Δεκέμβρης 1944 (17)

Τρίτη 14 Μαΐου 2024

Ρόκε Δάλτον: Ο Έρωτας με αρρωσταίνει χειρότερα κι απ’ την Άνοιξη (8 ποιήματα) — Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος (Μικρό αφιέρωμα)

Ρόκε  Δάλτον

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975

 

 

Roque Dalton

El amor me cae más mal que la primavera

Ο Έρωτας με αρρωσταίνει χειρότερα κι απ’ την Άνοιξη

8 από τα 29 ποιήματα της συλλογής


Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη παρουσίαση - δημοσίευση, BookSitting, 14/5/2024

Φωτό: Ο Ρόκε στην Πράγα το 1966 από τον Κουβανό ζωγράφο και φωτογράφο Σαλβαδόρ Κορατχέ (1928-2014)

 

 

Ρόκε Δάλτον

Ο έρωτας

 

Ο έρωτας είναι η άλλη μου πατρίδα

η πρώτη

όχι αυτή που με κάνει περήφανο

αυτή που με κάνει να υποφέρω

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023

 

 

El amor

 

El amor es mi otra patria

la primera

no la de que me ufano

la que sufro

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Αυτό που λείπει

   « ...το άλλο άτομο, σαν άτομο, έχει γίνει ανάγκη γι’ αυτόν...»

                                                                              Μαρξ

 

«Οι κλασικοί είναι ενδιαφέροντες»:

χτεσινή μου βλαστήμια, πηγαίνοντας να δούμε Ρωμαίο και Ιουλιέτα.

 

Σήμερα η ποσότητα της ντοματοσαλάτας αβγάτισε

και εμφανιστήκανε κάτι τεράστια σέσκουλα.

 

Το ψωμί περισσεύει, τα αυγά είναι αρκετά, το ρύζι και τα φασόλια

βαρετά σαν καταρράχτες.

 

Η έλλειψη δίνει μια στάλα πνευματικής πείνας

Και κάμποση απ’ την άλλη, έλεγε χτες ο χοντρο-Φλόρες.

 

Αλλά με μπακαλιάρο και δύο μπριζόλες

θα τηνε βγάλουμε τη βδομάδα.

 

Αυτό που πραγματικά λείπει στην Κούβα

είσαι εσύ.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023

 

 

Lo que falta

“...la otra persona, como persona, se ha convertido

en una necesidad para él…”

                                                                                   Marx

 

«Los clásicos son interesantes»:

blasfemia mía de ayer, al salir de ver Romeo y Julieta.

 

Hoy aumentó la cuota de tomates para ensalada

y aparecieron unas acelgas enormes.

 

El pan sobra, los huevos alcanzan, el arroz y los frijoles

aburren como las cataratas.

 

La escasez da un poco de hambre mental

y muchísima de la otra, decía ayer el gordo Flores.

 

Pero con la merluza y dos bistecs

dejaremos atrás la semana.

 

Lo que verdaderamente falta en Cuba

eres tú.

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Πόλεμος

 

Η πραγματική μου σύρραξη

Ονδούρας-Σαλβαδόρ

ήτανε με ένα κορίτσι

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023

 

 

Guerra

 

Mi verdadero conflicto

hondureño-salvadoreño

fue con una muchacha

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Να σε βλέπω γυμνή

                                      Στη Μαρία δελ Κάρμεν

 

Ψαράκια της φαντασίας

καραμέλες γυμνές που χαθήκανε

στ’ ουρανού την ψηλή ανεμόσκαλα

πυκνές δυνατές μαργαριταρένιες τριχούλες

τουφίτσες μισόκλειστες

στο γυμνό σου λαιμό

με τα μαλλιά τραβηγμένα ψηλά

άγουρα αλμυρά αυγινά αγγουράκια

μεταμορφωμένη σοφία

από πού πρέπει να σε διαπεράσω

ω εσύ συλλογή από χλόη και έρωτες

που γίνανε ένα με το πρόσχημα

της λέξης γυναίκα

για να κάνω να λάμψει

αυτό το κορίτσι που μέσα στα όνειρά μου

βρισκότανε πάντα;

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. 2023

 

 

Verte desnuda

                                      A María del Carmen

 

Pececillos de la imaginación

desnudos caramelos que se perdieron

en la escalera al cielo

perlas hirsutas

entreabiertas abuelas

pepinos salados del alba

sabiduría metamorfoseada

¿por dónde os debo penetrar

oh colección de hierbas y cosas

organizada con el pretexto

de un nombre de mujer

de un modo de ilustrar

a la muchacha con que siempre soñé?

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Επίγραμμα

                                 Στην Μ. Λ.

 

Είμαστε το λιγότερο αιώνιο και λιγότερο αδαμιαίο ζευγάρι

που θα μπορούσες να βρεις αυτά τα τελευταία τριάντα χρόνια ιστορίας.

 

Από μυϊκή άποψη

ίσα που καταφέραμε κάτι περισσότερο απ’ ό,τι δυο σκύλοι.

Από πολιτιστική σκοπιά

έχουμε προκαλέσει ελάχιστη ζήλια.

 

Αλλά αυτός μας ο έρωτας μάς ξανάβγαλε στον κόσμο καλύτερους

και, μεταξύ μας, αλησμόνητους.

 

Ας κάνουμε τώρα να χαμογελάσει και κάποιος

ή να γευτεί ένα τόσο δα κομματάκι θλίψης γλυκιάς

μιλώντας για τον έρωτά μας σε τούτο το ποίημα.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023

 

 

Epigrama

                                                  A M. L.

 

Somos la pareja menos infinita y menos adánica

que podría encontrarse en estos últimos treinta años de historia.

 

Desde el punto de vista muscular

apenas hemos hecho poco más que dos perros.

Desde el ángulo cultural

hemos despertado bien pocas envidias.

 

Pero este amor nos ha devuelto mejorados al mundo

y, entre nosotros, inolvidables.

 

Ahora vamos a hacer que alguien sonría

o paladee un pedacito de dulce tristeza

hablando de nuestro amor en este poema.

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Ραντεβού

                                           Για την C., in memoriam.

 

Η γύμνια σου είναι η αιωνιότητα

οφείλω να το πω τώρα

γιατί δεν ήταν μόνο το νερό αλλά θα είναι πάντα η δίψα

γιατί ήταν ο κίνδυνος και η ανταμοιβή

το ερώτημα που απαντήθηκε για το αλάτι από όλες τις παραλίες του κόσμου.

Την άγγιξα και με έντυσε με φως και σκιά

με τσάκισε η σοφία σε χίλια μικρά κομματάκια για να την μοιράσω στους δρόμους

με έκανε να αποχτήσω παιδιά από χρυσάφι και εχθρούς ναυαγισμένους μες στον κισσό

μου ’δωσε ένα καινούργιο όνομα ηχηρό σαν χτύπημα καίριο

που το παράτησε ο απογοητευμένος στην ανίκητη πόρτα.

Ξέρω εξάλλου πως σύντομα θα ξεφύγεις από τον τάφο

θα χτίσεις μια φλέβα που πάει γραμμή για τη θάλασσα

(μέχρι εκεί που τα γαϊδουράγκαθά μας

τρέμουνε για το σάπιο τους μέλλον)

και θα αναδυθείς σαν την πανέμορφη αυγή για κείνους τους μεθυσμένους

που ξεχάσανε τη θρησκεία τους και τη βρομιά τους

στις κόγχες της ύστατης νύχτας.

Ξεκουράσου λοιπόν μέχρι εκείνη την μέρα:

Χωρίς να το καταλάβεις η ειρήνη αποκτάει του θηρίου τη δύναμη

και στην καμένη ράχη ενός φθινοπωριάτικου φύλλου

γράψε μου τότε την ώρα

και της παραλίας το όνομα.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 10 Μαΐου 2024

 

 

Cita

                                           Para C., in memoriam.

 

Tu desnudez es la eternidad

debo decirlo ahora

porque no fue sólo el agua sino que será siempre la sed

porque había sido el peligro y el premio

la pregunta contestada para la sal de todas las playas del mundo.

La toqué y me vistió de luz y sombra

me hizo pedacitos la sabiduría para que la repartiese por los caminos

me hizo tener hijos de oro y enemigos náufragos en la hiedra

me dio un nuevo nombre que sonaba como un golpe central

soltado por el desencantador en la puerta invencible.

Sé que por otra parte pronto te fugarás de la tumba

construirás una vena hacia el mar

(hasta donde nuestros cardos filiales

tiemblan por su podrido porvenir)

y surgirás como el hermoso amanecer para esos ebrios

que olvidaron su religión y su mugre

en las esquinas de la última noche.

Descansa hasta esa fecha:

sin que se entere la paz cobra fuerzas de fiera

y en el dorso quemado de una hoja otoñal

escríbeme la hora

y el nombre de la playa.

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Πάντα

 

Αν με ξεχάσεις

με όλη σου την ψυχή ξέχασέ με

με όλο σου το κορμί ξέχασέ με

με όλo σου τον έρωτα ξέχασέ με

να με ξεχνάς

πάντα

να με ξεχνάς ξανά και ξανά

πάντα

πάλευε

άντεχε

στη λησμονιά

πάντα

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023

 

 

Siempre

 

Si me olvidas

olvídame con toda tu alma

olvídame con todo tu cuerpo

olvídame con todo tu amor

olvídame

siempre

vuelve a olvidarme

siempre

lucha

persiste

en el olvido

 

 

 

Ρόκε Δάλτον

Τα λέμε

 

 

Θα γυρίσω

αμέσως

έρωτα

περίμενέ με

δε θα γυρίσω πάλι αργά

ποτέ δε θα ξαναγυρίσω αργά

απλά θα γυρίσω

κι όταν γυρίσω

θα είναι νωρίς έτσι κι αλλιώς

όποτε κι αν γυρίσω θα είναι νωρίς

κι ακόμα

μπορεί

να είναι για πάντα νωρίς

μη θυμώνεις κοιμήσου

λιγάκι

τώρα είναι πάρα πολύ

αργά μα εγώ

πάω να τρέξω

αντίθετα κατά κάποιο τρόπο

στον κόσμο

για να μας συμβούνε όλα

νωρίτερα

πάω να τρέξω κόντρα στον ήλιο

με σφαλισμένα τα μάτια

ωσότου το πολύ αργά

θα χαθεί

θα γίνουνε όλα απίστευτα γρήγορα

θα προλάβω να φτάσω

στην ώρα μου για να σε ξυπνήσω

με της φούριας τον ψίθυρο

ή με την αυθάδεια

του πρωινού που ήρθε μαζί μου

και δε θέλησε να περιμένει

στην πόρτα

σαν το σκυλί.

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2023

 

 

Hasta luego

 

 

Volveré

inmediatamente

amor

espérame

no voy a volver tarde

nunca más voy a volver tarde

sólo voy a volver

y cuando vuelva

será temprano de por sí

siempre que vuelva será temprano

e incluso

a lo mejor

será temprano para siempre

no te enojes duerme

un poquito

ahora es demasiado

tarde pero yo

voy a correr

en un sentido contrario

al del mundo

para que se nos haga más temprano

a todos

contra el sol voy a correr

apretando los ojos

hasta que todo lo demasiado tarde

desaparezca

todo será muy rápido

alcanzaré a llegar

a tiempo para despertarte

con el ruido de la prisa

o la intromisión

de la mañana que ha llegado conmigo

y no quiso esperar

disciplinadita

a la puerta.

 

 

Σημειώσεις του μεταφραστή

 

Ρόκε Δάλτον – Ελ Σαλβαδόρ

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 22.VI.2019 (Μολύβι σε χαρτί ακουαρέλας, 21 χ 29 εκ.)

 

Ρόκε Δάλτον: Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935. Δολοφονήθηκε από «συντρόφους» του οπορτουνιστές στο Κεσαλτεπέκε, στις 10 Μαΐου 1975, πριν προλάβει να κλείσει τα 40 του χρόνια. Ο δικαίως αποκαλούμενος Μπρεχτ της Λατινικής Αμερικής, βαθύς γνώστης, όπως αποδεικνύεται, του μεγάλου Γερμανού ποιητή – δραματουργού, τον οποίον, χωρίς αντιγραφές, έχει αφομοιώσει και τον πάει ένα βήμα πιο πέρα, με την πλούσια καλλιέργειά του, την οξυδέρκεια και το πηγαίο χιούμορ του, αφού Ο Ροκίτο έκανε ακόμα και τις πέτρες να γελάνε, όπως έγραψε ο ΕδουάρδοΓκαλεάνο (βλ. και κάτω από σχετικόαφιέρωμα). Ο άνθρωπος της πένας και του όπλου. Γκαρδιακός  φίλος με τον ΕρνέστοΚαρδενάλ. Ικανός να χαρίζει χαμόγελα, αλλά και να μας θυμίζει τα βάσανα του λαού του. Έφτασα στην επανάσταση μέσω της ποίησης, θα πει ο ίδιος ο Ρόκε.

 

 

Τα 29 ποιήματα αυτής της συλλογής είχαν ήδη ετοιμαστεί το 1973, λίγο πριν φύγει ο Δάλτον από την Κούβα με άκρα μυστικότητα και με αλλαγμένη εμφάνιση —στα χνάρια του Τσε όταν έφυγε για τη Βολιβία— για να ενταχθεί στο αντάρτικο του Ελ Σαλβαδόρ.

 

Δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 1980 στο περιοδικό Istmo (Ισθμός) του Ελ Σαλβαδόρ και συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο Μην προφέρεις το όνομά μουΝo pronuncies mi nombre, Poesía Completa, Tomo III, Σαν Σαλβαδόρ, 2008.

 

Η συλλογή είναι αφιερωμένη Στην Μίριαμ, την Κουβανή ηθοποιό Μίριαμ Λεσκάνο, με την οποία είχε δεσμό, που όμως την εποχή της αναχώρησής του βρίσκεται υπό διάλυση (βλ. από σύνδεσμο κάτω).

 

Και στο Επίγραμμα. η αφιέρωση Στη Μ. Λ. σε αυτήν προφανώς αναφέρεται.

 

 

Η Μαρία δελ Κάρμεν, στο ποίημα Να σε βλέπω γυμνή, είναι ένας από τους κατά καιρούς (παράλληλους;) έρωτες του Ρόκε. Όπως στο ποίημα Ραντεβού, η αφιέρωση Για την C., in memoriam. Carmen, Charo ή Concha άραγε;

 

Ένα ακόμη από 29 αυτά ποιήματα είναι… αφιερωμένο εξαιρετικά:

Το Σχεδόν Ελεγεία, Για την B. C.

Και υπάρχει ένα ακόμη υπό τον τίτλο Zdena, τσέχικο γυναικείο όνομα, με ημερομηνία Μάιος 1965.

 

1963-1965. Είναι η εποχή που ο ποιητής με τη σύζυγό του και τους τρεις γιους τους, έχει εγκατασταθεί στην Πράγα. Επιστροφή και το 1966 ξανά Πράγα, όπου ως μέλος και εκπρόσωπος του ΚΚ Ελ Σαλβαδόρ (PCS), μεταδίδει τις εκθέσεις του Κόμματος στη Διεθνή Επιθεώρηση: Προβλήματα για την Ειρήνη και το Σοσιαλισμό.

 

 

Αυτό που λείπει: Το απόσπασμα του Μαρξ προέρχεται από τα Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα, 1844, όπου αναλύονται οι διαστάσεις της αποξενωμένης εργασίας στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Παραθέτω τη σχετική παράγραφο:

«Η σχέση του άντρα με τη γυναίκα είναι η πιο φυσική σχέση ενός ανθρώπου με έναν άλλον. Επομένως, αποκαλύπτει το βαθμό στον οποίο η φυσική συμπεριφορά του ανθρώπου έχει γίνει ανθρώπινη ή τον βαθμό στον οποίο η ανθρώπινη ουσία μέσα του έχει γίνει μια φυσική ουσία⸱ τον βαθμό στον οποίο η ανθρώπινη φύση του έχει γίνει γι’ αυτόν φυσική. Αυτή η σχέση αποκαλύπτει επίσης σε ποιο βαθμό η ανάγκη για τον άνθρωπο έχει γίνει ανθρώπινη ανάγκη⸱ κατά πόσον δηλαδή το άλλο άτομο σαν άτομο έχει γίνει ανάγκη γι’ αυτόν⸱ ως ποιο βαθμό, στην ατομική του ύπαρξη, είναι ταυτόχρονα και κοινωνικό ον».

(Βλ. και σε Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα 1844, μτφρ. Αποστόλης Λυκούργος, Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2012).

 

 

Ο Πόλεμος του ποδοσφαίρου. Τον Ιούλιο του 1969 ο στρατός του Ελ Σαλβαδόρ ενεπλάκη στον σύντομο, αλλά βίαιο πόλεμο κατά της Ονδούρας, 14-18 Ιουλ., όπου κατελήφθη ένα μεγάλο μέρος της χώρας. Ο πόλεμος  συνέπεσε με ταραχές κατά τη διάρκεια ενός προκριματικού αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου μεταξύ Ονδούρας και Ελ Σαλβαδόρ. Παρά το αστείο του όνομα, αυτός ο πόλεμος, έχει χάρη τραγική, αφού εν τέλει όλοι οι πόλεμοι έχουνε καθαρά οικονομικά αίτια. Οι ρίζες βρίσκονταν στην αγροτική μεταρρύθμιση της Ονδούρας και στα μεταναστευτικά και δημογραφικά προβλήματα στο Ελ Σαλβαδόρ. Μοχλός πίεσης ήταν η πανίσχυρη  United Fruit και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες για την προστασία της ιδιοκτησίας τους (πολύ πρωτότυπο). Μέχρι το 1969 περισσότεροι από 300.000 Σαλβαδοριανοί ζούσανε στην Ονδούρα και κατείχαν κτήματα που με τη μεταρρύθμιση τα χάσανε.

 


Για τον Ροκίτο, για την Μίριαμ και για πολλά πολλά άλλα δείτε:

3 Αυγ. 2019 Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον - Κατηγορώ την ατομική ιδιοκτησία ─ 5 παράνομα ποιήματα και 1 ποίημα αγάπης ─ Η ζωή του, το έργο του, η δολοφονία του ─ 3 κείμενα του Εδουάρδο Γκαλεάνο (Αφιέρωμα Β΄)

 

και:

28 Ιουν. 2019  Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον, Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία & Ακροαριστερά (2 ποιήματα) – Αφιέρωμα Α΄

 

23 Δεκ. 2019 Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον – 25 Poemas Clandestinos — Παράνομα Ποιήματα και Ιστορίες της Ταξικής πάλης – Αφιέρωμα Γ΄

 

Μπ. Ζ. Μάιος 2024

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.