ρουμανία.
«Η Τουρκία έχει επίσης τη δυνατότητα να εξάγει μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές αν αυξηθούν οι δυνατότητες σύνδεσης με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία», αναφέρει το ρεπορτάζ.
Οπως μετέδωσε η «Ukrinform», η Τουρκία διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για άρση των κυρώσεων, ώστε να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τη ρωσική Gazprombank για να πληρώνει για τις εισαγωγές φυσικού αερίου, και έλαβε άδεια να πληρώσει για το ρωσικό αέριο με τρόπο που παρακάμπτει τις κυρώσεις. Παρόμοια εξαίρεση είχε χορηγηθεί νωρίτερα στην Ουγγαρία.
Στο μεταξύ, η Ουκρανία δηλώνει έτοιμη να επαναλάβει τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου αν υπάρξει αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εφόσον το φυσικό αέριο δεν θεωρείται «ρωσικό», δηλαδή «αναμειγνύεται» με αζέρικο, ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ. Πούτιν ανέφερε το ενδεχόμενο ξεχωριστών συμβάσεων με τουρκικές, ουγγρικές, σλοβακικές και αζέρικες εταιρείες.
Η Υπερδνειστερία πυροδοτεί εντάσεις
Χώρες όπως η Σλοβακία και η Αυστρία είχαν προετοιμαστεί για το σενάριο διακοπής της ροής ρωσικού αερίου. Όμως η «φιλορωσική» αποσχισθείσα περιοχή της Μολδαβίας, η Υπερδνειστερία, έχει βρεθεί σε δεινή θέση, καθώς προμηθευόταν περίπου 2 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου ετησίως μέσω αγωγών της Ουκρανίας.
Η διακοπή του αναμένεται να έχει σημαντικό γεωπολιτικό αντίκτυπο σε μια περιοχή όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες ρωσόφωνοι, σταθμεύουν 1.500 Ρώσοι στρατιώτες και η Μόσχα την αξιοποιεί ως μοχλό πίεσης απέναντι στα σχέδια της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Στην Υπερδνειστερία - ένα μικρό κομμάτι γης ανάμεσα σε Μολδαβία και Ουκρανία, με 450.000 κατοίκους - παράγεται μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής της ενέργειας σε σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που τροφοδοτείται από ρωσικό αέριο. Ο κύριος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιεί πλέον άνθρακα, και θα είναι σε θέση να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια τον Γενάρη και τον Φλεβάρη.
Όμως η Μολδαβία έχει εναλλακτικές προμήθειες αερίου και ρεύματος, από την Ρουμανία και αλλού. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια η ΕΕ επένδυσε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για να φτιαχτούν υποδομές στη Μολδαβία και να συνδεθεί με ευρωπαϊκά δίκτυα Ενέργειας.
Η Υπερδνειστερία δεν έχει εναλλακτικές, και σύμφωνα με δημοσιεύματα αρνήθηκε οποιαδήποτε στήριξη από τη «φιλοδυτική» κυβέρνηση της Μολδαβίας, ενδεχομένως για να προκληθούν σκόπιμα λαϊκές αντιδράσεις και να επιταχυνθούν εξελίξεις.
Η θέρμανση και το ζεστό νερό διακόπηκαν την Τετάρτη στα νοικοκυριά, «λόγω της προσωρινής διακοπής της παροχής φυσικού αερίου», ανέφερε η εταιρεία «Tirasteploenergo». Επίσης έκλεισαν βιομηχανίες, εκτός από παραγωγούς τροφίμων.
Ο ηγέτης της Υπερδνειστερίας, Β. Κρασνοσέλσκι, δήλωσε ότι η περιοχή διαθέτει αποθέματα φυσικού αερίου που θα μπορούσαν πιθανώς να διαρκέσουν για 10 μέρες περιορισμένης χρήσης στα βόρεια, και περισσότερο στα νότια.
Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου, 4-5/1/2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.