Για ναυαγούς που θέλουν να κολυμπήσουν. Το σημείωμα άλλοτε βιαστικό και ταραγμένο, άλλοτε φλύαρο ή λακωνικό, ακατάληπτο κι ερμητικό, κακογραμμένο κι αδέξιο, ευδιάκριτο ή ξεθωριασμένο. Μπουκαλάκια, φιαλίδια, φιάλες αερίου. Μποτίλιες, μποτίλιες, μποτίλιες... Με καθορισμένο, πάντοτε, στίγμα.
Καλή στεριά, συνταξιδιώτες...
Ή καλή θάλασσα.
Granma (Γκράνμα). Το γιωτ της Επανάστασης. Σαλπάρησε στις 25 Νοεμβρίου 1956 από το Τούξπαν του Μεξικού και προσάραξε στις ακτές της Κούβας στις 2 Δεκεμβρίου, με το «πλήρωμα» της ελευθερίας που γκρέμισε το καθεστώς του Μπατίστα.
Χωρητικότητα: 20-22 άτομα. Χώρεσαν 82. Για την ιστορία: το 82o μέλος που ναυτολογήθηκε ήταν ο Καμίλο Σιενφουέγος.
Δεν επρόκειτο για απόβαση, επρόκειτο για ναυάγιο, θα πει αργότερα ο Τσε.
Και μια επική σύμπτωση: Στις 25 Νοε. 2016, ακριβώς 60 χρόνια μετά την αναχώρηση του πλοιαρίου, ο Φιντέλ θα σαλπάρει για την Αθανασία.
Πόσοι επέζησαν μετά το... ναυάγιο για να ανέβουν στη Σιέρα Μαέστρα; Στα δύο ποιήματα που ακολουθούν:
Ο Πάμπλο Νερούδαλέει ότι ήταν ο Φιντέλ Κάστρο μ’ άλλους δεκαπέντε. Ο Νικολάς Γκιγιέν, κάνει λόγο για μόλις πάνω / απ’ τα δέκα δάχτυλά μας.
Τελικά πόσοι ήταν; (Βλέπε μετά τα ποιήματα).
*
16
Απριλίου 2016. Αντίγραφο του Γκράνμα στην επετειακή εκδήλωση για τη
μεγάλη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης κατά των εισβολέων στην Πλάγια
Χιρόν, 17-19 Απρ. 1961
29 Νοε. 2016. Πλατεία της Επανάστασης. Αντίγραφο του Γκράνμα κατά την τελετή για τον θάνατο του Φιντέλ.
*
Τούξπαν - Λας Κολοράδας. 25 Νοε. - 2 Δεκ. 1956.
Πάμπλο Νερούδα – Νικολάς Γκιγιέν
Δυο ποιήματα για το Έπος του Γκράνμα
V
Το Έπος
Πάμπλο Νερούδα
ΑΝ η βαθιά η θάλασσα τις πίκρες
κατάφερνε να πνίξει, τότε οι ελπίδες
θ’ ανθίζανε στη γη· και ξεμπαρκάραν:
ήταν γροθιές και μπράτσα για τη μάχη.
Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε»
(Che Guevara - Ernesto Guevara de la Serna)
Γεννήθηκε στις 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής
Δολοφονήθηκε από τη CIA, στις 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας
Σχέδιο (4ο από 5 του Τσε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 14.Χ.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)
*
Κάποιοι ανθρώποι πεθαίνουν
για να ’ρθουν ξανά ζωντανοί.
Κι αν έχεις καμιά αμφιβολία
Ας πα’ να ρωτήσεις τον Τσε.
(Αταουάλπα Γιουπάνκι, 1975)
****
Μάθαμε να σ’ αγαπάμε
απ’ του μύθου την εξέδρα
της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος
του θανάτου στήνει ενέδρα. Ας πα’ να ρωτήσεις τον Τσε.
(Κάρλος Πουέμπλα, 1965)
*
Κάρλος Πουέμπλα
Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
*
Hasta siempre Comandante (Guajira), 1965
Letra y Música: Carlos Puebla
Interpretación: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales
Το video και ο υποτιτλισμός από την παρούσα μετάφραση είναι ευγενική προσφορά του φίλου Βελισσάριου Κοσσυβάκη
Ως τη νίκη Κομαντάντε(Γουαχίρα)
(1965)
Μουσική – Στίχοι: Κάρλος Πουέμπλα Ερμηνεία: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales
Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας: Μπάμπης Ζαφειράτος
MΑΘΑΜΕ να σ’ αγαπάμε απ’ του μύθου την εξέδρα της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος του θανάτου στήνει ενέδρα.
Εδώ κοπάζ’ η αντάρα μέν’ η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Το ένδοξο φαρδύ σου χέρι
ρίχνει στο άδικο κατάρα
κι όρθια όλη η Σάντα Κλάρα
τ’ όνομά σου θα προφέρει.
Εδώ κοπάζ’ η αντάρα μέν’ η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Ανοιξιάτικοι ήλιοι εμπρός σου
στον πυρπολημένο αγέρα
κι έγινε στη γη παντιέρα
το πλατύ χαμόγελό σου.
Εδώ κοπάζ’ η αντάρα μέν’ η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Μια επανάσταση έχεις φέρει
που σε πάει σε νέους τόπους
δίνει ελπίδα στους ανθρώπους
του ελευθερωτή το χέρι.
Εδώ κοπάζ’ η αντάρα μέν’ η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Πάντα εμπρός θα προχωράμε
τ’ όραμά σου ακολουθάμε
και με τον Φιντέλ σού λέμε
Ως τη νίκη Κομαντάντε.
Εδώ κοπάζ’ η αντάρα μέν’ η αστραφτερή ματιά σου και η τρυφερή θωριά σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.
Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας: Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Νοεμβρίου 2016
Για
τα 150 χρόνια από την Κομμούνα του Παρισιού το 1871
*
«Η Κομμούνα ήθελε να καταργήσει εκείνη την ταξική
ιδιοκτησία που την εργασία των πολλών τη μετέτρεπε σε πλούτο των λίγων»
Κ.
Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»
*
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ τιμά τη μεγάλη επέτειο της
συμπλήρωσης 150 χρόνων από την Κομμούνα του Παρισιού το 1871, που αποτέλεσε και
αποτελεί έναν από τους λαμπρότερους φάρους στην πάλη του διεθνούς επαναστατικού
κινήματος, «το πιο υψηλό παράδειγμα του πιο περίλαμπρου προλεταριακού
κινήματος του 19ου αιώνα»1,όπως
την περιέγραψε ο Λένιν.
Η κόκκινη σημαία του προλεταριάτου που ανέμιζε στο
δημαρχείο του Παρισιού για 72 μέρες, από τις 18 Μάρτη έως τις 28 Μάη 1871, ήταν
το φωτεινό έμβλημα μιας νέας εποχής στους ταξικούς αγώνες ανάμεσα στην εργατική
και την αστική τάξη. Στην Παρισινή Κομμούνα η εργατική τάξη συγκρούστηκε για
πρώτη φορά με τους εκμεταλλευτές της σηκώνοντας τη σημαία του αγώνα για τα δικά
της αυτοτελή συμφέροντα. Ηταν η πρώτη πράξη ενός μεγάλου έργου από ταξικές
συγκρούσεις στο τέλος του 19ου αιώνα και σοσιαλιστικές επαναστάσεις που
ακολούθησαν σε όλο τον 20ό αιώνα, με το οποίο θα έπαιρνε σάρκα και οστά το
«φάντασμα του κομμουνισμού», δηλαδή η πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης
και η πάλη της για τη δική της εξουσία, που διακηρύχθηκε για πρώτη φορά το 1848
με το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος από τους Μαρξ και Ενγκελς.
Το μεγαλείο αυτής της ηρωικής εξέγερσης του προλεταριάτου
του Παρισιού το αποτύπωσε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο ο Μαρξ στην τελευταία φράση
του έργου του «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»:
«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται
πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους
έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της
τους κάρφωσε κιόλας η Ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης».
Ολη η πορεία της Παρισινής Κομμούνας, από τη μεγαλειώδη
σύντομη επικράτησή της, το πρωτόγνωρο πολιτικό της έργο έως και την ηρωική της
ήττα, προσφέρουν πλούσια και διαχρονικά θεωρητικά και πολιτικά συμπεράσματα για
την επαναστατική πάλη που αποτυπώθηκαν στο έργο των Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν.
«Η Επανάσταση του 1821 μας διδάσκει ότι η ανάγκη πάντα γίνεται “Ιστορία”,
ότι το “παλιό” και “ξεπερασμένο”, όσο ακλόνητο κι αν φαίνεται, θα ηττηθεί, χάρη
στην πάλη των λαών, όταν αυτοί αποφασίσουν να βγουν στο προσκήνιο της Ιστορίας.
Αν η αστική απελευθερωτική Επανάσταση του 1821 γέννησε το ελληνικό αστικό
κράτος, η Σοσιαλιστική Επανάσταση στον 21ο αιώνα θα γεννήσει το νέο εργατικό
κράτος, το οποίο θα πάψει -οριστικά και αμετάκλητα αυτή τη φορά- να συντηρεί
την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, θα ικανοποιήσει τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες,
τους πόθους των εργαζομένων, τους πόθους της νεολαίας μας».
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων
από την Επανάσταση του 1821, ξεκινά στο επίσημο κανάλι του Κόμματος στο YouTube την προβολή οπτικοακουστικής παραγωγής σε 6 επεισόδια.
Η πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί ανήμερα της 25ης Μαρτίου,
ώρα 20.00, με το 1ο επεισόδιο: «Η Επανάσταση, ατμομηχανή της Ιστορίας».
Τα επόμενα επεισόδια θα προβάλλονται κάθε Πέμπτη και ώρα 20.00.
Το 2ο επεισόδιο «Στην αυγή της νέας εποχής»θα προβληθεί την 1/4.
Το 3ο επεισόδιο «Η πρωτοπορία του αγώνα»στις 8/4.
Το 4ο επεισόδιο «Και ποιοι θέλετε να αρματωθούν, αν όχι εμείς;»στις 15/4.
Το 5ο επεισόδιο «"Εμφύλιοι" πόλεμοι. Η επανάσταση μέσα στην
Επανάσταση»στις 22/4.
Το 6ο και τελευταίο επεισόδιο «Η Επανάσταση διδάσκει»στις 29/4.
Η σειρά των 6 επεισοδίων δίνει στον θεατή την ευκαιρία να παρακολουθήσει
την εξέλιξη των γεγονότων που προηγήθηκαν, που οδήγησαν στην Επανάσταση και
τελικά στη συγκρότηση του ελληνικού αστικού κράτους.
Μπορεί επίσης να παρακολουθήσει τις ηρωικές μάχες των πρωταγωνιστών, τις
«εμφύλιες» συγκρούσεις, αλλά και να δει μέσα σε ποιες τοπικές και διεθνείς
οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες αυτές οι ιστορικές στιγμές εκδηλώθηκαν.
Μέσα από τη σειρά επιχειρείται η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας -σε
αντιδιαστολή με το σύνολο των εκδοχών της αστικής ιστοριογραφίας- αλλά και η
προσπάθεια εξαγωγής χρήσιμων ιστορικών συμπερασμάτων από την Επανάσταση του
1821.
Παραγωγή: Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ.
Την παρουσιάζουν οι ηθοποιοί: Θέμης Πάνου και Αφροδίτη
Βραχοπούλου.
Δίνουν συνεντεύξεις: Μέλη και συνεργάτες του Τμήματος Ιστορίας και της
Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.
Ευχαριστούμε θερμά όλους τους συντελεστές που βοήθησαν στην υλοποίηση της
παραγωγής, ηθοποιούς, μουσικούς, τεχνικούς, τα Μουσεία και τους πολιτιστικούς
χώρους για το οπτικοακουστικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε, τους συνθέτες Γιάννη
Μαρκόπουλο και Χρήστο Λεοντή για την άδεια της χρήσης των έργων
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και «Ο Θούριος του Ρήγα».
Γιώργος Μαργαρίτης: «Η Επανάσταση είναι υπόθεση πολλών»
Συνέντευξη με τον ιστορικό Γιώργο Μαργαρίτη με αφορμή το
βιβλίο του «Ενάντια σε φρούρια και τείχη – 1821 – Μια μικρή εισαγωγή για την
Ελληνική Επανάσταση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσειςΔιόπτρα.
Του Κ. Β. Κατσουλάρη
16 Μαρτίου 2021
____________________
Ο Γιώργος Μαργαρίτης, Καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα
Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι ένας
από τους πλέον διακεκριμένους ιστορικούς, με βασικό πεδίο έρευνας την ελληνική
και ευρωπαϊκή Ιστορία, αλλά και ειδικότερα την ιστορία της Ελληνικής
Επανάστασης και τον πόλεμο της ανεξαρτησίας.
Το πρόσφατο βιβλίο του
Ενάντια σε φρούρια και τείχη –
1821, Μια μικρή εισαγωγή για
την Ελληνική Επανάσταση
Αυτό που το χαρακτηρίζει είναι η αφηγηματική
δεξιοτεχνία, η ικανότητα του συγγραφέα να συνθέτει ένα τεράστιο υλικό σε μια
συνεκτική εξιστόρηση. Καθόλου μικρά επιτεύγματα, ειδικά φέτος που πολλοί
αναγνώστες αναζητούν βιβλία που θα τους εισάγουν στα μεγάλα προβλήματα της
Ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης, χωρίς εκπτώσεις στον επιστημονικό λόγο ή
απλουστεύσεις.
____________________
Σε αντίθεση με άλλα ιστορικά εγχειρήματα, που
επικεντρώνονται σε επιμέρους πτυχές της Επανάστασης, εσείς επιχειρείτε με αυτό
το βιβλίο, που ορίζεται ως «μικρή εισαγωγή», μια συνεκτική αφήγηση της
Ελληνικής Επανάστασης, από την προετοιμασία της μέχρι τον πρώτο μεγάλο σταθμό
της Επανάστασης, την Άλωση της Τριπολιτσάς. Ποια είναι τα προβλήματα που
αντιμετωπίσατε ως ιστορικός σε αυτή την προσπάθεια; Ποια τα οφέλη και ποιες οι
πιθανές απώλειες;
Δεν ανήκω -επιθυμώ τουλάχιστον να μην ανήκω- σε εκείνες
τις σχολές ιστοριογραφίας που ταυτίζονται με τη «συλλεκτική» αρχειοδιφία, που
απορρίπτουν τα σχήματα και διαχέουν τα ευρήματα και το έργο τους στο επιμέρους,
το περιθωριακό, το ειδικό, το αποσπασματικό, το επουσιώδες. Το έργο του
ιστορικού είναι η οικοδόμηση σχημάτων, ερμηνευτικών σχημάτων, μέσα από τη
νοητική, την επιστημονική επεξεργασία των υλικών που διαθέτει. Έργο του είναι
να συγκρίνει, έτσι ώστε να μπορεί να κρίνει, να συσχετίζει, έτσι ώστε να μπορεί
να γενικεύσει, να παντρεύει την όποια πληροφορία με ένα ευρύτερο υπόστρωμα
παιδείας και, όλα αυτά, να τα παραδίδει μέσα από την αφήγηση στο ευρύ κοινό, να
τα διαχέει στη γύρω κοινωνία συμβάλλοντας στην παιδεία του κόσμου μέσα στον
οποίο ζει.
CUBA.
La Havana. 1959. A rag-tag procession of soldiers and other supporters
of Fidel CASTRO make a triumphant entry into La Havana. They liberated
whatever transport they could. Some of these cars are still in use
today 43 years later. Burt Glinn-Magnum Photos
Το πρώτο ποίημα που γράφτηκε μετά τη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης, 1-8 Γενάρη 1959. Από τότε, σε κάθε πατριωτική εκδήλωση, σε σημαντικές επετείους ή σε επιμνημόσυνες τελετές, όπως στην κηδεία του Φιντέλ (βλ. σχετικό βίντεο), μια ηθοποιός θα ενώνει τη φωνή της και την απαγγελία της με τη φωνή του ποιητή Χεσούς Όρτα Ρουίς (30 Σεπ. 1922 – 30 Δεκ. 2005) και με τη φωνή ολόκληρου του λαού της Κούβας.
*
Χεσούς Όρτα Ρουίς - Ελ Ίντιο Ναβορί
Marcha Triunfal del Ejército Rebelde
Θριαμβικό Εμβατήριο του Αντάρτικου Στρατού
Μετάφραση – Σημειώσεις – Κείμενα και Μεταφράσεις Κειμένων
Επιμέλεια Φωτό και Βίντεο
CUBA. La Havana. 1959. Fidel Castro and Camilo Cienfuegos aboard a military vehicle as he rides into La Havana escorted by Cuban Naval officers. Burt Glinn-Magnum Photos
*
La edad de los héroes y los genios
no se mide por días, ni por años,
sino por largos siglos y milenios.
Η είσοδος του Φιντέλ στην Αβάνα με τη νίκη της Επανάστασης
Θριαμβικό Εμβατήριο του Αντάρτικου Στρατού
Jesús Orta Ruiz, "El Indio Naborí"
Πρώτη Γενάρη!
Λαμπρή χαράζει η μέρα
Διώχνει τις σκιές: Λυτρωτικό, με χάρη,
το αστέρι της Κούβας φεγγοβολάει στην παντιέρα.
Κραυγές χαράς στον αέρα, όλα γύρω γιορτάζουν
οι άνθρωποι δίνουν και παίρνουν φιλιά, χαιρετάνε,
στων πεσόντων τους τάφους λουλούδια μοιράζουν,
οι πεθαμένοι κι αυτοί τραγουδάνε.
Granma (Γκράνμα). Το γιωτ της Επανάστασης. Σαλπάρησε στις 25 Νοεμβρίου 1956 από το Τούξπαν του Μεξικού και προσάραξε στις ακτές της Κούβας στις 2 Δεκεμβρίου, με το «πλήρωμα» της ελευθερίας που γκρέμισε το καθεστώς του Μπατίστα.
Χωρητικότητα: 20-22 άτομα. Χώρεσαν 82. Για την ιστορία: το 82o μέλος που ναυτολογήθηκε ήταν ο Καμίλο Σιενφουέγος.
Δεν επρόκειτο για απόβαση, επρόκειτο για ναυάγιο, θα πει αργότερα ο Τσε.
Και μια επική σύμπτωση: Στις 25 Νοε. 2016, ακριβώς 60 χρόνια μετά την αναχώρηση του πλοιαρίου, ο Φιντέλ θα σαλπάρει για την Αθανασία.
Πόσοι επέζησαν μετά το... ναυάγιο για να ανέβουν στη Σιέρα Μαέστρα; Στα δύο ποιήματα που ακολουθούν:
Ο Πάμπλο Νερούδαλέει ότι ήταν ο Φιντέλ Κάστρο μ’ άλλους δεκαπέντε. Ο Νικολάς Γκιγιέν, κάνει λόγο για μόλις πάνω / απ’ τα δέκα δάχτυλά μας.
Τελικά πόσοι ήταν; (Βλέπε μετά τα ποιήματα).
*
16
Απριλίου 2016. Αντίγραφο του Γκράνμα στην επετειακή εκδήλωση για τη
μεγάλη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης κατά των εισβολέων στην Πλάγια
Χιρόν, 17-19 Απρ. 1961
29 Νοε. 2016. Πλατεία της Επανάστασης. Αντίγραφο του Γκράνμα κατά την τελετή για τον θάνατο του Φιντέλ.
*
Τούξπαν - Λας Κολοράδας. 25 Νοε. - 2 Δεκ. 1956.
Πάμπλο Νερούδα – Νικολάς Γκιγιέν
Δυο ποιήματα για το Έπος του Γκράνμα
Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
Τα δύο ποιήματα δημοσιεύτηκαν και στην Κατιούσα, 2/12/2019
V
Το Έπος
Πάμπλο Νερούδα
ΑΝ η βαθιά η θάλασσα τις πίκρες
κατάφερνε να πνίξει, τότε οι ελπίδες
θ’ ανθίζανε στη γη· και ξεμπαρκάραν:
ήταν γροθιές και μπράτσα για τη μάχη.
Ο ΦΙΝΤΕΛ Κάστρο μ’ άλλους δεκαπέντε
κι η λευτεριά μαζί βγήκαν στην άμμο.
Σκοτάδι· το νησί μέσα στο πένθος,
αλλά το φως υψώσανε παντιέρα,
γιατί άλλα όπλα απ’ την αυγή δεν είχαν,
που όμως κι αυτή στη γη αποκοιμιόταν:
και τότε σιωπηλοί πήραν το δρόμο
του αγώνα, περπατώντας προς τ’ αστέρια.