Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Για μένα, η Κουβανική Επανάσταση είναι κάτι πολύ σημαντικό· θα τολμούσα να πω ιερό — «Τα μάτια ανοίχτε λαοί ταπεινωμένοι, / παντού μια Σιέρα Μαέστρα περιμένει»

CUBA. Santa Clara. 1959. Fidel Castro speaking in front of the city hall of Santa Clara, that had recently been liberated by Ernesto Che Guevara. © Burt Glinn-Magnum Photos

«Τα μάτια ανοίχτε λαοί ταπεινωμένοι,
παντού μια Σιέρα Μαέστρα περιμένει»

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Όπως δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα, 1/1/2020

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 7 Ιαν. 2017

 

*

Για μένα, η Κουβανική Επανάσταση είναι κάτι πολύ σημαντικό· θα τολμούσα να πω ιερό.

Απάντηση του Πάμπλο Νερούδα στο: Τι πιστεύετε για την κουβανική εμπειρία; (Συνέντευξη στη L’ Express, Paris, Σεπ. 1971).

*

1 Γενάρη 2020, 61η επέτειος της μεγάλης Κουβανικής Επανάστασης

*

Πάμπλο Νερούδα

Ενός λεπτού Τραγούδι για τη Σιέρα Μαέστρα

Κούβα 1960. Ο Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904-23.9.1973) φωτογραφημένος από τον Αλβέρτο Κόρδα (14.9.1928-25.5.2001). Πηγή φωτό: http://alidaanderson.com/Korda

Αρχικά, σκέφτηκα αυτό το βιβλίο για το Πουέρτο Ρίκο, για τη μαρτυρική αποικιακή του κατάσταση, για το σημερινό αγώνα των εξεγερμένων πατριωτών του.

Το βιβλίο μεγάλωσε έπειτα απ’ τα μεγαλόπνοα γεγονότα της Κούβας και αναπτύχθηκε στο σκηνικό της Καραϊβικής.

Το αφιερώνω, λοιπόν, στους ελευθερωτές της Κούβας: Στον Φιντέλ Κάστρο, στους συντρόφους του και σε ολόκληρο τον κουβανικό λαό. […]

Πάμπλο Νερούδα, από τον Πρόλογο της συλλογής Επικό Τραγούδι (1960).

*

CUBA. Santa Clara. 1959. Castro and his people where coming in from the Sierra Maestra using any transport they could find including a tank that belonged to Batista. © Burt Glinn-Magnum Photos

Μόλις έλαβα από τα πιεστήρια το βιβλίο μου «Canción de Gesta», που εκδόθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο της Κούβας. Το καμαρώνω σαν μωρό, αν και κατά βάθος είναι ένα τρομερό μωρό. Η Χιλή και η Κούβα συνδέονται με μια αόρατη γέφυρα, και κάθε φορά ο Πρωθυπουργός σας, ο Δρ Φιντέλ Κάστρο, εξασφαλίζει όλο και μεγαλύτερη αξιοπρέπεια στην πατρίδα μου και σε ολόκληρη την Ήπειρο.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Νικολάς Γκιγιέν & Πάμπλο Νερούδα - Το Έπος του Γκράνμα και ο Μύθος των Δώδεκα (12) που ήταν Είκοσι ένας (21)

Granma (Γκράνμα). Το γιωτ της Επανάστασης. Σαλπάρησε στις 25 Νοεμβρίου 1956 από το Τούξπαν του Μεξικού και προσάραξε στις ακτές της Κούβας στις 2 Δεκεμβρίου, με το «πλήρωμα» της ελευθερίας που γκρέμισε το καθεστώς του Μπατίστα.

Χωρητικότητα: 20-22 άτομα. Χώρεσαν 82. Για την ιστορία: το 82^o μέλος που ναυτολογήθηκε ήταν ο Καμίλο Σιενφουέγος. 

Δεν επρόκειτο για απόβαση, επρόκειτο για ναυάγιο, θα πει αργότερα ο Τσε.

Και μια επική σύμπτωση: Στις 25 Νοε. 2016, ακριβώς 60 χρόνια μετά την αναχώρηση του πλοιαρίου, ο Φιντέλ θα σαλπάρει για την Αθανασία.

Πόσοι επέζησαν μετά το... ναυάγιο για να ανέβουν στη Σιέρα Μαέστρα;
Στα δύο ποιήματα που ακολουθούν:

Ο Πάμπλο Νερούδα λέει ότι ήταν ο Φιντέλ Κάστρο μ’ άλλους δεκαπέντε.
Ο Νικολάς Γκιγιέν, κάνει λόγο για μόλις πάνω / απ’ τα δέκα δάχτυλά μας.

Τελικά πόσοι ήταν; (Βλέπε μετά τα ποιήματα).

*

 

16 Απριλίου 2016. Αντίγραφο του Γκράνμα στην επετειακή εκδήλωση για τη μεγάλη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης κατά των εισβολέων στην Πλάγια Χιρόν, 17-19 Απρ. 1961

 

 29 Νοε. 2016. Πλατεία της Επανάστασης. Αντίγραφο του Γκράνμα κατά την τελετή για τον θάνατο του Φιντέλ.

*

Τούξπαν - Λας Κολοράδας. 25 Νοε. - 2 Δεκ. 1956.

Πάμπλο Νερούδα – Νικολάς Γκιγιέν

Δυο ποιήματα για το Έπος του Γκράνμα

Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Τα δύο ποιήματα δημοσιεύτηκαν και στην Κατιούσα, 2/12/2019

V

Το Έπος

Πάμπλο Νερούδα

ΑΝ η βαθιά η θάλασσα τις πίκρες
κατάφερνε να πνίξει, τότε οι ελπίδες
θ’ ανθίζανε στη γη· και ξεμπαρκάραν:
ήταν γροθιές και μπράτσα για τη μάχη.

Ο ΦΙΝΤΕΛ Κάστρο μ’ άλλους δεκαπέντε
κι η λευτεριά μαζί βγήκαν στην άμμο.
Σκοτάδι· το νησί μέσα στο πένθος,
αλλά το φως υψώσανε παντιέρα,
γιατί άλλα όπλα απ’ την αυγή δεν είχαν,
που όμως κι αυτή στη γη αποκοιμιόταν:
και τότε σιωπηλοί πήραν το δρόμο
του αγώνα, περπατώντας προς τ’ αστέρια.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η Ανατίναξη του “La Coubre” − Ένα ποίημα, ένα σύνθημα, δυο μυθικές φωτογραφίες (4-5 Μάρτη 1960 - 4 VIDEO)

ο ένας τα εκρηκτικά ταχτοποιούσε
κι ο άλλος ερχόταν σημαιοστολισμένος,
ο ένας είχε οπλίσει την τορπίλα,
στην πάσα Αμερική ψευδόταν ο άλλος,
γλίστραγε ο ένας, ύπουλο χταπόδι,
μειλίχιος ήταν ο άλλος, σαν μια θείτσα.

Πάμπλο Νερούδα

Επικό Τραγούδι – Canción de Gesta (1960)

*

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Α΄ δημοσίευση Κατιούσα, 4/3/2018

*

*

XXXI Explosión del “La Coubre”, 1960 Pablo Neruda Mi tema es este barco que llegaba lleno de municiones y alegría: en La Habana estalló su cargamento en el fuego del mar fue su agonía. Fueron dos Eisenhowers diferentes los que actuaron en esta compañía, uno que navegaba bajo el agua y otro que en Argentina sonreía,

Μπάμπης Ζαφειράτος: Granma - Τo «ναυάγιο» του Τσε που έγραψε το Έπος... του Πάμπλο Νερούδα

Γκράνμα (Granma) είναι το όνομα του σκάφους με το οποίο οι αντάρτες του Φιντέλ Κάστρο μεταφέρθηκαν (το 1956) απ’ το Μεξικό στις ακτές της Κούβας και ξεκίνησαν τον ανταρτοπόλεμο ενάντια στο καθεστώς. Σαλπάρισε στις 25 Νοεμβρίου του 1956 από το Τούξπαν του Μεξικού και προσάραξε στις ακτές τις Κούβας στις 2 Δεκεμβρίου. Χωρητικότητα: 20-22 άτομα. Χώρεσαν 82.

«Δεν επρόκειτο για απόβαση, επρόκειτο για ναυάγιο», θα πει αργότερα ο Τσε.

Ο Μπατίστα τους περίμενε. Στην κορφή της Σιέρα Μαέστρα, στο Τουρκίνο έφτασαν περίπου 22, που σύμφωνα με την πιο αξιόπιστη εκδοχή, ήταν: Φιντέλ, Ραούλ, Γκεβάρα, Άρμαντο Ροδρίγες, Φαουστίνιο Πέρες, Ραμίρο Βαλντές, Ουνιβέρσο Σάντσες, Εφιχένιο Αμεϊχέιρας, Ρενέ Ροδρίγες, Καμίλο Σιενφουέγος, Χουάν Αλμέιδα, Καλίξτο Γαρσία, Καλίξτο Μοράλες, Ρεϊνάλντο Μπενίτες, Χούλιο Δίας, Ραφαέλ Τσάο, Σίρο Ρεδόντο, Χοσέ Μοράν, τον Κάρλος Βερμούδες, Φρανσίσλο Γονσάλες, Λουίς Κρέσπο, Χοσέ Πόνσε. Όλοι οι άλλοι σκοτώθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν ή έμειναν πίσω.  
Είκοσι: Μια ολόκληρη επανάσταση!

(Περισσότερα για το ναυάγιο βλέπε στο τέλος).

***
Πάμπλο Νερούδα

Το Έπος

Από την ποιητική συλλογή

Επικό Τραγούδι (1960)

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο
*
Άλλα ποιήματα από το Επικό Τραγούδι και η ιστορία της συλλογής

V La Gesta Pablo Neruda SI el hondo mar callaba sus dolores las esperanzas levantó la tierra: éstas desembarcaron en la costa: eran brazos y puños de pelea: FIDEL Castro con quince de los suyos y con la libertad bajó a la arena. La isla estaba oscura como el luto, pero izaron la luz como bandera, no tenían más armas que la aurora y ésta dormía aún bajo la tierra: entonces comenzaron en silencio la lucha y el camino hacia la estrella.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Η σπορά του Φιντέλ και το προζύμι του Χοσέ Μαρτί (2 ποιήματα)

γιατί στην Κούβα βλάστησ’ ένας σπόρος / χιλιάκριβος με χίλιες προσδοκίες: / της περηφάνιας μας ο σπόρος, χρόνια / πληγές γεμάτος, πατημένος, πέφτει / στις γράνες, και υψώνονται οι σημαίες / μιας Επανάστασης Αμερικάνας.

*

Δυο ποιήματα από τη συλλογή

Επικό Τραγούδι – Canción de Gesta (1960)

*

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

(Α΄ δημοσίευση Κατιούσα, 25/11/2017)

VI Antigua Historia Pablo Neruda Ahora abro los ojos y recuerdo: brilla y se apaga, eléctrica y oscura, con alegrías y padecimientos la historia amarga y mágica de Cuba.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούνε: τα λόγια σου έργα, τα έργα σου τραγούδια — Φιντέλ: Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγ. 1926 - Αβάνα, 25 Νοε. 2016

 «Σε αυτές τις οδυνηρές, αλλά και νικηφόρες στιγμές που περνάνε οι λαοί της Αμερικής, το ποίημά μου για τον Μπολίβαρ, με μικρές αλλαγές, μπορεί να ειπωθεί ότι απευθύνεται στον Φιντέλ Κάστρο, επειδή στους αγώνες για την ελευθερία, κάθε φορά αναδύεται η μοίρα ενός ανθρώπου, που με το μεγαλειώδες πνεύμα του θα δώσει σιγουριά στην ιστορία των λαών μας».

Πάμπλο Νερούδα

Στον Φιντέλ Κάστρο

Έμμετρη μετάφραση – Επίμετρο – Σημειώσεις – Σχέδια Νερούδα και Φιντέλ

Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο
Πρώτη δημοσίευση στην παρούσα μορφή: Κατιούσα, 24/11/2017

Η πρώτη μορφή στην Μποτίλια, 2/12/2016

(Με τη φωνή του ποιητή)

ΧΙΧ A Fidel Castro Pablo Neruda Fidel, Fidel, los pueblos te agradecen palabras en acción y hechos que cantan, por eso desde lejos te he traído una copa del vino de mi patria: es la sangre de un pueblo subterráneo que llega de la sombra a tu garganta, son mineros que viven hace siglos sacando fuego de la tierra helada.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Επικό Τραγούδι - Πουλιά της Καραϊβικής (Φωτό)

quetzal: κετσάλ (τρωγωνίδες). Βλ. και πιο κάτω.

Πάμπλο Νερούδα

Πουλιά της Καραϊβικής - Las aves del Caribe

Όποιος τις ρουμπινί ίβιδες δεν είδε...

Από την ποιητική συλλογή

Επικό Τραγούδι (1960)
Canción De Gesta

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση - Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Ξαναδημοσιεύτηκε στην Κατιούσα, 12/7/2020, με 2 ακόμη ποιήματα για τα πουλιά:

Ο Φτερωτός Γίγαντας Πάμπλο Νερούδα

και στην Μποτίλια, 13/7/2020:

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Πετώντας με τα πουλιά - 90 φωτό των φτερωτών συντρόφων του (3 ποιήματα)

 
*
Το Επικό Τραγούδι (Και η ιστορία του)

 

[XXVII] Las aves del Caribe Pablo Neruda En esta breve ráfaga sin hombres a celebrar los pájaros convido, el vencejo, veloz vela del viento, la deslumbrante luz del tucusito, el limpiacasa que bifurca el cielo, para el garrapatero más sombrío hasta que la sustancia del crepúsculo teje el color del aguaitacaminos.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Πάμπλο Νερούδα για τον Φιντέλ της Λατινικής Αμερικής, την Κούβα και τη Βενεζουέλα − Οι Υποχθόνιοι και Ένας Αλλιώτικος Δημοκράτης (2 ποιήματα)

Fidel vivirá para siempre! Fidel es inmortal!
Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους
(Fidel Alejandro Castro Ruz)
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 - Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
Σχέδιο (2ο από 2 του Κομαντάντε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 28.XI.2016
(Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Πάμπλο Νερούδα

Οι Υποχθόνιοι - Los Emboscados

και

Ένας Αλλιώτικος Δημοκράτης - Un Demócrata Extraño

Από την ποιητική συλλογή

Επικό Τραγούδι (1960)

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*
Το Επικό Τραγούδι (Και η ιστορία του)
(5 ακόμη ποιήματα)

[XXI] LOS EMBOSCADOS Pablo Neruda Parece que estos días congregaron contra Cuba mentiras y venenos, el cable las reparte día y noche preparando el asalto y el momento: «Parece que la iglesia desconfía» «Hay en Cayo Benito un descontento» «Fidel no apareció el día 28».

Μπάμπης Ζαφειράτος: Πάμπλο Νερούδα - Στοχασμός επάνω στη Σιέρα Μαέστρα

Πάμπλο Νερούδα

Στοχασμός επάνω στη Σιέρα Μαέστρα

(Meditación sobre la Sierra Maestra)

Γραμμένο Το Έτος 2000

Από την ποιητική συλλογή

Επικό Τραγούδι (1960)

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση - Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Ξαναδημοσιεύθηκε σε 13σύλλαβο στην Κατιούσα, 1/1/2022

και αμέσως μετά στην Μποτίλια 

Ω, πόσες νύχτες μέσα σε μια νύχτα…

[XLII] Escrito en el año 2000 Pablo Neruda Quiero hablar con las últimas estrellas ahora, elevado en este monte humano, solo estoy con la noche compañera y un corazón gastado por los años: Llegué de lejos a estas soledades, tengo derecho al sueño soberano, a descansar con los ojos abiertos entre los ojos de los fatigados,