Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν - Κάρλος Πουέμπλα, Ένα ποίημα και ένα τραγούδι για τον Ράφτη με του περιστεριού το πρόσωπο

Καμίλο Σιενφουέγος. Φωτό:Perfecto Romero (1936-). Πηγή: juventudrebelde.cu

Καμίλο Σιενφουέγος (Cienfuegos: εκατό φωτιές / πυρκαγιές). Γεννήθηκε στην Αβάνα, 6 Φεβρουαρίου 1932 - Χάθηκε στη θάλασσα, 28 Οκτωβρίου 1959.

Ο Κομαντάντε του Λαού, ο Ήρωας του Γιαγουαχάι δεν είχε προλάβει να κλείσει τα 28 του χρόνια.

*

Xουάν Χέλμαν – Κάρλος Πουέμπλα 

O Ράφτης με του περιστεριού το πρόσωπο – Σε τραγουδάω Καμίλο

Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια Φωτό και Βίντεο
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 6/2/2019

(Με προσθήκες από Μποτίλια, 6/2/2017)

 

*

Ο Καμίλο δεν λογάριαζε τον κίνδυνο, έπαιζε μαζί του, τον προκαλούσε, τον έλκυε και τον χειριζόταν. Για την αντάρτικη νοοτροπία του δεν μπορούσε ένα σύννεφο ν’ αλλάξει πορεία σε μια χαραγμένη γραμμή.
Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Ο Ανταρτοπόλεμος

*

Απρίλιος  1959. Ο Camilo και ο Raúl κατά την επιθεώρηση των στρατιωτών που χτίσζουν ένα σχολείο για τα ορφανά του πολέμου στη Las Mercedes, στη Σιέρα Μαέστρα. Αυτό το σχολείο μετά τη φυσική εξαφάνιση του Camilo πήρε το όνομα του αντάρτη.
Φωτό: Perfecto Romero (1936-). Πηγή: juventudrebelde.cu

*

Ο Καμίλο είναι μια μορφή μυθική, ως και στο ασυνήθιστο όνομά του, το γεμάτο δύναμη και ποίηση ταυτόχρονα. Αν ήταν να επινοήσουμε ένα όνομα για έναν θρυλικό χαρακτήρα, θα μπορούσαμε να του δώσουμε το όνομα του Camilo Cienfuegos.

Βίλμα Εσπίν

*

Χουάν Χέλμαν. 3 Μαΐ. 1930, Μπουένος Άιρες, Αργεντινή - 14 Ιαν. 2014, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό. Φωτό: Ραφαέλ ντελ Ρίο, 27 Νοε. 2011. Πηγή: juangelman.net

Καμίλο Σιενφουέγος

Juan Gelman


άγρυπνος ζωντανός μες στις ριπές της θάλασσας περνάει ο καμίλο
μες στα κοράλλια και στα τέρατα με τη γενειάδα του
και σε μαζώξεις αλλόκοτων πλασμάτων
μιλάει για την Κούβα ο κομαντάντε

4+2 Τραγούδια για τον Άγιο Ερνέστο της Επανάστασης (4 Ποιήματα του Πουέμπλα - 1 των Ρουβέν Ορτίς & Βίκτορ Χάρα - 1 των Γιουπάνκι & Σέρο)

Rene Burri: Havana. Portrait of Ernesto (Che) GUEVARA, (1928-1967). Ministry of Industry. 1963. © Rene Burri/Magnum Photos

 

Κάποιοι ανθρώποι πεθαίνουν
για να ’ρθουν ξανά ζωντανοί.
Κι αν έχεις καμιά αμφιβολία
Ας πα’ να ρωτήσεις τον Τσε.

(Αταουάλπα Γιουπάνκι, 1975)

*

Μάθαμε να σ’ αγαπάμε
απ’ του μύθου την εξέδρα
της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος
του θανάτου στήνει ενέδρα.
Ας πα’ να ρωτήσεις τον Τσε.

(Κάρλος Πουέμπλα, 1965)

*

Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα, γνωστός και ως «Τσε» (Che Guevara – Ernesto Guevara de la Serna). Γεννήθηκε της 14 Ιουνίου 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής. Δολοφονήθηκε από τη CIA, της 9 Οκτωβρίου 1967, στη Λα Ιγέρα της Βολιβίας.

*

Κάρλος Πουέμπλα – Ρουβέν Ορτίς & Βίκτορ Χάρα – Αταουάλπα Γιουπάνκι

4+2 ποιήματα για τον Τσε

Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση Κατιούσα, 9/10/2019

*

Hasta siempre Comandante (Guajira), 1965

Letra y Música: Carlos Puebla
Interpretación: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

 

Το video και ο υποτιτλισμός από την παρούσα μετάφραση είναι ευγενική προσφορά του φίλου Βελισσάριου Κοσσυβάκη

Ως τη νίκη Κομαντάντε (Γουαχίρα)

(1965)

Μουσική – Στίχοι: Κάρλος Πουέμπλα
Ερμηνεία: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

MΑΘΑΜΕ να σ’ αγαπάμε
απ’ του μύθου την εξέδρα
της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος
του θανάτου στήνει ενέδρα.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Το ένδοξο φαρδύ σου χέρι
ρίχνει στο άδικο κατάρα
κι όρθια όλη η Σάντα Κλάρα
τ’ όνομά σου θα προφέρει.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Ανοιξιάτικοι ήλιοι εμπρός σου
στον πυρπολημένο αγέρα
κι έγινε στη γη παντιέρα
το πλατύ χαμόγελό σου.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Μια επανάσταση έχεις φέρει
που σε πάει σε νέους τόπους
δίνει ελπίδα στους ανθρώπους
του ελευθερωτή το χέρι.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Πάντα εμπρός θα προχωράμε
τ’ όραμά σου ακολουθάμε
και με τον Φιντέλ σού λέμε
Ως τη νίκη Κομαντάντε.

Εδώ κοπάζ’ η αντάρα
μέν’ η αστραφτερή ματιά σου
και η τρυφερή θωριά σου
Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα.

Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας: Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Νοεμβρίου 2016 (Εδώ με μικρές αλλαγές).

Μπάμπης Ζαφειράτος: Φιντέλ - Αυτός που οικοδόμησε μια νέα πατρίδα − Από τον ποιητή της Κουβανικής Επανάστασης, Νικολάς Γκιγιέν και τον τροβαδούρο της, Κάρλος Πουέμπλα (VIDEO)

Φιντέλ (13.8.1926 - 25.11.2016), Κόλπος των Χοίρων, 1961

*

Κι είχανε ονειρευτεί
να τα ’χουν όλα δικά τους
σπιτάρες η αφεντιά τους
κι ο λαός να αιμορραγεί.
Και το αστείο τέρμα πια,
γιατί ο Κομαντάντε δε γελά.

Κάρλος Πουέμπλα (Μτφρ.: Μπ. Ζ.)

*

Φιντέλ

Φιντέλ,
Το όνομα της Κούβας κρατάει
στο στήθος του πάντα με πίστη.

Φιντέλ,
Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε
στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης.

Φιντέλ,
Αυτός που οικοδόμησε μια νέα πατρίδα
χωρίς έγκλημα, μίσος και πίκρα.

Φιντέλ.

Νικολάς Γκιγιέν, Στη Θάλασσα Των Αντιλλών Πλέει Μια Χάρτινη Βαρκούλα,
Ποιήματα για μεγάλα παιδιά (1977)
(Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος, Αύγουστος 2016)

*

Μεταφράσεις – Σχόλια – Σημειώσεις – Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Για την Κατιούσα,13/8/2018

*

Κάρλος Πουέμπλα: Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ

Y en eso llegó Fidel

Από τον Τροβαδούρο της Κουβανικής Επανάστασης

Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας: Μπάμπης Ζαφειράτος, 3 Δεκ. 2016
(Β΄ γραφή, 12 Αυγούστου 2018)
Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 7 Δεκ. 2016

 

Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ

Κάρλος Πουέμπλα (1959)

Κι είχανε ονειρευτεί
να τα ’χουν όλα δικά τους
σπιτάρες η αφεντιά τους
κι ο λαός να αιμορραγεί.
Κι έπαιρναν μέτρα σκληρά
του λαού έκλεισαν το στόμα
να τον θάψουν μες στο χώμα…
μα τους πρόφτασε ο Φιντέλ.

Κάρλος Πουέμπλα: Δεν έχεις πεθάνει Καμίλο

Vas bien Fidel. Πας καλά Φιντέλ (Έχεις δίκιο Φιντέλ ή Καλά κάνεις Φιντέλ)*
(Φωτό Μπ.Ζ., 6.VII.2015)
Καμίλο Σιενφουέγος (Camilo Cienfuegos)
Γεννήθηκε στην Αβάνα, 6 Φεβρουαρίου 1932 - Χάθηκε στη θάλασσα, 28 Οκτωβρίου 1959.
Ο Καμίλο o Εκατοφωτιές (cien fuegos), Ο Κομαντάντε του Λαού, Ο Ήρωας του Γιαγουαχάι δεν είχε προλάβει να κλείσει τα 28 του χρόνια.

*

Canto A Camilo

Σε τραγουδάω Καμίλο

Από τον Τροβαδούρο της Κουβανικής Επανάστασης
Κάρλος Πουέμπλα

Μετάφραση, που μπορεί να τραγουδηθεί με τη μελωδία,
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*
Βλέπε και:
Χουάν Χέλμαν: Καμίλο, οι Εκατό Φωτιές

*

Canto A Camilo Carlos Puebla Te canto, porque no es cierto Que te hayas muerto, Camilo. Te canto, porque estás vivo Y no porque te hayas muerto Porque estás vivo en el alma Del pueblo de tu cariño En la risa de los niños Y en el verde de las palmas Te canto, porque estás vivo, Camilo Y no porque te hayas muerto (bis)

Φιντέλ: Ο καβαλάρης της Επανάστασης − Πουέμπλα - Τόρες: Δυο τραγούδια μεταφρασμένα στα μέτρα της μελωδίας (Video)

*

Y en eso llegó Fidel
Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ

Από τον Τροβαδούρο της Κουβανικής Επανάστασης

Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Y en eso llegó Fidel Carlos Puebla (1959)    Aquí pensaban seguir, ganando el ciento por ciento, con casas de apartamentos y echar al pueblo a sufrir. Y seguir de modo cruel contra el pueblo conspirando, para seguirlo explotando... y en eso llegó Fidel.

Αλκυονίς: Τσε, ο αδερφός του ανθρώπου (14 Ιουνίου 2017) - VIDEO

Κλικ για μεγέθυνση!

Hasta siempre Comandante (1965)

Letra y Música: Carlos Puebla
Interpretación: Carlos Puebla Y Sus Tradicionales

Το video και ο υποτιτλισμός από την παρούσα μετάφραση είναι ευγενική προσφορά του φίλου Βελισσάριου Κοσσυβάκη

 

 

Hasta siempre Comandante Carlos Puebla, 1965 Aprendimos a quererte desde la histórica altura donde el sol de tu bravura le puso cerco a la muerte. Aquí se queda la clara, la entrañable transparencia, de tu querida presencia Comandante Che Guevara. Tu mano gloriosa y fuerte sobre la historia dispara cuando todo Santa Clara se despierta para verte. Vienes quemando la brisa con soles de primavera para plantar la bandera con la luz de tu sonrisa. Tu amor revolucionario te conduce a nueva empresa donde esperan la firmeza de tu brazo libertario. Seguiremos adelante como junto a ti seguimos y con Fidel te decimos: !Hasta siempre, Comandante!

Ως τη νίκη Κομαντάντε Κάρλος Πουέμπλα Μάθαμε να σ’ αγαπάμε Απ’ του μύθου την εξέδρα Της γενναίας ψυχής σου ο ήλιος Του θανάτου στήνει ενέδρα. Καθαρίζει η αντάρα στην αστραφτερή θωριά σου και στη θέρμη της ματιάς σου Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα. Το ένδοξο φαρδύ σου χέρι Ρίχνει στο άδικο κατάρα Κι όρθια όλη η Σάντα Κλάρα Το όνομά σου το προφέρει. Ήλιοι Άνοιξης εμπρός σου στον πυρπολημένο αγέρα Κι έγινε στη γη παντιέρα Το πλατύ χαμόγελό σου. Μια επανάσταση έχεις φέρει Που σε πάει σε νέους τόπους Δίνει ελπίδα στους ανθρώπους Του ελευθερωτή το χέρι. Πάντα εμπρός θα προχωράμε Το όραμά σου ακολουθάμε Και με τον Φιντέλ σού λέμε Ως τη νίκη Κομαντάντε. (Μετάφραση προσαρμοσμένη στη μελωδία, Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Νοεμβρίου 2016)

***

«Ένας νεαρός Κουβανός ηγέτης με προσκάλεσε να προσχωρήσω στο κίνημά του, που αφορά την ένοπλη απελευθέρωση της πατρίδας του. Εγώ, φυσικά, δέχτηκα»
(Τσε: Γράμμα στους γονείς του, 6 ιουλίου 1956)

Η αφορμή για τη μετάφραση του τραγουδιού ήταν το όνομα του Φιντέλ, το οποίο απουσιάζει από την ελληνική εκτέλεση του Παπακωνσταντίνου, στην ελεύθερη διασκευή με τους πολύ ωραίους στίχους της Δέσποινας Φορτσέρα.

Συμπτωματικά, έτυχε να ξανακούσω το Hasta siempre Comandante στο ραδιόφωνο, μια μέρα πριν την έφοδο του άλλου Κομαντάντε στους Στρατώνες του Ουρανού. Μετάφρασα το τραγούδι αμέσως και το άφησα για να το ξανακοιτάξω μετά την επιστροφή μου από ολιγοήμερη απουσία εκτός Αθηνών, οπότε και πληροφορήθηκα την είδηση του θανάτου αυτής της εκρηκτικής προσωπικότητας, μιας από τις πιο φωτεινές μορφές του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.

Παρά το ότι το τραγούδι δεν αφορά αποκλειστικά τον Φιντέλ, με τη θλιβερή είδηση του θανάτου του (25 Νοε. 2016) το καταθέτω βαθιά συγκινημένος, αφού ο Τσε και ο Φιντέλ ήταν κάτι παραπάνω από σύντροφοι, και από την πρώτη στιγμή που συναντήθηκαν –σ’ εκείνο το κοινό κελί τους στο Μεξικό– «Σε μια λαμπρή ψυχή ενώθηκαν οι δύο». Είναι η ένωσή τους με την απαρχή μιας καθοριστικής σχέσης αδερφοποιτών, όπως την τραγούδησε ο εθνικός ποιητής της Κούβας Νικολάς Γκιγιέν στο περιεκτικό σονέτο του με τίτλο Τσε Γκεβάρα.

*

Το Hasta siempre Comandante γράφτηκε τη νύχτα της 3 Οκτωβρίου 1965. Λίγο νωρίτερα, κατά τη συγκρότηση της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας (Partido Comunista de Cuba) σε επίσημη τελετή, ο Φιντέλ Κάστρο διάβασε και την αποχαιρετιστήρια επιστολή που του είχε αφήσει ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς, φεύγοντας για το Κονγκό. Το τραγούδι είναι ο αποχαιρετισμός του Πουέμπλα, ολόκληρης της Κούβας και κυρίως του Φιντέλ, στον Τσε.

Για την ιστορία: 2 Απριλίου 1965 ο κάτοχος δύο διαβατηρίων, με τα ονόματα των Ραμόν Μπενίτες Φερνάντες και Αδόλφο Μένα Γκονσάλες, αφήνοντας το αποχαιρετιστήριο γράμμα του (31 Μαρτίου 1965) στον Φιντέλ, ο οποίος θα τον συνοδέψει στο αεροδρόμιο, θα φύγει για το Κονγκό με το πρώτο διαβατήριο, θα επιστρέψει στην Κούβα τον Ιούλιο του 1966, θα αναχωρήσει εκ νέου στις 23 Οκτωβρίου με τρίτο όνομα, Λουίς Ερνάντες Γκαλβάν (Κουβανός υπάλληλος του Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικής Μεταρρύθμισης), θα ξαναγίνει την επομένη ο Ραμόν Μπενίτες, για να καταλήξει στις 3 Νοέμβρη 1966 στη Λα Πας της Βολιβίας, ως ο Ουρουγουανός μελετητής της υπαίθρου, κύριος Αδόλφο Μένα Γκονσάλες. (Βλέπε από Μποτίλια: Ημερολόγιο Βολιβίας).

Μια επανάσταση έχεις φέρει
Που σε πάει σε νέους τόπους
Δίνει ελπίδα στους ανθρώπους
Του ελευθερωτή το χέρι.
[...]
Και με τον Φιντέλ σού λέμε
Ως τη νίκη Κομαντάντε.

*

Πρώτη δημοσίευση, 27 Νοεμβρίου 2016
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Μπάμπης Ζαφειράτος: Χουάν Χέλμαν, Ο Καμίλο οι Εκατό Φωτιές − Κάρλος Πουέμπλα: Τραγούδι για τον Καμίλο

Καμίλο Σιενφουέγος
(Camilo Cienfuegos)
Αβάνα, 6 Φεβρουαρίου 1932 - 28 Οκτωβρίου 1959
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.ΙI.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Πρώτη ελληνική μετάφραση
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Καμίλο Σιενφουέγος

Χουάν Χέλμαν

άγρυπνος ζωντανός μες στις ριπές της θάλασσας περνάει ο καμίλο

μες στα κοράλλια και στα τέρατα με τη γενειάδα του

και σε μαζώξεις αλλόκοτων πλασμάτων

μιλάει για την Κούβα ο κομαντάντε

φωτιές ανάβει στα τρίσβαθα η φωνή του

συνάζει τους πνιγμένους φουκαράδες

τους τσακισμένους τους χαμένους μέσα στα συντρίμμια

Μπάμπης Ζαφειράτος: Κάρλος Πουέμπλα - Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ − Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας − 4 Video − Aπαγγελία Πάμπλο Νερούδα

¡La historia me absolverá!
Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους
(Fidel Alejandro Castro Ruz)
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 - Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
Σχέδιο (3^ο από 3 του Κομαντάντε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 30.XI.2016
(Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

*

Y en eso llegó Fidel
Και τους πρόφτασε ο Φιντέλ

Από τον Τροβαδούρο της Κουβανικής Επανάστασης

Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας:
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Y en eso llegó Fidel Carlos Puebla (1959)    Aquí pensaban seguir, ganando el ciento por ciento, con casas de apartamentos y echar al pueblo a sufrir. Y seguir de modo cruel contra el pueblo conspirando, para seguirlo explotando... y en eso llegó Fidel.