Ρόκε Δάλτον
Γεννήθηκε
στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε
από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975
Roque Dalton
El amor me cae más mal que la primavera
Ο Έρωτας με αρρωσταίνει χειρότερα κι απ’ την Άνοιξη
8 από τα 29 ποιήματα της συλλογής
Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
Πρώτη παρουσίαση - δημοσίευση, BookSitting, 14/5/2024
Φωτό: Ο Ρόκε στην Πράγα το 1966 από τον Κουβανό ζωγράφο και φωτογράφο Σαλβαδόρ Κορατχέ (1928-2014)
Ο έρωτας
Ο έρωτας είναι η άλλη μου πατρίδα
η πρώτη
όχι αυτή που με κάνει περήφανο
αυτή που με κάνει να υποφέρω
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023
El amor
El amor es mi otra patria
la primera
no la de que me ufano
la que sufro
Ρόκε Δάλτον
Αυτό που λείπει
« ...το άλλο άτομο, σαν άτομο, έχει γίνει ανάγκη γι’ αυτόν...»
Μαρξ
«Οι κλασικοί είναι ενδιαφέροντες»:
χτεσινή μου βλαστήμια, πηγαίνοντας να δούμε Ρωμαίο και Ιουλιέτα.
Σήμερα η ποσότητα της ντοματοσαλάτας αβγάτισε
και εμφανιστήκανε κάτι τεράστια σέσκουλα.
Το ψωμί περισσεύει, τα αυγά είναι αρκετά, το ρύζι και τα φασόλια
βαρετά σαν καταρράχτες.
Η έλλειψη δίνει μια στάλα πνευματικής πείνας
Και κάμποση απ’ την άλλη, έλεγε χτες ο χοντρο-Φλόρες.
Αλλά με μπακαλιάρο και δύο μπριζόλες
θα τηνε βγάλουμε τη βδομάδα.
Αυτό που πραγματικά λείπει στην Κούβα
είσαι εσύ.
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023
Lo que falta
“...la otra persona, como persona, se ha convertido
en una necesidad para él…”
Marx
«Los clásicos son interesantes»:
blasfemia mía de ayer, al salir de ver Romeo y Julieta.
Hoy aumentó la cuota de tomates para ensalada
y aparecieron unas acelgas enormes.
El pan sobra, los huevos alcanzan, el arroz y los frijoles
aburren como las cataratas.
La escasez da un poco de hambre mental
y muchísima de la otra, decía ayer el gordo Flores.
Pero con la merluza y dos bistecs
dejaremos atrás la semana.
Lo que verdaderamente falta en Cuba
eres tú.
Ρόκε Δάλτον
Η πραγματική μου σύρραξη
Ονδούρας-Σαλβαδόρ
ήτανε με ένα κορίτσι
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023
Mi verdadero conflicto
hondureño-salvadoreño
fue con una muchacha
Ρόκε Δάλτον
Στη Μαρία δελ Κάρμεν
Ψαράκια της φαντασίας
καραμέλες γυμνές που χαθήκανε
στ’ ουρανού την ψηλή ανεμόσκαλα
πυκνές δυνατές μαργαριταρένιες τριχούλες
τουφίτσες μισόκλειστες
στο γυμνό σου λαιμό
με τα μαλλιά τραβηγμένα ψηλά
άγουρα αλμυρά αυγινά αγγουράκια
μεταμορφωμένη σοφία
από πού πρέπει να σε διαπεράσω
ω εσύ συλλογή από χλόη και έρωτες
που γίνανε ένα με το πρόσχημα
της λέξης γυναίκα
για να κάνω να λάμψει
αυτό το κορίτσι που μέσα στα όνειρά μου
βρισκότανε πάντα;
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023
A María del Carmen
Pececillos de la imaginación
desnudos caramelos que se perdieron
en la escalera al cielo
perlas hirsutas
entreabiertas abuelas
pepinos salados del alba
sabiduría metamorfoseada
¿por dónde os debo penetrar
oh colección de hierbas y cosas
organizada con el pretexto
de un nombre de mujer
de un modo de ilustrar
a la muchacha con que siempre soñé?
Ρόκε Δάλτον
Στην Μ. Λ.
Είμαστε το λιγότερο αιώνιο και λιγότερο αδαμιαίο ζευγάρι
που θα μπορούσες να βρεις αυτά τα τελευταία τριάντα χρόνια ιστορίας.
Από μυϊκή άποψη
ίσα που καταφέραμε κάτι περισσότερο απ’ ό,τι δυο σκύλοι.
Από πολιτιστική σκοπιά
έχουμε προκαλέσει ελάχιστη ζήλια.
Αλλά αυτός μας ο έρωτας μάς ξανάβγαλε στον κόσμο καλύτερους
και, μεταξύ μας, αλησμόνητους.
Ας κάνουμε τώρα να χαμογελάσει και κάποιος
ή να γευτεί ένα τόσο δα κομματάκι θλίψης γλυκιάς
μιλώντας για τον έρωτά μας σε τούτο το ποίημα.
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023
Epigrama
A M. L.
Somos la pareja menos infinita y menos adánica
que podría encontrarse en estos últimos treinta años de historia.
Desde el punto de vista muscular
apenas hemos hecho poco más que dos perros.
Desde el ángulo cultural
hemos despertado bien pocas envidias.
Pero este amor nos ha devuelto mejorados al mundo
y, entre nosotros, inolvidables.
Ahora vamos a hacer que alguien sonría
o paladee un pedacito de dulce tristeza
hablando de nuestro amor en este poema.
Ρόκε Δάλτον
Ραντεβού
Για την C., in memoriam.
Η γύμνια σου είναι η αιωνιότητα
οφείλω να το πω τώρα
γιατί δεν ήταν μόνο το νερό αλλά θα είναι πάντα η δίψα
γιατί ήταν ο κίνδυνος και η ανταμοιβή
το ερώτημα που απαντήθηκε για το αλάτι από όλες τις παραλίες του κόσμου.
Την άγγιξα και με έντυσε με φως και σκιά
με τσάκισε η σοφία σε χίλια μικρά κομματάκια για να την μοιράσω στους δρόμους
με έκανε να αποχτήσω παιδιά από χρυσάφι και εχθρούς ναυαγισμένους μες στον κισσό
μου ’δωσε ένα καινούργιο όνομα ηχηρό σαν χτύπημα καίριο
που το παράτησε ο απογοητευμένος στην ανίκητη πόρτα.
Ξέρω εξάλλου πως σύντομα θα ξεφύγεις από τον τάφο
θα χτίσεις μια φλέβα που πάει γραμμή για τη θάλασσα
(μέχρι εκεί που τα γαϊδουράγκαθά μας
τρέμουνε για το σάπιο τους μέλλον)
και θα αναδυθείς σαν την πανέμορφη αυγή για κείνους τους μεθυσμένους
που ξεχάσανε τη θρησκεία τους και τη βρομιά τους
στις κόγχες της ύστατης νύχτας.
Ξεκουράσου λοιπόν μέχρι εκείνη την μέρα:
Χωρίς να το καταλάβεις η ειρήνη αποκτάει του θηρίου τη δύναμη
και στην καμένη ράχη ενός φθινοπωριάτικου φύλλου
γράψε μου τότε την ώρα
και της παραλίας το όνομα.
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 10 Μαΐου 2024
Cita
Para C., in memoriam.
Tu desnudez es la eternidad
debo decirlo ahora
porque no fue sólo el agua sino que será siempre la sed
porque había sido el peligro y el premio
la pregunta contestada para la sal de todas las playas del mundo.
La toqué y me vistió de luz y sombra
me hizo pedacitos la sabiduría para que la repartiese por los caminos
me hizo tener hijos de oro y enemigos náufragos en la hiedra
me dio un nuevo nombre que sonaba como un golpe central
soltado por el desencantador en la puerta invencible.
Sé que por otra parte pronto te fugarás de la tumba
construirás una vena hacia el mar
(hasta donde nuestros cardos filiales
tiemblan por su podrido porvenir)
y surgirás como el hermoso amanecer para esos ebrios
que olvidaron su religión y su mugre
en las esquinas de la última noche.
Descansa hasta esa fecha:
sin que se entere la paz cobra fuerzas de fiera
y en el dorso quemado de una hoja otoñal
escríbeme la hora
y el nombre de la playa.
Ρόκε Δάλτον
Αν με ξεχάσεις
με όλη σου την ψυχή ξέχασέ με
με όλο σου το κορμί ξέχασέ με
με όλo σου τον έρωτα ξέχασέ με
να με ξεχνάς
πάντα
να με ξεχνάς ξανά και ξανά
πάντα
πάλευε
άντεχε
στη λησμονιά
πάντα
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023
Si me olvidas
olvídame con toda tu alma
olvídame con todo tu cuerpo
olvídame con todo tu amor
olvídame
siempre
vuelve a olvidarme
siempre
lucha
persiste
en el olvido
Ρόκε Δάλτον
Τα λέμε
Θα γυρίσω
αμέσως
έρωτα
περίμενέ με
δε θα γυρίσω πάλι αργά
ποτέ δε θα ξαναγυρίσω αργά
απλά θα γυρίσω
κι όταν γυρίσω
θα είναι νωρίς έτσι κι αλλιώς
όποτε κι αν γυρίσω θα είναι νωρίς
κι ακόμα
μπορεί
να είναι για πάντα νωρίς
μη θυμώνεις κοιμήσου
λιγάκι
τώρα είναι πάρα πολύ
αργά μα εγώ
πάω να τρέξω
αντίθετα κατά κάποιο τρόπο
στον κόσμο
για να μας συμβούνε όλα
νωρίτερα
πάω να τρέξω κόντρα στον ήλιο
με σφαλισμένα τα μάτια
ωσότου το πολύ αργά
θα χαθεί
θα γίνουνε όλα απίστευτα γρήγορα
θα προλάβω να φτάσω
στην ώρα μου για να σε ξυπνήσω
με της φούριας τον ψίθυρο
ή με την αυθάδεια
του πρωινού που ήρθε μαζί μου
και δε θέλησε να περιμένει
στην πόρτα
σαν το σκυλί.
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023
Volveré
inmediatamente
amor
espérame
no voy a volver tarde
nunca más voy a volver tarde
sólo voy a volver
y cuando vuelva
será temprano de por sí
siempre que vuelva será temprano
e incluso
a lo mejor
será temprano para siempre
no te enojes duerme
un poquito
ahora es demasiado
tarde pero yo
voy a correr
en un sentido contrario
al del mundo
para que se nos haga más temprano
a todos
contra el sol voy a correr
apretando los ojos
hasta que todo lo demasiado tarde
desaparezca
todo será muy rápido
alcanzaré a llegar
a tiempo para despertarte
con el ruido de la prisa
o la intromisión
de la mañana que ha llegado conmigo
y no quiso esperar
disciplinadita
a la puerta.
Σημειώσεις του μεταφραστή
Ρόκε
Δάλτον – Ελ Σαλβαδόρ
Γεννήθηκε
στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε
από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 22.VI.2019 (Μολύβι σε χαρτί ακουαρέλας, 21 χ 29
εκ.)
Ρόκε Δάλτον: Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935. Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975, πριν προλάβει να κλείσει τα 40 του χρόνια. Ο δικαίως αποκαλούμενος Μπρεχτ της Λατινικής Αμερικής, βαθύς γνώστης, όπως αποδεικνύεται, του μεγάλου Γερμανού ποιητή – δραματουργού, τον οποίον, χωρίς αντιγραφές, έχει αφομοιώσει και τον πάει ένα βήμα πιο πέρα, με την πλούσια καλλιέργειά του, την οξυδέρκεια και το πηγαίο χιούμορ του, αφού Ο Ροκίτο έκανε ακόμα και τις πέτρες να γελάνε, όπως έγραψε ο ΕδουάρδοΓκαλεάνο (βλ. και κάτω από σχετικόαφιέρωμα). Ο άνθρωπος της πένας και του όπλου. Γκαρδιακός φίλος με τον ΕρνέστοΚαρδενάλ. Ικανός να χαρίζει χαμόγελα, αλλά και να μας θυμίζει τα βάσανα του λαού του. Έφτασα στην επανάσταση μέσω της ποίησης, θα πει ο ίδιος ο Ρόκε.
Τα 29 ποιήματα αυτής της συλλογής είχαν ήδη ετοιμαστεί το 1973, λίγο πριν φύγει ο Δάλτον από την Κούβα με άκρα μυστικότητα και με αλλαγμένη εμφάνιση —στα χνάρια του Τσε όταν έφυγε για τη Βολιβία— για να ενταχθεί στο αντάρτικο του Ελ Σαλβαδόρ.
Δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1980 στο περιοδικό Istmo (Ισθμός) του Ελ Σαλβαδόρ και συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο Μην προφέρεις το όνομά μου ‒ Νo pronuncies mi nombre, Poesía Completa, Tomo III, Σαν Σαλβαδόρ, 2008.
Η συλλογή είναι αφιερωμένη Στην Μίριαμ, την Κουβανή ηθοποιό Μίριαμ Λεσκάνο, με την οποία είχε δεσμό, που όμως την εποχή της αναχώρησής του βρίσκεται υπό διάλυση (βλ. από σύνδεσμο κάτω).
Και στο Επίγραμμα. η αφιέρωση Στη Μ. Λ. σε αυτήν προφανώς αναφέρεται.
Η Μαρία δελ Κάρμεν, στο ποίημα Να σε βλέπω γυμνή, είναι ένας από τους κατά καιρούς (παράλληλους;) έρωτες του Ρόκε. Όπως στο ποίημα Ραντεβού, η αφιέρωση Για την C., in memoriam. Carmen, Charo ή Concha άραγε;
Ένα ακόμη από 29 αυτά ποιήματα είναι… αφιερωμένο εξαιρετικά:
Το Σχεδόν Ελεγεία, Για την B. C.
Και υπάρχει ένα ακόμη υπό τον τίτλο Zdena, τσέχικο γυναικείο όνομα, με ημερομηνία Μάιος 1965.
1963-1965. Είναι η εποχή που ο ποιητής με τη σύζυγό του και τους τρεις γιους τους, έχει εγκατασταθεί στην Πράγα. Επιστροφή και το 1966 ξανά Πράγα, όπου ως μέλος και εκπρόσωπος του ΚΚ Ελ Σαλβαδόρ (PCS), μεταδίδει τις εκθέσεις του Κόμματος στη Διεθνή Επιθεώρηση: Προβλήματα για την Ειρήνη και το Σοσιαλισμό.
Αυτό που λείπει: Το απόσπασμα του Μαρξ προέρχεται από τα Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα, 1844, όπου αναλύονται οι διαστάσεις της αποξενωμένης εργασίας στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Παραθέτω τη σχετική παράγραφο:
«Η σχέση του άντρα με τη γυναίκα είναι η πιο φυσική σχέση ενός ανθρώπου με έναν άλλον. Επομένως, αποκαλύπτει το βαθμό στον οποίο η φυσική συμπεριφορά του ανθρώπου έχει γίνει ανθρώπινη ή τον βαθμό στον οποίο η ανθρώπινη ουσία μέσα του έχει γίνει μια φυσική ουσία⸱ τον βαθμό στον οποίο η ανθρώπινη φύση του έχει γίνει γι’ αυτόν φυσική. Αυτή η σχέση αποκαλύπτει επίσης σε ποιο βαθμό η ανάγκη για τον άνθρωπο έχει γίνει ανθρώπινη ανάγκη⸱ κατά πόσον δηλαδή το άλλο άτομο σαν άτομο έχει γίνει ανάγκη γι’ αυτόν⸱ ως ποιο βαθμό, στην ατομική του ύπαρξη, είναι ταυτόχρονα και κοινωνικό ον».
(Βλ. και σε Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα 1844, μτφρ. Αποστόλης Λυκούργος, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2012).
Ο Πόλεμος του ποδοσφαίρου. Τον Ιούλιο του 1969 ο στρατός του Ελ Σαλβαδόρ ενεπλάκη στον σύντομο, αλλά βίαιο πόλεμο κατά της Ονδούρας, 14-18 Ιουλ., όπου κατελήφθη ένα μεγάλο μέρος της χώρας. Ο πόλεμος συνέπεσε με ταραχές κατά τη διάρκεια ενός προκριματικού αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου μεταξύ Ονδούρας και Ελ Σαλβαδόρ. Παρά το αστείο του όνομα, αυτός ο πόλεμος, έχει χάρη τραγική, αφού εν τέλει όλοι οι πόλεμοι έχουνε καθαρά οικονομικά αίτια. Οι ρίζες βρίσκονταν στην αγροτική μεταρρύθμιση της Ονδούρας και στα μεταναστευτικά και δημογραφικά προβλήματα στο Ελ Σαλβαδόρ. Μοχλός πίεσης ήταν η πανίσχυρη United Fruit και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες για την προστασία της ιδιοκτησίας τους (πολύ πρωτότυπο). Μέχρι το 1969 περισσότεροι από 300.000 Σαλβαδοριανοί ζούσανε στην Ονδούρα και κατείχαν κτήματα που με τη μεταρρύθμιση τα χάσανε.
Για τον Ροκίτο, για την Μίριαμ και για πολλά πολλά άλλα δείτε:
και:
28 Ιουν. 2019 Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον, Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία & Ακροαριστερά (2 ποιήματα) – Αφιέρωμα Α΄
Μπ. Ζ. Μάιος 2024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.