Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν (3.5.1930 – 14.1.2014), 3 Ποιήματα

Ο Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman) στη Μορέλια, Μεξικό

(Πηγή φωτό: periodicoperformance)

 

 

 

Juan Gelman – Χουάν Χέλμαν

(3 Μαΐου 1930, Αργεντινή, Μπουένος Άιρες – 14 Ιανουαρίου 2014, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό)

 

3 ποιήματα

 Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, 3/5/2024

 

 

Χουάν Χέλμαν

Προσευχή

 

 

Κατοίκησέ με, διαπέρασέ με.

Να γίνει το αίμα σου ένα με το αίμα μου.

Το στόμα σου βάλε μέσα στο στόμα μου.

Η καρδιά σου να διαστείλει τη δική μου ώσπου να εκραγεί.

Κομμάτιασέ με.

Πέσε ολάκερη μέσα στα σπλάχνα μου.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν (3.5.1930 – 14.1.2014), Εργοστάσια του Έρωτα (I-V)

Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman)

Αργεντινή, Μπουένος Άιρες, 3 Μαΐου 1930 – Πόλη του Μεξικού, Μεξικό, 14 Ιανουαρίου, 2014

Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.Χ.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ. από φωτό του 2013)

 

 

Juan Gelman – Χουάν Χέλμαν

 

Fábricas del amor (I-V)

 

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(Πρώτη δημοσίευση)

 

 

 

Χουάν Χέλμαν

Εργοστάσια του Έρωτα

 

 

Ι

 

Κι έπλασα το πρόσωπό σου.

Με τα αινίγματα του έρωτα το πρόσωπό σου έπλαθα

μες στις απόμακρες αυλές των παιδικών μου χρόνων.

Εγώ ένας χτίστης ντροπαλός

από τον κόσμο εκρύφτηκα για να σμιλέψω την εικόνα σου

για να σου δώσω τη φωνή,

για να γλυκάνω το σάλιο σου.

Πόσες φορές τρεμούλιασα

μόλις και μετά βίας σκεπασμένος με του καλοκαιριού το φως

τις ώρες που σε ζωγράφιζα με το αίμα μου.

Ατόφυα μου εσύ

πες μου από πόσες εποχές είσαι φτιαγμένη

και από πόσα σούρουπα κατάγεται η χάρη σου.

Πόσες από τις μέρες μου σκαρφίστηκαν τα χέρια σου.

Πόσα αμέτρητα φιλιά στη μοναξιά ενάντια

το βήμα σου βυθίζει μες στη σκόνη.

Σε εξύμνησα, σε απάγγειλα στους δρόμους,

όλα τα ονόματα σου τα έγραψα βαθιά μες στη σκιά μου

σου ’κανα χώρο στο κρεβάτι μου,

σ’ αγάπησα, αιθέρια στήλη, αόρατο μονοπάτι του αφρού, νύχτα τη νύχτα.

Έτσι οι σιωπές ετραγουδήσανε.

Χρόνια και χρόνια εδούλεψα για να σε φτιάξω

προτού έναν μονάχα ψίθυρο ακούσω της ψυχής σου.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Εδουάρδο Γκαλεάνο (3.9.1940 – 13.4.2015), Οι Αείρροες Φλέβες της Λατινικής Αμερικής — Μα εγώ προτιμώ το θάμπος των ανθρώπων - Μικρό τρίπτυχο για τον Τσε Γκεβάρα

Εδουάρδο Γκαλεάνο: Οι Αείρροες Φλέβες της Λατινικής Αμερικής
Μοντεβιδέο, Ουρουγουάη. 3 Σεπτεμβρίου 1940 –13 Απριλίου 2015
Σχέδιο Από τον Jorge Restrepo H.
(Η αφιέρωση: Με μεγάλο θαυμασμό για τον δάσκαλο Γκαλεάνο - Restrepo H.)

 

 

Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο για τον Τσε Γκεβάρα

 

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
Πρώτη δημοσίευση εδώ, 3/9/2023

 

 

 

Μα εγώ προτιμώ το θάμπος των ανθρώπων

 

1.

«Προδότη», του είπα. Του έδειξα ένα απόκομμα από μια κουβανική εφημερίδα: φόραγε στολή πασαδόρου, παίζοντας μπέιζμπολ. Θυμάμαι πως γέλασε, γελάσαμε⸱ δεν ξέρω αν μου απάντησε κάτι. Η συζήτηση πέρναγε, σαν το μπαλάκι του πινγκ-πονγκ, από το ένα θέμα στο άλλο.

—Εγώ δεν θέλω ο κάθε Κουβανός να ’χει σκοπό του να γίνει ένας Ροκφέλερ –μου είπε. Ο σοσιαλισμός θα αποκτούσε νόημα αν εξάγνιζε τους ανθρώπους, αν τους έσπρωχνε πέρα απ’ τον εγωισμό, αν τους έσωζε απ’ τον ανταγωνισμό και την απληστία.

Μου ’λεγε πως όταν ήταν πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, είχε υπογράψει στα τραπεζογραμμάτια Che, περιφρονητικά γιατί πίστευε πως το χρήμα, ένα φετίχ από σκατά, έπρεπε να ’ναι περιφρονημένο.

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν (3.5.1930 – 14.1.2014), Κάθε ποίηση είναι εχθρική στον καπιταλισμό (7 ποιήματα)

κάθε ποίηση είναι εχθρική στον καπιταλισμό

μπορεί να γίνει στεγνή και σκληρή όχι

επειδή είναι φτωχή αλλά

για να μη συνεισφέρει στον κρατικό πλούτο

 

 

Juan Gelman – Χουάν Χέλμαν

(3 Μαΐου 1930, Αργεντινή, Μπουένος Άιρες – 14 Ιανουαρίου 2014, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό)

 

 

7 ποιήματα

 Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 3/5/2023

 

 

 

Χουάν Χέλμαν

Επιτάφιο

 

Μέσα μου ζούσε ένα πουλί.
Ένα λουλούδι κυλούσε στο αίμα μου.
Η καρδιά μου ήτανε ένα βιολί.

 

Αγάπησα ή δεν αγάπησα. Μα κάποιες φορές
μ’ αγαπήσανε. Κι εγώ ήμουν χαρούμενος
με την άνοιξη,
τα ενωμένα μας χέρια, την τόση ευτυχία

 

Ο άνθρωπος λέω έτσι πρέπει να είναι!

 

(Ενθάδε κείται ένα πουλί.
                                        Ένα λουλούδι.
                                                               Ένα βιολί.)

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν (3.5.1930 – 14.1.2014), Ο Ποιητής του Έρωτα και της Επανάστασης (8 ποιήματα)

Ο Χουάν Χέλμαν φωτογραφημένος στην παρουσίαση της ανθολογίας «Φλογερό Επάγγελμα (Oficio Ardiente)», που εκδόθηκε με αφορμή την απονομή του «Βραβείου Ρεϊνά Σοφία για την Ιβηροαμερικανική Ποίηση (Premio Reina Sofía de Poesía Iberoamericana)», τον Οκτώβριο του 2005. Foto: Cristóbal Manuel / EL PAÍS.

 

 

 

«μ’ αυτό το ποίημα δε θα πάρεις την εξουσία» λέει
«μ’ αυτούς τους στίχους δε θα κάνεις την Επανάσταση» λέει
«ούτε και με χιλιάδες στίχους θα κάνεις την Επανάσταση» λέει
κάθεται στο τραπέζι και γράφει

 

 

Juan Gelman – Χουάν Χέλμαν

(3 Μαΐου 1930, Αργεντινή, Μπουένος Άιρες – 14 Ιανουαρίου 2014, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό)

8 ποιήματα από 5 συλλογές

 

 

Το πιο αξιοθαύμαστο, ίσως, στοιχείο στην ποίησή του είναι η σχεδόν απίστευτη τρυφερότητά του, όπου δικαιολογείται ο παροξυσμός της απόρριψης και της καταγγελίας, η επίκληση τόσων πολλών σκιών, από μια φωνή που ηρεμεί και νανουρίζει, ένα ασίγαστο χάδι λέξεων σε άγνωστους τάφους.

Χούλιο Κορτάσαρ

 

*

 

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 14/1/2022

 

*

 

Χουάν Χέλμαν

 

Ο Χουάν Χέλμαν το 2005, στη Φοιτητική Εστία της Μαδρίτης. Foto: LUIS MAGÁN (Πηγή: www.canalcaribe.icrt.cu)

 

 

 

Ερωτική Απουσία

 

Πώς είναι αναρωτιέμαι.
Πώς είναι να σε αγγίζω στο πλάι μου.
Πάω τρελός στον άνεμο
και πάω και δεν πάω.

Πώς είναι να κοιμάμαι
στου στήθους σου τη χώρα τόσο απόμακρα.
Είμαι θεόφτωχος χριστός στη θύμησή σου
μια καρφωμένος μια ξεκάρφωτος.

Όπως και να ’χει.
Μπορεί το σώμα μου να εκραγεί και μόνο αυτό να περιμένω.
Και θα με φας μετά γλυκά γλυκά
κομμάτι το κομμάτι.

Θα είμαι αυτό που έπρεπε.
Το πόδι σου. Το χέρι σου.

 

 

Το παιχνίδι που παίζουμε
El juego en que andamos [1957-1958]

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 5 Ιαν. 2021

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν, Αφού έλεγε ότι πρέπει ν' αγωνιστούμε μέχρι την τελική νίκη τότε δεν πέθανε

Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman)
Αργεντινή, Μπουένος Άιρες, 3 Μαΐου 1930 – Πόλη του Μεξικού, Μεξικό, 14 Ιανουαρίου, 2014
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.Χ.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ. από φωτό του 2013)

________________________________________

από τη χώρα αυτή της φαντασίας / έφυγε ο Γκεβάρα ένα πρωί και / γύρισε τ’ άλλο πρωί και πάντα / θα γυρνάει σ’ αυτή τη χώρα ακόμα κι αν / είναι για / να μας κοιτάξει λίγο μια στιγμούλα και / ποιος αλήθεια να το αντέξει; / ποιος θα μπορεί το βλέμμα του ν’ αντέξει;

––––––––––––

*

Juan Gelman

Pensamientos – Σκέψεις

Μετάφραση – Σημειώσεις – Σχέδια των Χέλμαν και Τσε – Βιογραφικό Χέλμαν

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 9 Οκτώβρη 2017

Εδώ με προσθήκες στις Σημειώσεις, στο Βιογραφικό του Χέλμαν, με μερικές επιπλέον φωτό, αλλά και με το ισπανικό κείμενο του ποιήματος

*

(Οι Σκέψεις με τη φωνή του ποιητή)

Οι γκρίζες περιοχές του ισπανικού κειμένου δηλώνουν τα αποσπάσματα που ακούγονται στο VIDEO

*

Pensamientos Juan Gelman soy de un país donde hace poco Carlos       Molinas uruguayo anarquista y payador fue detenido en Bahía Blanca al sur del sur frente al inmenso mar como       se dice fue detenido por la policía Carlos Molina estaba cantando hilando coplas sobre el océano enorme los viajes los monstruos del océano enorme o coplas sobre el caballo que se acuesta en la       pampa o sobre el cielo un suponer Carlos Molinas cantaba como siempre bellezas y       dolores cuando de pronto el Che empezó a vivir a morir       en su guitarra y así la policía lo detuvo

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν, Ο Καμίλο οι Εκατό Φωτιές − Κάρλος Πουέμπλα: Τραγούδι για τον Καμίλο

Καμίλο Σιενφουέγος
(Camilo Cienfuegos)
Αβάνα, 6 Φεβρουαρίου 1932 - 28 Οκτωβρίου 1959
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.ΙI.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Πρώτη ελληνική μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Καμίλο Σιενφουέγος

Χουάν Χέλμαν

άγρυπνος ζωντανός μες στις ριπές της θάλασσας περνάει ο καμίλο

μες στα κοράλλια και στα τέρατα με τη γενειάδα του

και σε μαζώξεις αλλόκοτων πλασμάτων

μιλάει για την Κούβα ο κομαντάντε

φωτιές ανάβει στα τρίσβαθα η φωνή του

συνάζει τους πνιγμένους φουκαράδες

τους τσακισμένους τους χαμένους μέσα στα συντρίμμια

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν, Φιντέλ, το άλογο (video)

Φιντέλ, 1958. Ποταμός Γιάρα, Σιέρα Μαέστρα
Φωτό του Enrique Meneses

Μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

FIDEL
Poema de Juan Gelman - Música Luis Caro

Φιντέλ
Χουάν Χέλμαν

θα πούνε αυτολεξεί για τον φιντέλ

μεγάλος αρχηγός αυτός που άναψε φωτιές στην ιστορία και τα ρέστα

μα ο λαός τονε φωνάζει το άλογο κι είναι η πάσα αλήθεια

μια μέρα εκαβαλίκεψε ο φιντέλ απάνω στον φιντέλ

τίναξε το κεφάλι του μπροστά ενάντια ρίχτηκε στον πόνο ενάντια στο θάνατο

κι ακόμα πιο ορμητικά ενάντια στης ψυχής τον κουρνιαχτό