Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον, Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία & Ακροαριστερά (2 ποιήματα) – Αφιέρωμα Α΄

Dani Fano (San Sebastián 1968), Los doce nacimientos de Miguel Mármol (Οι δώδεκα γεννήσεις του Μιγέλ Μάρμολ, 2018). Λεπτομρεια εξωφύλλου (Βλ. κάτω).

*

Κι ήρθε ξανά ο φόβος ο μεγάλος
κι έπρεπε να ενισχυθεί το εκλογικό σύστημα της συνύπαρξης
η Αυτής Μεγαλειότης η αντιπολίτευση
τα ρεφορμιστικά τσιτάτα κι ο εκδημοκρατισμός
και κηρύχθηκε λήξασα
η εποχή της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

*

Ρόκε Δάλτον

Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία & Ακροαριστερά

Αφιέρωμα, Μέρος Α΄

Πρώτες μεταφράσεις στα Ελληνικά – Σημειώσεις – Επιμέλεια – Σύντομη περιήγηση στα Απελευθερωτικά Κινήματα του Ελ Σαλβαδόρ
Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 28/6/2019 

_________________

To Β΄ Μέρος (2/9/2019):

 Ρόκε Δάλτον: 5 παράνομα ποιήματα και 1 ποίημα αγάπης – Η ζωή του, το έργο του, η δολοφονία του – 3 κείμενα του Εδουάρδο Γκαλεάνο (Αφιέρωμα Β΄)

*

Το Τρίτο Μέρος με περισσότερα ποιήματα

Ρόκε Δάλτον: 25 Poemas Clandestinos — Παράνομα Ποιήματα και Ιστορίες της Ταξικής πάλης - Αφιέρωμα Γ΄

 

___________________________

*

Tο κεφάλι κόντρα στον τοίχο
(Συμπέρασμα ηθικο-φιλοσοφικόν)

Η ύλη είναι σκληρή,
η ύλη είναι άφθαρτη:
Ως εκ τούτου
η ύλη είναι αδιάφορη,
η ύλη
είναι άκαρδη.

Ταβέρνα και άλλα Μέρη (1969)
Από την τελευταία ενότητα: Η ιστορία (Γράφτηκε στην Πράγα)
Μετάφραση: Μπ. Ζαφειράτος, 11 Ιαν. 2019

*

Cuando la historia no se puede escribir con la pluma

entonces debe escribirse con el fusil.

Όταν η ιστορία δεν μπορεί να γραφτεί με την πένα,

πρέπει να γράφεται με το τουφέκι.

Farabundo Martí

*

Ρόκε Δάλτον. Ελ Σαλβαδόρ
Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ, 14 Μαΐ. 1935 – Δολοφονήθηκε στο Κεσαλτεπέκε, 10 Μαΐ. 1975
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 22.VI.2019 (Μολύβι σε χαρτί, 21χ29 εκ.)

*

 

[Τα λοξά στοιχεία παραπέμπουν στις αντίστοιχες σημειώσεις]

Παραβολή από τη Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία

Ρόκε Δάλτον

Το ηφαίστειο Ισάλκο,
σαν ηφαίστειο,
ήταν ακροαριστερό.
Λάβα και πέτρες ξέρναγε
κι έκανε σαματά, ταρακουνιότανε, εχάλαγε τον κόσμο
κλονίζοντας ασφάλεια και τάξη.
Σήμερα είναι ένα πρώτης τάξεως πολιτισμένο ηφαίστειο
που συνυπάρχει αρμονικά
με το Ξενοδοχείο Μοντάνια του Σέρο Βέρδε
και μες στη μπούκα του μπορούμε πλέον να χώσουμε
πυροτεχνήματα όπως εκείνα που αμολάνε
οι λαοπρόβλητοι βουλευτές μας.
Ηφαίστειο για εκτελεστικάριους,
μα και για επαναστάτες και συνδικαλιστές
που ξέρουν να κρατάνε χαρακτήρα και να μην είναι θερμοκέφαλοι,
δεν είναι πλέον σύμβολο παράφορων κι ανταριασμένων ανταρτών,
οι μόνοι αυτοί που νοσταλγούνε τα ξαφνικά του τα ξεσπάσματα.
Αξιοσέβαστοι και υπάκουοι προλετάριοι του κόσμου,
η Κεντρική Επιτροπή σάς προσκαλεί
να διδαχτείτε από το μάθημα που παραδίδει το ηφαίστειο του Ισάλκο:
η φωτιά δεν είναι πλέον του συρμού,
προς τι λοιπόν εμείς θέλουμε να την κουβαλάμε
στην καρδιά μας;


Παράνομα Ποιήματα, 1975
(4^η ενότητα, Ιστορίες και Ποιήματα Κατά Του Σαλβαδοριανού Ρεβιζιονισμού)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 29 Μαΐου 2019

Ακροαριστεροί

Ρόκε Δάλτον

Ο λαός των Πιπίλ
που δεν αντιλήφθηκε το σταυρό και την πολύ ανώτερη κουλτούρα
κι αρνήθηκε να σκύψει μπροστά στο Στέμμα της Ισπανίας
και πήρε τα βουνά
με το όπλο στο χέρι
ενάντια στον κατακτητή.

Αυτοί που στα 300 χρόνια Αποικιοκρατίας
κράτησαν άσβηστη τη φλόγα της ινδιάνικης εξέγερσης
και πέθαναν στα βουνά κυνηγημένοι στραγγαλισμένοι στην γκαρότα ή στην κρεμάλα
κι αρνήθηκαν το καθεστώς της ενκομιέντας και την ειρηνική συνύπαρξη
διαμοιρασμένοι στους Ενκομεντέρους πάτρωνές τους.

Ο Πέδρο Πάμπλο Καστίγιο και οι κομμουνάριοι του 1814
που άρπαξαν τα όπλα απ’ τη στρατιωτική φρουρά του Σαν Σαλβαδόρ
και τα ’στρεψαν ενάντια στους καταπιεστές του λαού.

Αντιθέτως
ο Ματίας Δελγάδο και οι εξέχοντες γαιοκτήμονες του 1821
δεν ήταν ακροαριστεροί
(γιατί η Ανεξαρτησία κατακτήθηκε με ειρηνικά μέσα
αν και ήταν Ανεξαρτησία πάνω απ’ όλα για τον εαυτό τους
και οι φτωχοί Κεντροαμερικάνοι συνέχισαν να βρίσκονται από κάτω
να ζουν στην εκμετάλλευση ταπεινωμένοι πεινασμένοι ξεγελασμένοι κι εξαρτημένοι).

Ο Αναστάσιο Ακίνο ναι ήταν
γιατί με λόγχες από ουϊσκογιόλ και ξύλινα κανόνια
ξεσήκωσε τους αγρότες Νονουάλκος ενάντια στην κεντρική κυβέρνηση
(δεν πήρε την εξουσία γιατί δεν το ήξερε ότι είχε κερδίσει τη μάχη
μετά την ενέδρα που έστησε στη φρουρά
και οργάνωσε σαν μαρξιστής την αποδώ μεριά του Ποταμού Λέμπα
και απαλλοτρίωσε τα πάντα από τους πλούσιους του Σαν Βισέντε
που είχαν κρύψει το χρυσάφι τους κάτω από του Σαν Χοσέ τα άγια μεσοφόρια).

Ο Δον Τσίκο Μορασάν επίσης ήταν
και μάλιστα σε επίπεδο Κεντρικής Αμερικής
Ο Χεράρδο Βάριος
φτηνά τη γλύτωσε και δεν θα μπει με τ’ άπλυτα
γιατί του έλαχε να οδηγήσει το στρατό
κατά τη Νικαράγουα
για να φυτέψουνε μολύβι στους πλιατσικολόγους γκρίνγκος του Γουώκερ

Από ’κει κι έπειτα υπήρξε μια μακρά περίοδος
όπου οι Σαλβαδοριανοί επαναστάτες
έπαψαν να είναι ακροαριστεροί
κι έγιναν τόσο της προκοπής όσο κι οι μεγαλοαστοί
ο ακροαριστερισμός εξαφανίστηκε
κάτω απ’ το σφυροκόπημα του μεγαλοαστικού συντηρητισμού
του φιλελευθερισμού της αστικής τάξης και του αστικού Συντάγματος
της βίαια απαλλοτριωμένης από την αστική τάξη κοινόκτητης γης
της ενθρόνισης του μεγαλοαστού Θεού της καφεοφυτείας
όλο και πιο παντοδύναμου υπό τη σκέπη της Δημοκρατίας,
που τα σύμβολά της την πυγμή και το ματσούκι
τα ’πανε ούτε λίγο ούτε πολύ Σωτήρα του Κόσμου.

Πήγαιναν όλα μια χαρά
ωσότου φάνηκε εκείνος ο ακροαριστερός ονόματι Φαραμπούντο Μαρτί
που μπήκε επικεφαλής σ’ ένα ακροαριστερό Σαλβαδοριανό Κομμουνιστικό Κόμμα
με μια στρατιά ακροαριστερών
όπως οι Φελισιάνο Άμα, Τιμοτέο Λούε, Τσίκο Σάντσες,
Βισέντε Ταδέο, Αλφόνσο Σαπάτα και Μάριο Λούνα.

Δεν τα κατάφεραν να μείνουνε ακροαριστεροί μέχρι το τέλος
γιατί δεν είχανε τίποτα
και καμιά τριανταριά χιλιάδες δολοφονήθηκαν.

Το 1944, είχαμε άλλη μια ακροαριστερή επιδημία
που μέχρι κι οι στρατιωτικοί κολλήσανε ξεσηκωμό στις 2 του Απρίλη
ενάντια στον τύραννο Μαρτίνες
με την ακροαριστερή συναίνεση σύμπαντος του λαού.

Μια γενική ακροαριστερή απεργία
τερμάτισε μαζί με το δολοφονικό καθεστώς
το οποίο εργαζόταν εκτελώντας
τους ακροαριστερούς της 2 του Απρίλη.

Ένας από δαύτους ήταν τόσο πολύ ακροαριστερός και τόσο λίγο συμβιβαστικός
που μ’ ένα μάτι λιγότερο μ’ αρχίδια και με κόκαλα σπασμένα
είπε στον παπά που τον ξομολογούσε
ότι δεν κλονιζότανε το πνεύμα του αλλά το σώμα του μονάχα.
Βίκτορ Μανουέλ Μαρίν ήτανε τ’ όνομά του.

Εκείνη τη χρονιά υπήρξαν άλλα δυο σημαντικά περιστατικά
του Σαλβαδοριανού ακροαριστερισμού
το ένα όταν 200 οπλισμένοι νέοι
προερχόμενοι απ’ τη Γουατεμάλα μπήκαν στην επαρχία Αουατσαπάν
σε μια προσπάθειά τους να ρίξουν τον Οσμίν Αγίρε
και το άλλο όταν ο ακροαριστερός Πάκο Τσάβες Γαλεάνο
σκοτώθηκε σε συμπλοκή με την αστυνομία στο Πάρκο του Σαν Μιγελίτο.

Καθώς το πράματα άρχισαν να παίρνουν άσχημη τροπή
οι πλούσιοι ξέθαψαν το πιο μεγάλο όπλο τους
για να χτυπήσουνε τον ακροαριστερισμό
που πα’ να πει τις εκλογές
τις εκλογές ώστε να συνυπάρξουνε στις κάλπες
εκεί όπου όλοι οι Σαλβοδοριανοί ήτανε ίσοι
που πάει να ξαναπεί πως όλοι ήτανε το ίδιο γελασμένοι
με μουσική υπόκρουση δημοκρατία και ειρήνη.

Με εκλογές και κάνα δυο πραξικοπήματα
ο ακροαριστερισμός πήγε σχεδόν περίπατο
αν και ο Καστανέδα Κάστρο τού ’ριχνε κάνα γαζί με τα μυδράλιά του
κάθε φορά που του φαινόταν συνετό
και ο Οσόριο κυνηγητά θανάτους δεσμωτήρια
(οφείλουμε ωστόσο να δεχτούμε ότι υπήρχαν και ακροαριστεροί
που αμέσως πιάσανε το νόημα για τις αβάντες της συνύπαρξης
μετά από πειστικά επιχειρήματα γραμμένα σε επιταγές
ή με θεσούλες σε Πρεσβείες κι Υπουργεία λαχεία υποτροφίες
σπίτια στην Κεντροαμερικάνικη Αποικία γυναίκες και τα πάντα).

Αλλά τώρα υπό ηγεσία Λέμους ο ακροαριστερισμός
βρισκόταν πάλι εδώ πιο ξεροκέφαλος κι από μουλάρι
να προκαλεί αναταραχές
δείχνοντας με την ακροαριστεροσύνη του
την πείνα και την απόγνωση που κατακλύζανε τη χώρα
(κάθε φορά που πέφτουνε οι τιμές του καφέ
όλος ο κόσμος γίνεται ακροαριστερός)
κι υπήρχαν ακροαριστερές διαδηλώσεις κι ακροαριστερό μπιστολίδι
και μπόμπες ακροαριστερές κι είχε ακροαριστερούς νεκρούς
και επιπλέον σκόρπαγε ολόγυρα το ακροαριστερό παράδειγμα
της Κούβας του Φιντέλ.

Εντέλει ο Λέμους προσγειώθηκε ανώμαλα
κι ανέβηκ’ ένα Κυβερνητικό Συμβούλιο
που μίλαγε γι’ ακροαριστερισμό και πάπαλα
κι ήταν και μ’ άδεια χέρια
για να σκεφτεί κανείς πως είναι όντως ακροαριστερό.

Κι ενώ η Χούντα συνεδρίαζε
και ο λαός ξανάγινε ακροαριστερός και ζήταγε όπλα
η Συμμαχία για την Πρόοδο πήρε την εξουσία.

Κι ήρθε ξανά ο φόβος ο μεγάλος
κι έπρεπε να ενισχυθεί το εκλογικό σύστημα της συνύπαρξης
η Αυτής Μεγαλειότης η αντιπολίτευση
τα ρεφορμιστικά τσιτάτα κι ο εκδημοκρατισμός
και κηρύχθηκε λήξασα
η εποχή της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Όμως απ’ τη μια μέρα στην άλλη
σύσσωμο το οργανωμένο εργατικό κίνημα του Ελ Σαλβαδόρ
έκανε έναν ακροαριστερό ξεσηκωμό
κι οργάνωσε μια απεργία που γονάτισε την κυβέρνηση του Ριβέρα

Και σαν να μην έφταναν όλα τούτα οι δάσκαλοι πήραν ακροαριστερή στροφή
και κάτι παπάδες από κοντά
μέχρι και κάποιοι αντιπολιτευόμενοι
ιδιοκτησία μέχρι τότε της κυβέρνησης.
Εν όψει τούτων η νέα κυβέρνηση
(υπό την προεδρία ενός κλέφτη νάνου ονόματι Σάντσες υ Ερνάντες)
έκανε δυο σοβαρά βήματα
που είναι υποδειγματικά για τον αγώνα κατά του ακροαριστερισμού.

Εν πρώτοις πέταξε στο λαό
ότι θα ξοφλήσει με το θερμό πόλεμο εναντίον της Ονδούρας.

Κατά δεύτερον έκανε έκκληση
στην Οργάνωση που υποτίθεται ότι ήταν η καρδιά της ακροαριστεράς
να υπακούσει την Κυβέρνηση σε τούτη τη μεγάλη εθνική σταυροφορία.

Το ΚΚ μπροστά στην κατάσταση έγινε δυο κομμάτια
η πλειοψηφία που αποδέχτηκε να μην είναι ακροαριστερή
έμεινε με το όνομα
η μειοψηφία που αποφάσισε να παραμείνει ακροαριστερή
αποχώρησε απ’ τη σκηνή με επικεφαλής έναν φούρναρη
ονόματι Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο.

Έπειτα εμφανίστηκαν δυο οργανώσεις ακροαριστερές
Οι Λαϊκές Απελευθερωτικές Δυνάμεις «Φαραμπούντο Μαρτί»
και ο Επαναστατικός Λαϊκός Στρατός (ERP)
με σκοπό στο εξής
οι πραγματικοί ακροαριστεροί Σαλβαδοριανοί
να έχουν τ’ αρχίδια να παραμείνουν ακροαριστεροί μέχρι το τέλος
που πάει να πει μέχρι να πάρουνε την εξουσία
τόσο ακροαριστερή όσο χρειάζεται σε τούτη εδώ τη χώρα
που κυριαρχείται απ’ την ακροδεξιά.

Το οποίο σημαίνει να είναι αποτελεσματικοί ακροαριστεροί
κι όχι μόνο παραδείγματα νικημένων ακροαριστερών
όπως ο λαός των Pipil και ο Πέδρο Πάμπλο Καστίγιο και ο Αναστάσιο Ακίνο
και ο Χεράρδο Βάριος που κατάληξε δολοφονημένος από τους Δουένιας
και οι νεκροί του ’32 και οι 200 οπλισμένοι νέοι του Αουατσαπάν
και ο Πάκο Τσάβες και οι εκατόμβες σφαγμένου λαού
από τους Καστανέδα, Οσόριο, Λέμους, Ριβέρα,
Σάντσες Ερνάντες και το σημερινό λήσταρχο.

Σε μια χώρα σαν τη δική μας
όπου τα πάντα βρίσκονται στα χέρια μας
όπου η ιστορική εμπειρία είναι τόσο πλούσια
ο ακροαριστερισμός που δε μένει στα λόγια
και μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι ακροαριστερός
θα πάει όλο και πιο βαθιά
μπαίνοντας στη λαϊκή καρδιά
που εξακολουθεί να βρίσκεται στην ακροαριστερή πλευρά του στήθους.


Παράνομα Ποιήματα, 1975
(4^η ενότητα, Ιστορίες και Ποιήματα Κατά Του Σαλβαδοριανού Ρεβιζιονισμού)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 1-3 Ιουνίου 2019
 

• Το ισπανικό κείμενο, μετά τις Σημειώσεις.
  

Σημειώσεις

Τοιχογραφία στο Πανεπιστήμιο του Ελ Σαλβαδόρ. Στα δεξιά το ποίημα του Δάλτον, Ποιητική τέχνη 1974. (Πηγή φωτό: https://twitter.com/)

Ποιητική τέχνη 1974

Ποίηση
Συγχώρα με που σε βοηθάω να καταλάβεις
πως δεν είσαι φτιαγμένη μόνο από λέξεις.

Παράνομα Ποιήματα, 1975, B' Ενότητα: Απλά Ποιήματα
(Μετάφραση: Μπ. Ζαφειράτος, 24 Ιαν. 2019)

 

*

Γενικά

Ο όρος ακροαριστερά (κ.τ.ο.), όπως άλλωστε προκύπτει και από τα δυο ποιήματα που ακολουθούν, ουδεμία σχέση έχει με τον αριστερισμό και τις «αριστερίστικες ομάδες», αλλά αντιτίθεται στη ρεβιζιονιστική (αναθεωρητική) τάση που εκδηλώνεται συχνά εντός των ΚΚ (του Σαλβαδοριανού, εν προκειμένω) με τον οπορτουνιστικό δρόμο της σοσιαλδημοκρατικής αστικής διαχείρισης.

Τα ποιήματα προέρχονται από τη συλλογή Παράνομα ποιήματα, που κυκλοφόρησε μετά το θάνατο του ποιητή (Ελ Σαλβαδόρ, 1975· Μεξικό, 1980). Γράφτηκαν πιθανόν μεταξύ 1973 και 1975, όπως προκύπτει από τις χρονολογίες, αφού «ο σημερινός λήσταρχος» [σημ. 19], «ανέλαβε» την προεδρία το 1972.

Ο Ρόκε ήταν σύμφωνος με τη στρατηγική του ΚΚ του Ελ Σαλβαδόρ, στην ηγεσία του οποίου (1973-1995) βρισκόταν ο Παλαιστίνιος την καταγωγή Σαφίκ Άνταλ (Shafick Hándal, Ελ Σαλβαδόρ, Ουσουλουτάν, 13 Οκτ. 1930 - Σαν Σαλβαδόρ, 24 Ιαν. 2006) και ο Καγιετάνο Κάρπιο [σημ. 13 και 21].

Ο Ρόκε, πειθαρχημένος μαχητής παρά το ανυπότακτο πνεύμα του, ήταν αυτός που μετέδιδε από την Πράγα τις εκθέσεις του ΚΚΣΕ στη Διεθνή Επιθεώρηση του Ελ Σαλβαδόρ.

Ώσπου, το 1970, επέρχεται η διάσπαση του ΚΚ Ελ Σαλβαδόρ:

η πλειοψηφία που αποδέχτηκε να μην είναι ακροαριστερή
έμεινε με το όνομα
η μειοψηφία που αποφάσισε να παραμείνει ακροαριστερή
αποχώρησε απ’ τη σκηνή με επικεφαλής έναν φούρναρη
ονόματι Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο.

Ο Δάλτον με άρθρα του υποστήριζε τότε ότι μόνο ο ένοπλος αγώνας θα μπορούσε να αλλάξει το Ελ Σαλβαδόρ, συνέβαλε στη συγκρότηση των Λαϊκών Απελευθερωτικών Δυνάμεων (FPL) [σημ. 21] και θέλησε να ενταχθεί σε αυτές υπό τον Κάρπιο, ο οποίος όμως τον απέρριψε με το σκεπτικό ότι θα εξυπηρετούσε καλύτερα τον αγώνα ως μαρξιστής ποιητής και συγγραφέας παρά ως πολεμιστής.

Έτσι, το 1972, μετά την Κούβα, εντάσσεται στην ένοπλη ομάδα του Επαναστατικού Λαϊκού Στρατού (Ejército Revolucionario del Pueblo ─ERP, 1972-1992). [σημ. 21]

Οι απόψεις του, που πριν είχαν χαρακτηριστεί από το ΚΚ ακροαριστερές, τώρα, από τους «νέους» συντρόφους του, θεωρήθηκαν... ρεβιζιονιστικές, γεγονός που οδήγησε στην εκτέλεσή του, μαζί με τον συνδικαλιστή εργάτη Χοσέ Αρμάντο Αρτεάγα.

[Περισσότερα για τη δολοφονία του Ρόκε στο Β΄ Μέρος του αφιερώματος, με βιογραφικά και αμετάφραστα μέχρι σήμερα ποιήματά του].

 

*

Τα πρόσωπα και τα γεγονότα

 

Παραβολή από τη Ρεβιζιονιστική Ηφαιστειολογία

Parque Nacional Los Volcanes, Εθνικό (φυσικό) Πάρκο του Ελ Σαλβαδόρ. (Πηγή φωτό: https://www.flickr.com)

Ισάλκο και Εθνικό Πάρκο

Σε μια χώρα σαν τη δική μας
όπου τα πάντα βρίσκονται στα χέρια μας
όπου η ιστορική εμπειρία είναι τόσο πλούσια
ο ακροαριστερισμός που δε μένει στα λόγια
και μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι ακροαριστερός
θα πάει όλο και πιο βαθιά
μπαίνοντας στη λαϊκή καρδιά
που εξακολουθεί να βρίσκεται στην ακροαριστερή πλευρά του στήθους.

Το 1932, με αφορμή την κατάρρευση της τιμής του καφέ, μετά τις καταστροφές που προξένησε η έκρηξη του ηφαιστείου Ισάλκο, το ΚΚ με τον Φαραμπούντο Μαρτί ηγήθηκε πορείας 60.000 αγροτών, που ξεκίνησε από τους αυτόχθονες αγρότες της περιοχής, με επικεφαλής τον αγρότη Φελισιάνο Άμα [σημ. 11 στο ποίημα Ακροαριστεροί].

Φελισιάνο Άμα (1881-1932). Η σειρά του ταπεινωμένου. (Πηγή φωτό: wiki)

Το Parque Nacional Los Volcanes, γνωστό και ως Εθνικό Πάρκο Cerro Verde, είναι ένα μεγάλο εθνικό πάρκο στο Ελ Σαλβαδόρ και περιλαμβάνει τρία ηφαίστεια: Σέρο Βέρδε (Cerro Verde: Πράσινος Λόφος), Ισάλκο (Izalco) και Σάντα Άνα (Santa Ana).

***

Ακροαριστεροί

Dani Fano (San Sebastián 1968), Los doce nacimientos de Miguel Mármol (Οι δώδεκα γεννήσεις του Μιγέλ Μάρμολ, 2018, από όπου και η λεπτομέρεια επάνω), βασισμένο στο βιβλίο Μνήμη της Φωτιάς του Εδουάρδο Γκαλεάνο. Βλ. σημ. [20]. (Πηγή φωτό: http://www.rtve.es)

[1] Pipil

Η μία από τις δυο μεγάλες ομάδες αυτοχθόνων του Ελ Σαλβαδόρ ─η άλλη είναι οι Λένκας [σημ. 5]─ με ομώνυμη διάλεκτο, που μιλιέται ακόμα και σήμερα και η οποία από το 2012 έχει αναβιώσει.

Πολλές σύγχρονες πόλεις του Ελ Σαλβαδόρ έχουν εξελιχθεί από τους οικισμούς των Pipil, οι οποίοι αντιστάθηκαν γενναία στον Pedro de Alvarado (1485-1541 ─υπολοχαγός του Κορτές, που ηγήθηκε της πρώτης ισπανικής εισβολής τον Ιούνιο του 1524).

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού του Ελ Σαλβαδόρ, με βαθιές ρίζες στη μυθολογία των Μάγια, διεκδικεί σήμερα την καταγωγή του από τους Pipil, που μετά την κατάκτησή τους ονομάζονταν απλά Indios ή Ινδιάνοι.

* 

[2] Ενκομεντέρo / ενκομιέντα

Θέοντορ ντε Μπράυ (1528-27 Μαρ. 1598). Οι θηριωδίες των Ισπανών από το βιβλίο του Μπαρτολομέ δε λας Κάσας (1484-18 Ιουλ. 1566), Σύντομη εξιστόρηση της καταστροφής των Ινδιών (Brevísima relación de la destrucción de las Indias). (Πηγή: https://worcestercathedrallibrary.wordpress.com)

Με την εμφάνιση των Ισπανών στις Δυτικές Ινδίες (Αντίλλες) [βλ. Μπ. Ζ., Νικολάς Γκιγιέν: West Indies Ltd] και γύρω στο 1500, εφαρμόστηκε το απάνθρωπο ισπανικό σύστημα δουλοπαροικίας με την εκμετάλλευση των αυτοχθόνων, νομικά προσδιορισμένο με την ονομασία Encomienda (: επιτροπάτο, πατρωνία < λατ. patronus νομικά), με το οποίο οι αποικιοκράτες Encomenderos, προχώρησαν στη διανομή της γης (distribución) και στην αναμεταξύ τους μοιρασιά των Ίνδιων (repartimiento).

Θέοντορ ντε Μπράυ (1528-27 Μαρ. 1598). Οι θηριωδίες των Ισπανών από το βιβλίο του Μπαρτολομέ δε λας Κάσας (1484-18 Ιουλ. 1566), Σύντομη εξιστόρηση της καταστροφής των Ινδιών (Brevísima relación de la destrucción de las Indias). (Πηγή: https://worcestercathedrallibrary.wordpress.com)

Το καθεστώς της Encomienda περιβλήθηκε με τον μανδύα του εκπολιτισμού των άγριων φυλών, όπου η λατρεία του φιλεύσπλαχνου θεού και η ειρηνική διδασκαλία του υιού του βρήκαν την πρακτική εφαρμογή τους στο παιδευτικό σύστημα της αέναης εξοντωτικής εργασίας, κατά την οποία οι αυτόχθονες πέθαιναν σωρηδόν.

Ο Χοσέ Μαρτί έγραψε για την Κούβα, αλλά αφορά και όλη τη Λατινική Αμερική, ότι «είναι ένας μεγάλος τάφος, εντός του οποίου βρίσκεται ένα πτώμα πολύ μεγαλύτερο απ’ αυτόν: η νεκρή ινδιάνικη φυλή».

*

[3] Πέδρο Πάμπλο Καστίγιο

Pedro Pablo Castillo (Σαν Σαλβαδόρ, 29 Ιουλ. 1780 - Τζαμάικα, 14 Αυγ. 1817). Δήμαρχος του Σαν Σαλβαδόρ. Ουδέποτε επηρεάστηκε από το ισπανικό δόγμα. Αντίθετα η συμπάθειά του για τους εκμεταλλευόμενους και τους αναγκεμένους τον έκανε να ηγηθεί εξέγερσης κατά του ισπανικού στέμματος το 1814, να γράψει μια από τις λαμπρές σελίδες στην ιστορία του Ελ Σαλβαδόρ και να ανακηρυχθεί ήρωας της Ανεξαρτησίας.

Τον Ιανουάριο του 1814, ο ακροαριστερός Καστίγιο με 150 άντρες κατέλαβε την κοινότητα του Σαν Φρανσίσκο. Ο ισπανικός στρατός με ιππικό, εθελοντές και μισθοφόρους προσπάθησε να εξουδετερώσει τους ηρωικούς κομμουνάριους του Δάλτον. Ο Καστίγιο με τη μικρή ομάδα του, πρόβαλε γενναία αντίσταση στους πάνοπλους κατακτητές.

Η κοινότητα πολιορκήθηκε σκληρά, η εξέγερση κατεστάλη, οι κομμουνάριοι συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν.

Ο Καστίγιο επικηρύχθηκε για το φόνο του Ισπανού στρατιωτικού διοικητή, τον συνέλαβαν και τον έστειλαν στις φυλακές της Τζαμάικα, όπου πέθανε από τις κακουχίες και τους πυρετούς. Το νησί ήταν τόπος εξορίας πολλών αγωνιστών ηγετών για την ανεξαρτησία της Λατινικής Αμερικής, μεταξύ των οποίων και ο Απελευθερωτής Σιμόν Μπολίβαρ, [Κατιούσα – Μπ. Ζ.], ο οποίος το 1815 έζησε εκτοπισμένος εκεί για 7 μήνες.

Κατά μία άλλη εκδοχή, ο Καστίγιο, ντυμένος παπάς, κατάφερε να διαφύγει στο νησί της Καραϊβικής, όπου, ξεχασμένος απ’ όλους, πέθανε απ’ τον καημό της πατρίδας.

Ωστόσο, φυλλάδια, αφίσες της εποχής και δεκάστιχες στροφές ανώνυμων ποιητών εκθειάζουν την αντίσταση Καστίγιο στο Ισπανικό Στέμμα:

Μην κλαις το Σαν Σαλβαδόρ.
Στην ντροπή που τώρα σε πνίγει
την πρόσκαιρη ήττα σου δες
με κουράγιο κι ο πόνος θα φύγει.

Τον κυβερνήτη μονάχα να κλαις
το μισθοφόρο, τον Ισπανό
κλάψε τους νέους εθελοντές
το άθλιο στέμμα, το ιππικό.

Τον εχθρό σου να κλαις ορισμένως
που αύριο θα ζει νικημένος.

*

[4] Ματίας Δελγάδο

José Matías Delgado y de León ( Σαν Σαλβαδόρ, 24 Φεβ. 1767 - 12 Νοε. 1832). Κληρικός και πολιτικός του Σαλβαδόρ. Εκ των κυρίων ηγετών του αποτυχημένου κινήματος ανεξαρτησίας από τους Ισπανούς κατακτητές, το 1811. Το 1821 ήταν ένας από τους υπογράφοντες την Πράξη της Κεντροαμερικανικής Ανεξαρτησίας, ως μέλος του Επαρχιακού Συμβουλίου της Γουατεμάλας.

*

[5] Ο προ-μαρξιστής Ινδιάνος, Αναστάσιο Ακίνο, η παγίδα του, τα διατάγματα του ─ Νονουάλκος, Ουισκογιόλ, Río Lempa

Ο Αναστάσιο Ακίνο (1792-1833), Βασιλιάς των Νονουάλκος, στο Σαντιάγο Νονουάλκο. (Πηγή: https://www.stalkram.com)

δεν πήρε την εξουσία γιατί δεν το ήξερε ότι είχε κερδίσει τη μάχη
μετά την ενέδρα που έστησε στη φρουρά
κι οργάνωσε σαν μαρξιστής την αποδώ μεριά του Ποταμού Λέμπα
κι απαλλοτρίωσε τα πάντα από τους πλούσιους του Σαν Βισέντε
που είχαν κρύψει το χρυσάφι τους στην εκκλησία κάτω απ’ του Σαν Χοσέ τα άγια μεσοφόρια

Anastasio Mártir (Μάρτυρας) Aquino (Σαντιάγο Νονουάλκο, 16 Απρ. 1792 – Σαν Βισέντε, 24 Ιουλ. 1833). Αναστάσιο Ισάλκο ή Λέμπα Ακίνο, όπως τον αποκαλεί ο Δάλτον [βλ. πιο κάτω σχετικό ποίημα]. Σκλάβος σε φυτεία, ηγέτης της αγροτικής εξέγερσης (1832-1833) των αυτοχθόνων της περιοχής του. Επιτέθηκαν στους κτηματίες και πήρανε λάφυρα που μοιράστηκαν στους φτωχούς.

Το Φλεβάρη του 1833 ανακηρύσσεται Γενικός Διοικητής του Απελευθερωτικού Στρατού και εκδίδει τα διάσημα πλέον Τρία Διατάγματα του Τεπετιτάν, με ειδικό άρθρο για την κακοποίηση των παντρεμένων ή χωρισμένων γυναικών, ενώ με το δεύτερο διάταγμά του διαγράφονται τα χρέη των φτωχών αγροτών.

Τον Ακίνο τον επικήρυξαν, βέβαια, τον συλλάβανε μετά από προδοσία, στις 23 Απριλίου, δικάστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε δι’ αποκεφαλισμού. Το κεφάλι του εκτέθηκε μέσα σε σιδερένιο κλουβί, με την επιγραφή «Προς παραδειγματισμό των ταραχοποιών». [Θυμίζει κάτι άλλα δικά μας αντάρτικα, ξερά κεφάλια].

Ο ακροαριστερός Ακίνο ακολούθησε την παράδοση των επίσης ακροαριστερών Λένκας (Lencas), μεσοαμερικανική εθνοτική ομάδα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό των Μάγια ─αριθμούν σήμερα περίπου 100.000 στην Ονδούρα και 37.000 στο Ελ Σαλβαδόρ. Είναι οι πρώτοι αυτόχθονες που ήρθαν σε επαφή με τους Ισπανούς στο ανατολικό Ελ Σαλβαδόρ, οργάνωσαν αντίσταση που διήρκεσε περίπου 10 χρόνια και τέλειωσε μόνο με το θάνατο του cacique (:αρχηγός) Λεμπίρα.

Η μυθική προσωπικότητα του Ακίνο είναι σύμβολο της εξέγερσης και της ελευθερίας στο κομμουνιστικό κίνημα της Λ.Α., και υμνήθηκε στο τραγούδι, στην ποίηση, στο θέατρο.

To huiscoyol απέναντι στo τουφέκι

Θαμνοειδής φοίνικας (bactris guineensis), μέχρι 3,5 μ. ύψος, με αγκάθια μήκους 10 εκ, που εμφανίζεται με διάφορες ονομασίες στις χώρες της Λ.Α. Λέξη προερχόμενη από τη γλώσσα των Pipil. Περιοχή επίσης στα δυτικά του Σαν Σαλβαδόρ.

Río Lempa

Ο μεγαλύτερος ποταμός της χώρας (422 χλμ., τα 360 εντός του Ελ Σαλβαδόρ), ο μόνος πλωτός, με τις πηγές του στη Γουατεμάλα και τις εκβολές του στον Ειρηνικό. Το ποτάμι κόβει τη χώρα στα τρία, με το μικρότερο τμήμα του στα βόρεια και ένα τμήμα του να αποτελεί φυσικό σύνορο με την Ονδούρα.

*

 

[6] Δον Τσίκο Μορασάν

Φρανσίσκο Μορασάν (1792-1842), Κεντρικό Πάρκο της πόλης Τεγουσιγάλπα στην Ονδούρα. (Πηγή φωτό: http://manulopezcambar.blogspot.com)

Ω Κεντρική Αμερική, στενό δερβένι [...]
Μπάσταρδοι γιοι σε τρώνε και σκουλήκια
πάνω σου απλώνονται παράσιτα και βδέλλες
και μια τανάλια αρπάζει τ’ όνειρό σου
κι ένα μαχαίρι με το αίμα σου να στάζει [...]
Χαράζ’ η μέρα, αδέρφια μου. (Κι ο Μορασάν άγρυπνος στέκει).

Πάμπλο Νερούδα, XXXI. Morazán (1842), Μτφρ.: Μπ. Ζ.
(Canto General ─ Τέταρτο Μέρος, Οι Ελευθερωτές)

 

Francisco (Chico) Morazán (3 Οκτ. 1792, Τεγουσικάλπα, Ονδούρα – Εκτελέστηκε στις 15 Σεπ. 1842, Σαν Χοσέ, Κόστα Ρίκα). Στρατιωτικός και πολιτικός, τελευταίος Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας των Ηνωμένων Επαρχιών της Κεντρικής Αμερικής (1830-1839).

Απόκτησε τη φήμη του μετά από νίκη στη Μάχη του Τρινιδάδ, στις 11 Νοε. 1827. Από τότε και μέχρι την ήττα του στη Γουατεμάλα, το 1840, και την εκτέλεσή του δυο χρόνια αργότερα ─έπειτα από ένα λαϊκό κίνημα στο Ζαν Χοσέ, υπό την ηγεσία κάποιου Πορτογάλου στρατηγού─ κυριάρχησε στην πολιτική και στρατιωτική σκηνή της Κεντρικής Αμερικής, προσπαθώντας να την μετατρέψει σε ένα μεγάλο και προοδευτικό έθνος.

Με τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις του, όπως η ελευθερία του Τύπου και του λόγου, ο περιορισμός της εκκλησιαστικής δύναμης, ο κοσμικός γάμος, η κατάργηση των κυβερνητικών επιδοτήσεων, αναγνωρίστηκε ως οραματιστής και μεγάλος στοχαστής. 

«Μια συγκλονιστική ιδιοφυΐα, στρατηγός, ρήτορας, αληθινός πολιτικός, ο μόνος ίσως που γέννησε ποτέ η Κεντρική Αμερική». (Χοσέ Μαρτί)

Ο Μορασάν αγρυπνάει πάντα μέσα στη νύχτα της Κεντρικής Λατινικής Αμερικής, προσμένοντας τον ξεσηκωμό του λαού, όπως τον βλέπει και τον τραγουδάει ο Νερούδα στο CantoGeneral (Τέταρτο Μέρος, Οι Ελευθερωτές).

*

 

[7] Χεράρδο Βάριος & Δουένιας

Χεράρδο Βάριος (1863-1865) στην ομώνυμη πλατεία του Σαν Σαλβαδόρ. (Πηγή φωτό: wiki)

José Gerardo Barrios Espinoza, 24 Σεπ. 1813 - Σαν Σαλβαδόρ, 29 Αυγ. 1865). Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ. Μέλος του φιλελεύθερου κόμματος, υποστηρικτής των συνδικαλιστικών ιδεωδών του στρατηγού Francisco Morazán (ο.π.π.), υποστηρικτής της καλλιέργειας καφέ και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Δολοφονήθηκε ─όπως κι ο δάσκαλός του Morazán─ μετά από μια αμφιλεγόμενη δίκη, που προκλήθηκε από τον διάδοχό του, τον Δουένιας. Το 1910 ο Βάριος ανακηρύχθηκε Εθνικός Ήρωας της χώρας.

─ Φρανσίσκο Δουένιας (Francisco Dueñas Díaz, 3 Δεκ. 1810 - 4 Μαρ. 1884· αντιδραστικός πολιτικός, μέλος του Συντηρητικού Κόμματος και Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ). 

Δάλτον: «ο Χεράρδο Βάριος που κατάληξε δολοφονημένος από τους Δουένιας». Λογοπαίγνιο του Δάλτον. Dueñas: το επώνυμο του δολοφόνου του, αλλά και «ιδιοκτήτες γης» (dueñas).

*

[8] Ουίλιαμ Ουώκερ

William Walker (1824 - 1860). Αμερικανός γιατρός, δικηγόρος, δημοσιογράφος, τυχοδιώκτης και μισθοφόρος, ο οποίος διοργάνωσε πολλές ιδιωτικές στρατιωτικές εκστρατείες στη Λατινική Αμερική, με σκοπό την ίδρυση αγγλόφωνων αποικιών υπό τον προσωπικό του έλεγχο, «επιχειρήσεις» δηλ. γνωστές στην Αγγλική ως «filibustering» (: Ισπ. filibusterο· πειρατής, κουρσάρος, λεηλάτης, λαφυραγωγός, πλιατσικολόγος).

«Οι κατώτερες φυλές ─έλεγε─ δεν μπορούν να συναγωνιστούν με τη λευκή φυλή, αν δεν υπάρχει από πίσω κάποιος λευκός αφέντης που να τους καθοδηγεί» (Γκαλεάνο, στον Εκλεκτό του Θεού, Καθρέφτες)

Νικήθηκε από έναν συνασπισμό στρατευμάτων της Κεντρικής Αμερικής. Αργότερα επέστρεψε σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει τον έλεγχό του στην περιοχή, συνελήφθη και εκτελέστηκε από την κυβέρνηση της Ονδούρας το 1860.

Αλλά αυτός ο γκρίνγκο γκάνγκστερ, που διέκοψε την προεδρία της Δημοκρατίας της Νικαράγουας το 1856 και κυβέρνησε μέχρι το 1857, ήταν η αιτία να ενωθεί ξανά η κομματιασμένη Κεντρική Αμερική του Δον Τσίκο Μορασάν, όπως επίσης σημειώνει πάλι στους Καθρέφτες του ο Γκαλεάνο.

Η εκστρατεία του Ουώκερ ενέπνευσε δύο ταινίες: Queiemanda (Burn!), 1969 – στη χώρα μας γνωστή ως Κουεμάντα─ σε σκηνοθεσία Τζίλο Ποντεκόρβο, με πρωταγωνιστή τον Μάρλον Μπράντο. Και Walker, 1987 ─Γουώκερ ο Κατακτητής, στα καθ’ ημάς─, σε σκηνοθεσία Άλεξ Κοξ, με πρωταγωνιστή τον Εντ Χάρις. Ωραίες ταινίες και οι δύο, πιο πιστή ιστορικά η δεύτερη.

*

 

[9] Θεός Σωτήρας του Κόσμου

Ο Σωτήρας του Κόσμου, Σαν Σαλβαδόρ. (Πηγή: https://tabernaculo.net)

Salvador del Mundo (Σωτήρας του Κόσμου): Μνημείο, εθνικό σύμβολο της χώρας, στην πλατεία, στην πόλη του San Salvador (Άγιος Σωτήρας), με άγαλμα του Ιησού Χριστού που στέκεται πάνω από στη γήινη σφαίρα, συνολικού ύψους 20 μ., κατασκευής 1942.

*

 

[10] Φαραμπούντο Μαρτί, Ο ξεσηκωμός της 22 Γενάρη 1932, Σαπάτα & Λούνα ─ Μαρτίνες

Η δυναμική κινητοποίηση το Γενάρη του 1932, από το ΚΚ Ελ Σαλβαδόρ. (Πηγή φωτό: https://www.timetoast.com)

Agustín Farabundo Martí Rodríguez, 5 Μαΐ. 1893, Τεοτεπέκε - 1 Φεβ. 1932, Σαν Σαλβαδόρ. Επαναστάτης και ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος του Ελ Σαλβαδόρ (βλ. σημ. 21) και Μάρτυρας της Αριστεράς, με σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες και στο Δίκαιο.

Ιδρυτής (ενώ βρισκόταν εξόριστος στη Γουατεμάλα το 1925) του Κομμουνιστικού Κόμματος Κεντρικής Αμερικής, μέλος της Αμερικανικής Αντί-Ιμπεριαλιστικής Ένωσης (των χωρών της Λ.Α., εννοείται· οι άλλοι είναι οι γκρίνγκος), της Κόκκινης Διεθνούς Αρωγής (διεθνής κοινωνική οργάνωση της Κομιντέρν, έξω από τα πλαίσια του Ερυθρού Σταυρού και των θρησκευτικών οργανισμών) και του Κομμουνιστικού Κόμματος του Μεξικού.

Αυθεντικός διεθνιστής, πολέμησε με τον Νικαραγουανό Αουγούστο Νικολάς Σαντίνο (γνωστός και ως Augusto Cesar Sandino, 18 Μαΐ. 1895, εθνικός ήρωας της χώρας του, δολοφονήθηκε 21 Φεβ. 1934),στον απελευθερωτικό πόλεμο της Νικαράγουας, ενάντια στην εισβολή και στο στρατό Κατοχής των ΗΠΑ (1927-1933).

Φαραμπούντο Μαρτί (1893-1932) και Σέσαρ Σαντίνο ( Νικαράγουα 1895-1934). (Πηγή φωτό: wiki)

Ο ξεσηκωμός στις 22 Γενάρη 1932 απλώθηκε στα ανατολικά της χώρας. Οι αγρότες οπλισμένοι με ματσέτες, τσουγκράνες και διάφορα όπλα επιτέθηκαν στις κυβερνητικές στρατιωτικές θέσεις.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ελ Σαλβαδόρ [PCS ─ σημ. 20] δύο χρόνια μετά την ίδρυσή του βρίσκεται εν μέσω μιας εξέγερσης, η οποία δεν θα προλάβει καν να ολοκληρωθεί.

Ο σκληρός αγώνας κράτησε τρεις μέρες. Ο αυτοσχεδιασμός, ο δισταγμός, η δυσανάλογη ισορροπία δυνάμεων υπέρ της κυβέρνησης, η αποπολιτικοποίηση των μαζών και μια εξέγερση όχι καλά προετοιμασμένη, οδήγησαν στην ήττα.

Η κυβέρνηση για να αναχαιτίσει την εργατική τάξη χρησιμοποίησε τις πιο βίαιες μεθόδους με φυλακές, βασανιστήρια, δολοφονίες.

Ισάλκο 1932. Η μεγάλη σφαγή. (Πηγή φωτό: http://museo.com.sv)

Ο στρατηγός που ηγήθηκε της σφαγής, σε τηλεγράφημά του της 29 Ιαν. έγραψε ότι «οι δυνάμεις μου ξεπάστρεψαν 4.800 μπολσεβίκους».

Οι εξεγερμένοι αγρότες σφάχτηκαν υπό την καθοδήγηση του αιμοσταγούς δικτάτορα - στρατηγού, Μαξιμιλιάνο Ερνάντες Μαρτίνες (1882 – 1966, Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ 1931 - 1944) [βλ. και σημ. 12], εγγράφοντας στην ιστορία της χώρας τη μεγάλη Σφαγή του 1932 (La Matanza de 1932)με περισσότερους από 30.000 νεκρούς και τον δικτάτορα να δηλώνει «υπερασπιστής του ελεύθερου κόσμου ενάντια στους κομμουνιστές».

Ισάλκο 1932. Η μεγάλη σφαγή. (Πηγή φωτό: http://museo.com.sv)

Στις 31 Γενάρη, ο Φαραμπούντο Μαρτί και μαζί του οι ηγέτες των φοιτητών Σαπάτα και Λούνα [σημ. 11] συνελήφθησαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν από στρατοδικείο. Ο Μαρτί πήρε ολόκληρη την ευθύνη της κινητοποίησης και παρά το ότι οι άλλοι δύο δήλωσαν ότι δεν ήταν άμεσα υπεύθυνοι, εκτελέστηκαν και οι τρεις από την Εθνοφρουρά την επομένη (1 Φεβ. 1932).

Ο Μαρτί είπε στον παπά που πήγε να τον εξομολογήσει: 

Δεν έχω αμαρτίες για να τις ομολογήσω, πάτερ μου. Έχω χάσει την πίστη μου στην Παντοδύναμη Αρχή, η οποία σύμφωνα με σας ξεχειλίζει από δικαιοσύνη και αγάπη. Και πείτε μου, πάτερ, είναι δίκαιο αυτό που έκανε ο στρατός και η αστική τάξη στους νεκρούς της δικής μας τάξης;

Μετά την ήττα το ΚΚ εξαφανίστηκε, αφού όλοι σχεδόν οι μαχητές και χιλιάδες υποστηρικτές του σκοτώθηκαν. Και από τότε άρχισαν να σχηματίζονται ─σύμπτωμα της κεντρικής οργανωτικής αδυναμίας και απελπισίας─ οι διάφορες ξεκομμένες ακροαριστερές δυνάμεις.

[Για Μέτωπο Φαραμπούντο Μαρτί βλ. σημ. 21].

*

[11] Φελισιάνο Άμα, Τιμοτέο Λούε, Τσίκο Σάντσες,

Βισέντε Ταδέο, Αλφόνσο Σαπάτα και Μάριο Λούνα

Μαρτίνες: Η βιομηχανία του φόβου, 1932. (Πηγή φωτό: https://www.telesurtv.net)

Timoteo Lúe (; - ;), Chico Sánchez (; - 28 Ιαν. 1932). Vicente Tadeo (;- 28 Ιαν. 1932). Τα σωστά ονόματά τους: Alfonso (και όχι Mario) Luna (;- 1 Φεβ. 1932), Mario (και όχι Alfonso) Zapata (;- 28 Φεβ. 1932). Ηγέτες των αγροτών.

Φελισιάνο Άμα (Feliciano Ama, 1881- 28 Ιαν. 1932). Ινδιάνος της πόλης Ισάλκο εκπροσωπεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς, στις διαμαρτυρίες τους κατά της κυβέρνησης, στις 23 Ιαν. 1932. Οι αντάρτες παίρνουν τον έλεγχο της πόλης για 6 μέρες. Μετά την ανακατάληψη από τα κυβερνητικά στρατεύματα η καταστολή θα οδηγήσει στο θάνατο εκατοντάδων κατοίκων της πόλης.

Φρασίνσκο Σάντσες (; - 28 Ιαν. 1932). Ο κομμουνιστής Ινδιάνος του λαού των Pipil. (Πηγή φωτό: wiki)

Ο Φελισιάνο Άμα συνελήφθη και κρεμάστηκε, αφού προηγουμένως τον είχαν λυντσάρει μέχρι θανάτου [βλ. και Γκαλεάνο, σημ. 12].

Φρανσίσκο (Τσίκο) Σάντσες. Χωρικός από τη Χουαγιούα (Juayúa), πληθυσμιακή κοινότητα με καταγωγή από τον ηρωικό λαό των Pipil. Το 1931 εντάσσεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα του Σαλβαδόρ, που ιδρύθηκε εκείνη τη χρονιά.

Στις 22 Ιανουαρίου 1932, ο Σάντσες ηγήθηκε της εξέγερσης των αγροτών της Χουαγιούα, η πρώτη πόλη που κατέλαβαν οι αντάρτες, με τον έλεγχο του Δημαρχείου, όπου εγκαταστάθηκε το Πρώτο Σοβιέτ στο Ελ Σαλβαδόρ και στην Αμερική.

Η εκτέλεση του Φρανσίσκο Σάντσες, στη σφαγή του 1932. Fusilamiento del lider campesino Francisco Sanchez acusandole de ser comunista durante la insurrecci—n en los departamentos de Sonsonate 1932. (Archivo privado/ Imagenes Libres). (Πηγή: http://archivolatino.photoshelter.com)

Ο Σάντσες διέταξε να του δώσουν όλους τους τίτλους ιδιοκτησίας του δήμου για να αναδιανείμουν τη γη στους αγρότες που τον βοήθησαν.

Διέταξε να χυθεί όλο το αλκοόλ για να μη μεθύσουν οι μαχητές του.

Οι γυναίκες έπρεπε να είναι ντυμένες στα κόκκινα, το χρώμα του κομμουνιστικού κόμματος και η Φιλαρμονική του Δήμου έπρεπε να παίζει μουσική.

Ο μεγαλοκτηματίας της περιοχής, η σύζυγός του και ο τοπικός διοικητής του στρατού εκτελέστηκαν.

Στις 28 Ιανουαρίου, τα κυβερνητικά στρατεύματα ανακατέλαβαν την πόλη, ο Σάντσες συνελήφθη και εκτελέστηκε μαζί με εκατοντάδες συντρόφους του.

*

 

[12] Μια κολλητική ακροαριστερή επιδημία – Ο εξορκιστής Μαρτίνες

Ο Στρατηγός Μαρτίνες, ο κομπογιαννίτης, ο κατά συρροή δολοφόνος. (Πηγή φωτό: wiki)

Ο Δάλτον μιλάει για επιδημία μεταφορικά και κυριολεκτικά, αφού ο Μαρτίνες ήταν μυστικιστής σε βαθμό που όταν ξέσπασε μια επιδημία ευλογιάς στο Σαν Σαλβαδόρ, διέταξε να κρεμάσουν χρωματιστά φώτα γύρω από την πόλη, με την πεποίθηση ότι θα θεράπευαν την ασθένεια.

Ο δικτάτορας, ήταν επίσης αναχωρητής, με σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις, χορτοφάγος, δεν έπινε και πίστευε στη μετενσάρκωση: 

«Είναι μεγαλύτερο έγκλημα –έλεγε– να σκοτώνεις ένα μυρμήγκι παρά έναν άνθρωπο, γιατί όταν ένας άνθρωπος πεθαίνει μετενσαρκώνεται, ενώ το μυρμήγκι πεθαίνει για πάντα» (!!)

Η σφαγή του 1932. (Πηγή φωτό: http://museo.com.sv)

Γι’ αυτήν την ξεχωριστή προσωπικότητα, ο Δάλτον, στη συλλογή του Η σειρά του ταπεινωμένου (EL turno del ofendido, Κούβα, 1962) έχει αφιερώσει το χαρακτηριστικό τρίστιχο - μότο:

Ο Στρατηγός Μαρτίνες

Λένε ότι ήταν καλός Πρόεδρος
επειδή μοίρασε φτηνά σπίτια
στους Σαλβαδοριανούς που είχαν απομείνει.

Ο Νερούδα, έχει ήδη φιλοτεχνήσει το φριχτό πορτρέτο του τέρατος, 30 χρόνια νωρίτερα στο Canto General του:

Κι αποφασίζει μ’ ένα νόμο ο Μαρτίνες:
και σε τρεις μέρες είκοσι χιλιάδες
σφαγμένοι αγρότες σάπιζαν στον κάμπο [...]
Και πάλι στο Ανάκτορο επιστρέφει
με τα σορόπια του και παίρνει συχαρίκια
απ’ τον Βορειοαμερικάνο Πρέσβη. [...]

Πάμπλο Νερούδα, Μαρτίνες (1932), Μτφρ.: Μπ. Ζ.
(Canto General: Πέμπτο Μέρος ─Προδομένα Χώματα)

[Νερούδα μαζί με άλλα από το Κάντο Χενεράλ].

Φελισιάνο Άμα (1881-1932). (Πηγή φωτό: http://museo.com.sv)

Και ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, με τη δική του μοναδική ποιητική πένα γράφει στους Καθρέφτες, Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία (Πάπυρος 2009, Μετάφραση: Ισμήνη Κανσή) για κείνη τη σφαγή και για τον Φελισιάνο Άμα:

Απαγορεύεται να κερδίσεις τις εκλογές

Για να δουλέψει ο κόσμος πιο σκληρά και να ζήσει μια πιο ηθική ζωή, η κρίση της Γουόλ Στριτ έριξε την τιμή του καφέ και την κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ.

Τα ηνία της χώρας πήρε ο στρατηγός Μασιμιλιάνο Ερνάντες Μαρτίνες, που με ένα εκκρεμές προσπαθούσε να ανακαλύψει το δηλητήριο στη σούπα του και τον εχθρό στο χάρτη.

Ο στρατηγός προκήρυξε δημοκρατικές εκλογές, όμως ο λαός έκανε κακή χρήση της ευκαιρίας που του δόθηκε. Η πλειοψηφία ψήφισε το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο στρατηγός αναγκάστηκε να ακυρώσει τις εκλογές, ξέσπασαν ταραχές, και συγχρόνως ξέσπασε και το ηφαίστειο Ισάλκο, που κοιμόταν εδώ και πολλά χρόνια.

Τα πολυβόλα επανέφεραν την τάξη. Πέθαναν χιλιάδες. Πόσοι, κανείς δεν ξέρει. Ήταν εργάτες της γης, φτωχοί, Ινδιάνοι: η οικονομία τούς αποκαλεί εργατικά χέρια, και ο θάνατος τους αποκαλεί ΝΝ.

Τον αρχηγό της φυλής, τον Χοσέ Φελισιάνο Άμα, τον είχαν σκοτώσει πολλές φορές όταν τον κρέμασαν από ένα κλαδί ελιάς. Έμεινε εκεί, να λικνίζεται στο φύσημα του ανέμου, για να τον βλέπουν τα παιδιά του σχολείου, που ερχόντουσαν απ’ όλα τα μέρη της χώρας για το μάθημα πολιτικής αγωγής.

[Σημ. Μπ. Ζ.: ΝΝ = Nomen Nescio (λατινικό). Αγνώστου Ονόματος· Νingún Νombre ή No Name. ΝΝ ονομάζονται στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής οι εξαφανισμένοι από την κρατική τρομοκρατία τα δικτατορικά καθεστώτα].

*

[13] Ο ξεσηκωμός της 2 Απρίλη 1944, Βίκτορ Μανουέλ Μαρίν, Γενική Απεργία του Μάη

Μια γενική ακροαριστερή απεργία
τερμάτισε μαζί με το δολοφονικό καθεστώς
το οποίο εργαζόταν εκτελώντας
τους ακροαριστερούς της 2 του Απρίλη.

Η Γενική Απεργία του 1944. (Πηγή φωτό: https://twitter.com)

Víctor Manuel Marín, el Cristo Fusilado (; - 2 Απρ. 1944), ο Τουφεκισμένος Χριστός: Πραγματικό περιστατικό που αναφέρεται στην εξέγερση της Κυριακής των Βαΐων, 2 Απρίλη 1944.

Εκείνη τη μέρα εκδηλώνεται πραξικόπημα από μερίδα του στρατού, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Τίτο Τόμας Κάλβο, μαζί με ομάδα πολιτών επικεφαλής των οποίων ήταν ο Δρ Αρτούρο Ρομέρο [βλ. και επόμ. σημ.]. Στόχος η ανατροπή της χούντας και η δολοφονία του δικτάτορα στρατηγού Maximiliano Hernández Martínez.

Ο ανοργάνωτος λαός είδε σ’ αυτό το πραξικόπημα μια προσπάθεια να ξεριζωθεί από τη χώρα το καρκίνωμα.

Huelga de brazos caídos, 1944

Η γενική Απρεργία του 1944. Για ελεύθερη ψήφο. (Πηγή φωτό: https://twitter.com)

Στη Σάντα Άνα η φρουρά βομβαρδίστηκε, ενώ τα αντίποινα εναντίον των ανταρτών, αλλά και όσων θεωρούνταν ύποπτοι, ξεκίνησαν αμέσως και διήρκεσαν εβδομάδες σε μια ιδιαίτερα βίαιη εκστρατεία καταστολής. 

Το 1932 το προλεταριάτο και η αγροτιά του Σαλβαδόρ συναντήθηκαν με ένα άπειρο κόμμα.
Το 1944 βρήκαν μια ομάδα άπειρων στρατιωτικών και κυρίως ένα κόμμα σχεδόν διαλυμένο.

Χιλιάδες λαού βγήκαν στους δρόμους ζητώντας ελευθερία. Στις 2 Μαΐου 1944, άρχισε η «Απεργία με τα χέρια πεσμένα (παθητική, ειρηνική, καθιστική απεργία ή διαμαρτυρία)» που πραγματοποίησαν οι φοιτητές του Σαλβαδόρ. (Πηγή φωτό: https://www.elsalvador.com)

Το κίνημα νικήθηκε μετά από τρεις ημέρες μάχης.

Περισσότεροι από 100 πολίτες σκοτώθηκαν στους δρόμους από το στρατό, σε διαδηλώσεις που κλιμακώθηκε με μεγάλη 3ήμερη γενική απεργία, 2-4 Μάη του 1944, η οποία 3 μέρες μετά οδήγησε στην παραίτηση του Μαρτίνες (ο.π.π.), με τη φυγή του στη Γουατεμάλα και τη διαδοχή του από τον Σαλίνας [σημ. 14].
 

El Diario de Hoy. Δημοσίευσε τις ειδήσεις σε μια πρόσθετη ειδική έκδοση που κυκλοφόρησε το ίδιο απόγευμα. (Πηγή φωτό: https://www.elsalvador.com)

*

[14] Οσμίν Αγίρε Σαλίνας – Πάκο Τσάβες Γαλεάνο & Οι 200 οπλισμένοι νέοι

Εκείνη η χρονιά [1944] είχε άλλα δυο σημαντικά περιστατικά

(Τα περιστατικά αναφέρονται με τη χρονολογική σειρά τους)

Osmín Aguirre y Salinas (25 Δεκ. 1889 - 17 Ιουλ. 1977). Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, από τις 21 Οκτ. 1944 - 1 Μαρ. 1945. Συνταγματάρχης στο Στρατό του Σαλβαδόρ. Με δύο επιτυχημένα πραξικοπήματα κατά της κυβέρνησης του Σαλβαδόρ: Το 1931 εγκατέστησε στην εξουσία τον στρατηγό Μαρτίνες (ο.π.π.). Το 1944 εγκατέστησε την αφεντιά του.

Η κυβέρνηση του συνταγματάρχη Σαλίνας, καταπνίγει κάθε είδους ελευθερία. Η κυβέρνηση του συνταγματάρχη Σαλίνας, καταπνίγει κάθε είδους ελευθερία. Αυτό που άρχισε στις 2 Απρίλη πρέπει να τελειώσει. Επί τη εμφανίσει της (21 Οκτ. 1944), αρχίζει τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Στρατιωτικές δυνάμεις εισβάλλουν στα γραφεία του Κόμματoς Δημοκρατικής Ένωσης (Partido Unión Demócrata) και στην Εθνική Ένωση Εργαζομένων (Union Nacional de Trabajadores). Οι νεκροί αμέτρητοι. Η αντίσταση αρχίζει.

Πάκο Τσάβες Γαλεάνο

Francisco (Paco) Chávez Galeano (;- 8 Δεκ. 1944). Τον Δεκέμβρη του 1944 ο Δρ Ρομέρο (ό.π.π.) και οι παρτιζάνοι του περνούν στην παρανομία, καταδιώκονται ανελέητα και ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς αναγκάζεται να οπλιστεί.

Υπάρχει σχέδιο για την ανατροπή της χούντας, με την εισβολή πολιτικών εξορίστων από τη Γουατεμάλα, με επαναστατημένους στρατιωτικούς, οπλισμένους φοιτητές και εργάτες στο εσωτερικό της χώρας, που θα εκδηλωθεί στις 8 Δεκέμβρη με την έκρηξη ισχυρής βόμβας στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Το σχέδιο αποτυγχάνει, πέφτουν κάποιες βόμβες, γίνονται συλλήψεις.

Στο Πάρκο Σαν Μιγελίτο, μια ομάδα πατριωτών, η οποία είχε αναλάβει τον έλεγχο της περιοχής, μπαίνει σε δράση εναντίον ισχυρής αστυνομικής δύναμης που βρίσκεται εκεί. Πέφτουν πυροβολισμοί. Η μάχη διαρκεί ώρες. Ο Πάκο ήταν αυτός που είχε θυσιάσει τη ζωή του υπερασπιζόμενος την αποχώρηση των συντρόφων του.

Από αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα, διαβάζουμε (Πηγή:https://ecumenico.org/seleccion-periodistica/): 

8 Δεκ. 1944. Βρισκόμαστε στο γήπεδο ποδοσφαίρου του Campo de Marte.Θα ήταν 11.30 το πρωί, περίπου, όταν ακούσαμε δυνατό πιστολίδι στα βόρεια. Πλησιάσαμε από περιέργεια. Στο πάρκο της συνοικίας Σαν Μιγελίτο οπλισμένοι νεαροί ανταλλάσσουν πυκνούς πυροβολισμούς με μια ομάδα αστυνομικών. Όταν τέλειωσε η μάχη (κράτησε περισσότερο από μια ώρα) πλησιάσαμε κοντά. Στη γωνία της οδού 21 και της Λεωφόρου Ισπανίας κείτεται το πτώμα ενός λευκού, όμορφου και καλοντυμένου νέου. Ήταν αυτός που είχε θυσιάσει τη ζωή του υπερασπιζόμενος την αποχώρηση των συντρόφων του. Είμαστε λίγο απόμακρα. Ο φρουρός δεν μας άφησε να πλησιάσουμε. [...] Μετά μάθαμε το όνομα του νεαρού· ήταν ο Francisco Chávez Galeano.

Αργότερα ο ανθρωπολόγος, ποιητής και γλωσσολόγος Πέδρο Γεοφρόυ Ρίβας (Pedro Geoffroy Rivas, Ελ Σαλβαδόρ 16 Σεπ. 1908 - 10 Νοε. 1979, Σαν Σαλβαδόρ, έζησε εξόριστος στο Μεξικό) θα γράψει το «Νανούρισμα», κι ο επίσης ποιητής Οσβάλντο Εσκοβάρ Βελάδο (Oswaldo Escobar Velado, Ελ Σαλβαδόρ 1 Σεπ. 1919, Σάντα Άνα - 15 Ιουλ. 1961, Σαν Σαλβαδόρ), στις 12 Δεκεμβρίου 1944, θα γράψει το:

«Τραγούδι στον εξόριστο ποιητή απ’ τη γη του»

Μέσα στην ανθρώπινη αθλιότητα
θ’ ανέβει αρχάγγελος εύθραυστος
η σιλουέτα ενός νεαρού φαρμακοποιού
κι ο Πάκο Τσάβες θα βγει απ’ τη σιωπή του
νεκρική και βαθιά
το δίχως άλλο χαρούμενος
γι’ αυτό το «Νανούρισμα»
που του χάρισες, Πέδρο,
όταν τον γέννησε ο θάνατος
έναν ήρωα, Καπετάνιο της Μάχης,
σ’ εκείνη την αξέχαστη 8 του Δεκέμβρη
με το Σαν Μιγελίτο βαμμένο στο αίμα
κι ένα αστέρι χλωρό στα κλειστά του ματόφυλλα.

*

200 οπλισμένοι νέοι μπήκαν απ’ τη Γουατεμάλα στην επαρχία Αουατσαπάν

12 Δεκ. 1944. Από τη Γουατεμάλα, μια φάλαγγα εξόριστων Σαλβαδοριανών εισβάλλει στη χώρα και καταλαμβάνει την πόλη Αουατσαπάν (δίπλα στα σύνορα με τη Γουατεμάλα και πολύ κοντά στην πρωτεύουσα), στην περιοχή της Σάντα Άνα, όπου βρίσκεται το ακροαριστερό ηφαίστειο Ισάλκο, αλλά και το οργανωμένο αγροτικό και εργατικό κίνημα.

Το εσωτερικό μέτωπο δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία, η οποία χάνεται μαζί με τη μάχη και οι εισβολείς πατριώτες οπισθοχωρούν στην Γουατεμάλα, αφήνοντας πίσω τους αρκετούς νεκρούς. Μια δεύτερη φάλαγγα από την πλευρά του Σαν Αντόνιο (βόρεια του Αουατσαπάν) θα έχει την ίδια τύχη.

Ο Σαλίνας θα πέσει το Μάρτη του 1945 από άλλον λαοπρόβλητο, τον Στρατηγό Salvador Castaneda Castro [σημ. 15], και αναγκάζεται να καταφύγει στην Ονδούρα. Δολοφονήθηκε κοντά στο σπίτι του, στο Σαν Σαλβαδόρ, σε ηλικία 88 ετών.

*

[15] Καστανέδα Κάστρο & Οσόριο

Salvador Castaneda Castro (6 Αυγ. 1888, Τσαλτσουάπα, Ελ Σαλβαδόρ - 5 Μαρ. 1965, Σαν Σαλβαδόρ). Πρόεδρος από το 1945-1948, δεξί χέρι του Μαρτίνες, υπ. Εσωτερικών. Ανατράπηκε από άλλον στρατηγό, τον Όσκαρ Οσόριο (Ελ Σαλβαδόρ, 14 Δεκ. 1910 - Χιούστον, ΗΠΑ, 6 Μαρ. 1969), μέλος του επαναστατικού συμβουλίου αρχικά και στη συνέχεια Πρόεδρος του Σαλβαδόρ, μέχρι το 1956.

*

[16] Χοσέ Μαρία Λέμους

José María Lemus (22 Ιουλ. 1911- 31 Μαρ. 1993, Νέα Υόρκη). Υπουργός Εσωτερικών 1949-1955, Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ 1956 - 1960. Μέγας εκσυγχρονιστής του καπιταλισμού ─χωρίς βέβαια, όπως είναι επόμενο, την παραμικρή βελτίωση στη διαβίωση των εργαζομένων─, που εδραιώθηκε στη δεκαετία του 1960, με την περίφημη Συμμαχία Για Την Πρόοδο, και εμπνευστή της τον δημοκράτη Κένεντυ.

Ο δικτάτορας, αντιμετωπίζοντας την ανοιχτή δυσαρέσκεια του λαού, κατέφυγε σε άγρια κατασταλτικά μέτρα, ώσπου ένα καινούργιο στρατιωτικό πραξικόπημα θα τον ανατρέψει τον Οκτώβριο του 1960: Το Κυβερνητικό Συμβούλιο. 

Ο Δάλτον καταδικάζεται από μια χούντα και τη γλυτώνει... χάρη στην επόμενη

1959. Συμμετέχει στις άοπλες εξεγέρσεις κατά του Λέμους, που κορυφώθηκαν μετά και τη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης, συλλαμβάνεται, κατεβαίνει σε απεργία πείνας και μετά από προσφυγή της συζύγου του απελευθερώνεται στις 7 Ιαν. 1960.

Μάρτης 1960. Ο ποιητής στη Γουατεμάλα. Συλλαμβάνεται και απελαύνεται από τη χώρα. Επιστρέφει στο Ελ Σαλβαδόρ, ξανασυλλαμβάνεται στις 13 Οκτ. 1960, κατηγορείται για σαμποτάζ και δολοφονία, καταδικάζεται σε θάνατο. 4 μέρες πριν την εκτέλεση ο Λέμους ανατρέπεται από την επόμενη «Κυβερνητική Χούντα» και ο Δάλτον τη γλυτώνει. [Περισσότερα στο Β' Μέρος].

*

[17] Κυβερνητικό Συμβούλιο & Ριβέρα

1963. Κένεντυ – Ριβέρα: Η χούντα της δημοκρατίας και τούμπαλιν. (Πηγή φωτό: https://twitter.com)

Junta de Gobierno: Συλλογικό όργανο που ανέλαβε την κυβέρνηση της Δημοκρατίας του Ελ Σαλβαδόρ, μετά την ανατροπή του Προέδρου José María Lemus, και κυβέρνησε τη χώρα από την ίδρυσή του, 26 Οκτ. 1960, μέχρι που ανατράπηκε, 25 Ιαν. 1961.

Ένα δεύτερο πραξικόπημα, τον Ιανουάριο του 1961, έφερε τον Αντισυνταγματάρχη Julio Adalberto Rivera (1962-67) στην εξουσία, που συγκρότησε, μεταξύ άλλων, τον Δημοκρατικό Εθνικιστικό Οργανισμό (ORDEN), μια μεγάλη (μυστική) παραστρατιωτική δύναμη, για το καλό του τόπου!

*

[18] Η Συμμαχία για την Πρόοδο

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ρόμουλο Μπετανκούρτ και ο δημοκράτης Κένεντυ, στη Λα Μορίτα της Βενεζουέλας, κατά τη διάρκεια της επίσημης συνεδρίασης για την ίδρυση της Συμμαχίας, στις 16 Δεκέμβρη 1961. (Πηγή φωτό: wiki)

Alianza para el Progreso: μπαίνει στα σκαριά στις 13 Μάρτη του 1961, με την ομιλία του Κένεντυ σε δεξίωση στο Λευκό Οίκο, για τους πρεσβευτές των χωρών της Λατινικής Αμερικής, ένα μήνα πριν το φιάσκο των ΗΠΑ στον Κόλπο των Χοίρων [βλέπε Μποτίλια: 15 & 16 Απριλίου 1961: «Πατρίδα ή Θάνατος» (VIDEO)], και πέντε μήνες μετά το δολοφονικό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό εμπάργκο, που ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου του 1960 για την Κούβα και κρατάει ακόμα.

Κι έτσι (συμμαχικά προοδεύοντας, από μέρα σε μέρα,
στη φωνή της Ουάσινγκτον, φωνή προσταγής και φοβέρα)
η γη μας να γίνει μια Εδέμ των ναζί, ένα ήσυχο τέρμα:
χωρίς ίντιου ή νέγρου ή μιγάδα ή λευκού σάπιο σπέρμα·

που λέει κι ο Νικολάς Γκιγιέν (1964).

Η Συμμαχία αντικαταστάθηκε το 1973 από τον OAS (Organization of American States, στα Ισπανικά Organización de los Estados Americanos ‒Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών), το «ΝΑΤΟ της Αμερικανικής ηπείρου». 

(Βλέπε από Μποτίλια: Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και μπαζούκας (3 ποιήματα), το ομότιτλο βιβλίο Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και Μπαζούκας, 4 ποιήματα για τον Τσε – 7 για την Επανάσταση – Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος και από Κατιούσα: Πάμπλο Νερούδα – Ρόκε Δάλτον: ΟΑΚ)

*

[19] Σάντσες Ερνάντες & «ο σημερινός λήσταρχος»

Ο πιο Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, ο Τζόνσον με την οικογένειά του, αναχωρεί μετά την επίσκεψη στην αποικία. Πίσω η ορντινάντσα Φιδέλ Σάντσες Ερνάντες. (Πηγή φωτό: https://photos.state.gov)

Κι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι πιο Πρόεδρος της χώρας μου,
απ’ τον Πρόεδρο της χώρας μου,
αυτόν που, όπως είπα, προς το παρόν,
ονομάζεται Συνταγματάρχης Φιδέλ Σάντσες Ερνάντες.

Ρόκε Δάλτον, ΟΑΚ

Ο Συνταγματάρχης Fidel Sánchez Hernández (1967-72) αντιμετώπισε δυσκολίες εξαιτίας της μείωσης των παγκόσμιων τιμών καφέ και βαμβακιού, αλλά το 1969 η προσοχή της χώρας αποπροσανατολίστηκε από τα οικονομικά προβλήματα με την εκδήλωση αυτού που αποκαλείται «Πόλεμος ποδοσφαίρου» με την Ονδούρα.

Αυτή η σύγκρουση ξέσπασε λίγο μετά τη διεξαγωγή των τριών πικρά αμφισβητούμενων αγώνων του Παγκοσμίου Κυπέλλου, αλλά οι πραγματικές αιτίες για τον πόλεμο βρίσκονταν, όπως πάντα, αλλού.

Τον Ερνάντες διαδέχτηκε το 1972 «ο σημερινός λήσταρχος» του Δάλτον, Συνταγματάρχης Arturo Armando Molina (1927 – Ω, ναι, ακόμη ζει). Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, 1 Ιουλ. 1972 - 1 Ιουλ. 1977.

Η κυβέρνηση Molina εξαπόλυσε άγριο κυνηγητό και κατέπνιξε τις αριστερές ομάδες. Στις 19 Ιουλ. 1972 έγινε στρατιωτική κατάληψη του Πανεπιστημίου του Ελ Σαλβαδόρ με την κατηγορία ότι εκεί ήταν το κέντρο επιχειρήσεων των αριστερών ένοπλων ομάδων.

Η τυραννία συνεχίζεται και η επίδειξη κρατικής βίας κορυφώνεται με τις δυνάμεις ασφαλείας να καταστέλλουν βίαια την αντιπολίτευση .

Στις 30 Ιουλ. 1975 –ο Δάλτον δεν ζει πια– μια φοιτητική διαδήλωση διαμαρτυρίας κατέληξε σε σφαγή: Πάνω από 100 νεκροί, 25 τραυματίες, 10 συλληφθέντες και άγνωστος αριθμός εξαφανισμένων. Τα ακριβή στοιχεία δεν είναι ακόμα γνωστά.

Τους τελευταίους μήνες της κυβέρνησης Μολίνα, οι παραστρατιωτικές ομάδες δολοφόνησαν τους ιεραπόστολους καθολικούς ιερείς Rutilio Grande (12 Μαρ. 1977) και Alfonso Navarro (11 Μαΐ. 1977) που ανήκαν στο προοδευτικό τμήμα της Καθολικής Εκκλησίας (οι ιερωμένοι στη Λ.Α. έχουν έντονη παρουσία και συμμετοχή στα απελευθερωτικά κινήματα).

Η θητεία του Molina έληξε τη 1 Ιουλ. 1977. Μετά την αποχώρησή του από την κυβέρνηση, έζησε στο εξωτερικό μέχρι την επιστροφή του στη χώρα, το 1992.

[Για τον Πόλεμο του Ποδοσφαίρου βλ. από Κατιούσα: Πάμπλο Νερούδα – Ρόκε Δάλτον: ΟΑΚ].

*

[20] ΚΚ: Κομμουνιστικό Κόμμα του Ελ Σαλβαδόρ (PCS) – Μιγέλ Μάρμολ

Μιγέλ Μάρμολ (1905-1993). (Πηγή φωτό: http://huacal.blogspot.com)

Partido Comunista Salvadoreño. Ιδρύθηκε στις 30 Μαρ. 1930 από τους Abel Cuenca, Modesto Ramírez και Miguel Mármol (Ελ Σαλβαδόρ 4 Ιουλ. 1905, Ιλοπάνγκο – 25 Ιουν. 1993, Σαν Σαλβαδόρ). Τσαγκάρης συνδικαλιστής, Πρόεδρος της Εθνικής Συμμαχίας Υποδηματοποιών και επαναστάτης.

Έζησε εξόριστος πολλά χρόνια σε Ονδούρα, Γουατεμάλα, Κούβα.

Επέστρεψε στο Ελ Σαλβαδόρ μόλις το 1992, στο τέλος του εμφυλίου πολέμου. Ήταν από τους υπογράφοντες τη νομιμοποίηση του FMLN σε νομικό πολιτικό κόμμα. Πέθανε από πνευμονία στις 25 Ιουνίου 1993, 88 ετών.

Ο Δάλτον στην Πράγα, το 1966, στο συνέδριο του Τσεχικού Κομμουνιστικού Κόμματος, θα συναντηθεί με τον Μάρμολ, που είναι ο μοναδικός επιζών των γεγονότων του 1932. Καρπός αυτής της συνάντησης, με συζητήσεις πολλών εβδομάδων, είναι το δοκίμιο του ποιητή, Ο Μιγέλ Μάρμολ και τα γεγονότα του 1932 στο Ελ Σαλβαδόρ (Miguel Mármol y los sucesos de 1932 en Ελ Σαλβαδόρ, 1972), ένα από τα σημαντικότερα κείμενα για την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος του Ελ Σαλβαδόρ, αλλά και ένα κλασικό έργο της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας.

Πράγα 1966. Ο Δάλτον με τον Μιγέλ Μάρμολ. Η καταγραφή της μαρτυρίας για τα γεγονότα του 1932. (Πηγή φωτό: Χουάν Δάλτον blog. http://jjdalton.blogspot.com)

Το PCS, μέλος της Κομιντέρν, από το 1932 μέχρι το 1979 τέθηκε εκτός νόμου από τις διάφορες στρατιωτικές κυβερνήσεις και τα μέλη του υπέστησαν ανηλεείς διώξεις [ό.π.π. σημ. 10], αλλά συνέχισε να δρα στην παρανομία μέσα από συνδικαλιστικές και φοιτητικές οργανώσεις, συμμετέχοντας σε διάφορες προεδρικές εκλογικές αναμετρήσεις μέσω άλλων νόμιμων κομμάτων.

Το 2005, παλιοί και νέοι κομμουνιστές ξεκίνησαν μια προσπάθεια επανασύστασης του PCS, η οποία ολοκληρώθηκε στο Συνέδριο Επανίδρυσης του Κομμουνιστικού Κόμματος του Σαλβαδόρ στις 17 Δεκεμβρίου 2006.

(!) Ο Γκαλεάνο στο βιβλίο του Ο Αιώνας Του Ανέμου, τοιχογραφία (και αυτό) της Λατινικής Αμερικής, αναφέρεται με 13 κείμενα-βινιέτες στη μυθική μορφή του Μιγέλ Μάρμολ. Για κανέναν άλλον δεν έχει τόσα. Τα 12 είναι για τις ισάριθμες γεννήσεις – αναστάσεις του, και το 13ο για τον Μάρμολ το 1984, που βρίσκεται στην Αβάνα:

«στα εβδομήντα εννιά του γεννιέται καθημερινά ο γέρο-Μιγέλ Μάρμολ, που έχει μάθει πια ν’ ανασταίνεται».

Βλέπε: Eduardo Galeano – Memoria del Fuego, III. El siglo del viento, 1986 (σ. 442) – Ελλ.: Μνήμη Της Φωτιάς (ΙΙΙ) – Ο Αιώνας Του Ανέμου (Πάπυρος, 2012. Μετάφραση: Ισμήνη Κανσή)

Ακροαριστεροί και Ρεβιζιονιστές

Το 1970, εντός του PCS, αναπτύσσονται δύο ρεύματα: το ένα υπέρ του ένοπλου αγώνα ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς του Fidel Sánchez Hernández και το άλλο, το ρεφορμιστικό, υπέρ μιας... συριζαίικης λύσης με πολιτικό - εκλογικό αγώνα, για δίκαιη καπιταλιστική διαχείριση (!).

Η ιδεολογική αντιπαράθεση στο κόμμα χρονολογείται από το 1963, όταν το PCS προσπάθησε να δημιουργήσει μια πολιτικο-στρατιωτική οργάνωση, το Ενιαίο Μέτωπο Επαναστατικής Δράσης (Frente Unido de Acción Revolucionaria), το οποίο εξουδετερώθηκε από τις πολιτικές «φιλελευθεροποίησης» της κυβέρνησης του στρατηγού Χούλιο Ριβέρα (ό.π.π.). Μετά από μια μακρά εσωτερική συζήτηση επικράτησε το παρόν ΚΚ, αντίθετο στον ένοπλο αγώνα.

*

[21] Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο & FMLN ─ Δυνάμεις «Φαραμπούντο Μάρτι» (FPL) ─ Επαναστατικός Λαϊκός Στρατός (ERP)

Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο (1918-1983). (Πηγή φωτό: https://frenteoriente.blogspot.com)

Salvador Cayetano Carpio – Comandante Marcial (6 Αυγ. 1918 - 12 Απρ. 1983). Ηγέτης των εργαζομένων, ιδρυτής και ηγέτης του Μετώπου Εθνικής Απελευθέρωσης Φαραμπούντο Μάρτι (FMLN). Γνωστός ως Διοικητής Μαρσιάλ και Χο Τσι Μινχ της Λατινικής Αμερικής.

Το 1970, ο Καγιετάνο, Γ.Γ. του PCS από το 1964, άφησε το κόμμα μαζί με άλλους εργαζόμενους και ηγέτες του φοιτητικού κινήματος, ιδρύοντας ένα νέο κίνημα επαναστατικής αριστεράς: Τις Λαϊκές Απελευθερωτικές Δυνάμεις «Φαραμπούντο Μάρτι» (Fuerzas Populares de Liberación «Farabundo Martí» ─FPL).

Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο (1918-1983), FMLN. (Πηγή φωτό: https://www.marxists.org)

Από το 1973, Γ.Γ. του Κ.Κ., μέχρι και τη διάλυσή του το 1995, θα είναι ο Σαφίκ Άνταλ.

Το 1979, οι πρώτες επαφές μεταξύ των πολιτικοστρατιωτικών οργανώσεων της αριστεράς άρχισαν να αποτελούν ένα ενοποιημένο μέτωπο.

Το FPL μαζί με τον Επαναστατικό Λαϊκό Στρατό (Ejército Revolucionario del Pueblo ─ERP, 1972-1992), τη δεύτερη μεγαλύτερη (μετά τον FPL) από τις πέντε ένοπλες ομάδες, σχημάτισαν στις 10 Οκτ. 1980 το Μέτωπο Farabundo Martí για την Εθνική Απελευθέρωση ─FMLN.

Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο (1918-1983). 1982. Comandante Marcial. Συνέντευξη Τύπου FMLN. (Πηγή φωτό: https://frenteoriente.blogspot.com)

Είναι η εποχή όπου οι αναταραχές κορυφώνονται με τον Εμφύλιο Πόλεμο του Σαλβαδόρ από το 1979 έως το 1992, με το FMLN να πολεμάει μια στρατιωτική κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες...

 

Το 1992, μετά την υπογραφή των Ειρηνευτικών Συμφωνιών του Τσαπουλτεπέκ (Chapultepec), το ERP απέσυρε τις αντάρτικες δυνάμεις του και συμμετείχε στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 1994, ως πτέρυγα του FMLN, το οποίο στο πλαίσιο της συμφωνίας είχε γίνει νόμιμο πολιτικό κόμμα.

Μετά τις εκλογές, το ERP αποχώρησε από το FMLN και συγκρότησαν το βραχύβιο Δημοκρατικό Κόμμα (Partido Demócrata), μέχρι και το 2000 περίπου.

*

Το Ελ Σαλβαδόρ σήμερα

Ρόκε Δάλτον, Αβάνα 1970. Αρχείο Οικογένειας Δάλτον. (Πηγή φωτό: https://twitter.com/roquedalton)

Μετά τις βουλευτικές και δημοτικές εκλογές του 2018 και την ήττα του FMLN ─σήμερα, το δεύτερο, μεγάλο κόμμα αστικής διαχείρισης που είχε την εξουσία από το 2009─, τα ηνία της χώρας βρίσκονται πλέον στο ακροδεξιό κόμμα ARENA, μέλος της ακροδεξιάς αντικομμουνιστικής Παγκόσμιας Ένωσης για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (WLFD), με μέλη της πολλές νεοναζιστικές οργανώσεις.

Πρόεδρος, από τον Φεβ. του 2019, ο 37χρονος, Παλαιστίνιος την καταγωγή, Ναγίμπ Μπουκέλε, «αριστερός» και φανατικός πολέμιος των δικτατόρων –όπως δηλώνει– της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας.

Η χώρα, με μια οικονομία εξαρτημένη κατά 70% από τις ΗΠΑ και επίσημο νόμισμα το $, βρίσκεται σήμερα υπό την κυριαρχία των συμμοριών του κεφαλαίου και του εγκλήματος και το 1/3 του πληθυσμού των 6,8 εκατομμυρίων στην ένδεια, με αποτέλεσμα να εξαναγκάζονται σε μετανάστευση δεκάδες χιλιάδες Σαλβαδοριανοί:

Οι δυστυχισμένοι, οι πιο δυστυχισμένοι του κόσμου,
οι συμπατριώτες μου,
τ’ αδέρφια μου

Ρόκε Δάλτον, IX Ποίημα Αγάπης
Απαγορευμένες Ιστορίες του Πουλγαρσίτο (1974)
Μετάφραση: Μπ. Ζ., 11 Ιαν. 2019

Μπάμπης Ζαφειράτος, Μάιος - Ιούνιος 2019

Δείτε και:

• Ρόκε Δάλτον: 5 παράνομα ποιήματα και 1 ποίημα αγάπης – Η ζωή του, το έργο του, η δολοφονία του – 3 κείμενα του Εδουάρδο Γκαλεάνο (Αφιέρωμα Β΄)
• Ρόκε Δάλτον: 25 Παράνομα Ποιήματα και Ιστορίες της Ταξικής πάλης (Αφιέρωμα Γ΄)
• Ροκε Δάλτον: Ένα Κόκκινο Βιβλίο για τον Λένιν
• Πάμπλο Νερούδα – Ρόκε Δάλτον: ΟΑΚ

 

Ισπανικό κείμενο

8 Ιουν. 2019. Σαν Φρανσίσκο – 3η Ποιητική Συνάντηση – Φόρος Τιμής στον Ρόκε Δάλτον. (Πηγή φωτό: http://accionlatina.org/en/)

Parábola a Partir de la Vulcanología Revisionista
Roque Dalton


El volcán de Izalco,
como volcán,
era ultraizquierdista.
Echaba lava y piedras por la boca
y hacía ruido y hacía temblar,
atentando contra la paz y la tranquilidad.
Hoy es un buen volcán civilizado
que coexistirá pacíficamente
con el Hotel de Montaña del Cerro Verde
y cual podremos ponerle en el hocico
fuegos artificiales como los que echan
los diputados populares.
Volcán para ejecutivos
y hasta para revolucionarios y sindicalistas
que saben quedarse en su lugar y no son calenturientos,
ya no será el símbolo de los locos tonantes guerrilleristas
que son los únicos que añoran sus ex abruptos geológicos
Proletarios respetables y mansos del mundo,
el Comité Central os invita
a aprender la lección que da el volcán de Izalco:
el fuego ha pasado de moda,
¿Por qué habremos entonces de querer llevarlo nosotros
dentro del corazón?


Poemas Clandestinos, 1975
4. Historias Y Poemas Contra El Revisionismo Salvadoreño



*



Ultraizquierdistas
Roque Dalton


Los pipiles
que no comprendieron la cruz y la cultura más adelantada
y no quisieron agachar la cabeza frente a la Corona de España
y se alzaron en la sierra

con las armas en la mano
contra el conquistador.

Los que durante los 300 años de la Colonia
mantuvieron la llama de la rebelión indígena
y murieron cazados en el monte o en el garrote vil o en la horca
y se negaron a coexistir pacíficamente con el Encomendero
en el seno de las encomiendas y los repartimientos.

Pedro Pablo Castillo y los comuneros de 1814
que expropiaron los fusiles a las autoridades militares de San Salvador
y los apuntaron contra los opresores del pueblo.

En cambio
Matías Delgado y los próceres terratenientes de 1821
no fueron ultraizquierdistas
(porque hicieron la Independencia por la vía pacífica
aunque la Independencia fuera más que todo para ellos
y los pobres centroamericanos siguieran allá abajo
explotados, humillados, hambreados, engañados y dependientes).

Anastasio Aquino sí lo fue
porque con lanzas de huiscoyol y cañones de palo
sublevó a los nonualcos contra el gobierno central
(no tomó el poder porque no supo que había ganado la guerra
después de haber inventado la emboscada
y haber legislado como un marxista de este lado del Lempa
y haber expropiado a los ricos de San Vicente
que habían escondido su oro bajo las enaguas de San José)
Don Chico Morazán también lo fue
y lo fue a nivel centroamericano
Gerardo Barrios
por poco no entra en la colada
si no es que se te ocurre agarrar viaje al frente de las tropas
para ir a Nicaragua
a echar plomo contra los filibusteros gringos de Walker.

De ahí hubo un largo período
en que los revolucionarios salvadoreños
dejaron de ser ultraizquierdistas
y se volvieron tan decentes como burgueses
el ultraizquierdismo desapareció
ante el empuje del conservadurismo burgués
del liberalismo burgués y la Constitución burguesa
de la expropiación burguesa de la tierra común
de la entronización del Dios burgués del café
más omnipotente en lo referido a la República,
que su símbolo de palo y colochos
llamado ni más ni menos que Salvador del Mundo.

Todo iba muy bien
hasta que se apareció ese ultraizquierdista llamado Farabundo Martí
que encabezó un ultraizquierdista Partido Comunista Salvadoreño
en el que militaban un montón de ultraizquierdistas
entre otros Feliciano Ama, Timoteo Lúe, Chico Sánchez,
Vicente Tadeo, Alfonso Zapata y Mario Luna.

No pudieron ser ultraizquierdistas hasta el final
porque no tenían con qué
y fueron asesinados en número de treinta mil.

En 1944 hubo otra epidemia de ultraizquierdismo
cuando hasta los militares se contagiaron y se alzaron el 2 de abril
contra el tirano Martínez
con el asentimiento ultraizquierdista de todo el pueblo.

Una huelga nacional ultraizquierdista
terminó con el régimen asesino
en lo que éste se dedicaba a fusilar
a los ultraizquierdistas del 2 de abril.

Uno de ellos fue tan ultraizquierdista y tan poco conciliador
que con un ojo de menos y con los testículos y los huesos machacados
le dijo al cura que lo fue a confesar
que no le flaqueaba el espíritu sino tan sólo el cuerpo.
Víctor Manuel Marín era su nombre.

Ese año hubo, además, otros dos casos notables
de ultraizquierdismo salvadoreño
uno fue cuando 200 jóvenes armados
entraron por el lado de Ahuachapán provenientes de Guatemala
para tratar de derrocar a Osmín Aguirre
y otro fue cuando el ultraizquierdista Paco Chávez Galeano
se batió a tiros con la policía en el Parque de San Miguelito.

Como la cosa estaba agarrando color de hormiga
los ricos desempolvaron la mejor de las armas
contra el ultraizquierdismo
o sea las elecciones
las elecciones para coexistir en las urnas
donde todos los salvadoreños fueran iguales
o sea donde todos fueran igualmente engañados
con música de fondo de democracia y paz.

Con elecciones y uno que otro golpe de Estado
el ultraizquierdismo fue reducido ala mínima expresión
a pesar de que Castaneda Castro hubo de darle metralla
cada vez que le pareció prudente
y Osorio persecuciones muerte cárceles
(aunque hay que aceptar que hubo ultraizquierdistas
que comprendieron a tiempo las ventajas de coexistir
mediante contundentes argumentos escriturados en cheques
Embajadas Ministerios premios de la lotería becas
casas en la Colonia Centroamérica mujeres guaro).

Pero ya bajo Lemus estaba aquí otra vez
el ultraizquierdismo más necio que una mula
armando la tremolina
y mostrando ultraizquierdistamente
el hambre y la desesperación que inundaban el país
(cada vez que bajan los precios del café
como que todo el mundo se vuelve ultraizquierdista)
hubo manifestaciones ultraizquierdistas y tiros ultraizquierdistas
y bombas ultraizquierdistas y muertos ultra izquierdistas
y, además, por todas partes cundía el ultraizquierdista ejemplo
de Cuba y de Fidel.

Total que Lemus se vino al suelo
y subió una Junta de Gobierno
que hablaba de ultraizquierdismo pero hasta ahí nomás
y no tenía nada en las manos
para pensar siquiera en ser ultraizquierdista de verdad.

Mientras la Junta hablaba
y el pueblo de nuevo ultraizquierdista pedía armas
la Alianza para el Progreso tomó el poder.

Otra vez había habido un susto grande
y hubo de reforzarse el sistema electoral coexistente
la oposición de su Majestad
las frases reformistas y democratizantes
y se declaró terminada
la era de la explotación del hombre por el hombre.

Pero de un día para el otro
todo el movimiento obrero organizado de El Salvador
amaneció ultraizquierdista
y organizó una huelga que arrodilló al gobierno de Rivera.

Para colmo de males los maestros se volvieron ultraizquierdistas
y algunos curas también
y hasta algunos opositores
propiedad hasta entonces del gobierno.

En vista de lo cual el nuevo gobierno
(presidido por un enano ladrón de apellidos Sánchez y Hernández)
dio dos serios pasos
que son ejemplares para la lucha contra el ultraizquierdismo.

En primer lugar lanzó al pueblo
a que se quitara la calentura peleando contra Honduras.

En segundo lugar apeló
a la organización que se suponía era el corazón de la ultraizquierda
para que se subordinara al Gobierno de esa gran cruzada nacional.

El PC se partió en dos ante la situación
la mayoría que aceptó dejar de ser ultraizquierdista
se quedó con el nombre
la minoría que decidió seguir siendo ultraizquierdista
se salió de la carpa encabezada por un panadero
llamado Salvador Cayetano Carpio.

Después surgieron dos organizaciones
ultraizquierdistas
las Fuerzas Populares de Liberación "Farabundo Martí"
y el Ejército Revolucionario del Pueblo "ERP"
con el propósito de que en adelante
los verdaderos ultraizquierdistas salvadoreños
tengan con qué carajos ser ultraizquierdistas hasta el final
o sea hasta tomar el poder
tan ultraizquierdistamente como sea necesario en este país
dominado por la ultraderecha.

O sea que se trata de ser ultraizquierdistas eficaces
y no sólo ejemplares ultraizquierdistas derrotados
como los pipiles y Pedro Pablo Castillo y Anastasio Aquino
y Gerardo Barrios que terminó fusilado por los Dueñas
y los muertos del 32 y los invasores de Ahuachapán
y Paco Chávez y el montón de caídos del pueblo
bajo Castaneda, Osorio, Lemus, El Directorio, Julión Rivera,
Sánchez Hernández y el bandido actual.

En un país como el nuestro
donde todo está cerca y concentrado
donde el amontonamiento histórico es tan denso
el ultraizquierdismo que no se quede en palabras
y tenga con qué ser ultraizquierdista en los hechos
irá siempre más hondo

calando en el corazón popular
que sigue estando en la ultraizquierda del pecho.

 
Poemas Clandestinos, 1975
4. Historias Y Poemas Contra El Revisionismo Salvadoreño

*

Alianza para el Progreso Anastasio Mártir Aquino Bartolomé de las Casas Chico Sánchez Eduardo Galeano ERP Farabundo Martí Feliciano Ama Fidel Fidel Sánchez Hernández FMLN FPL Miguel Mármol Nicolás Guillén OAS OEA Pablo Neruda Rómulo Betancourt Roque Dalton Salvador Cayetano Carpio Theodore de Bry William Walker Ακροαριστερά Ακροαριστεροί Αναστάσιο Ακίνο Βενεζουέλα Γουατεμάλα Εδουάρδο Γκαλεάνο Ελ Σαλβαδόρ Ηφαιστειολογία Θέοντορ ντε Μπράυ Ισάλκο Κένεντυ ΚΚ Ελ Σαλβαδόρ Κούβα ΚΟΥΒΑ - Λατινική Αμερική Κουβανική Επανάσταση Λατινική Αμερική Λύντον Τζόνσον Μιγέλ Μάρμολ Μπάμπης Ζαφειράτος Μπαρτολομέ δε λας Κάσας Μπετανκούρτ ΝΑΤΟ Νικαράγουα Νικολάς Γκιγιέν ΟΑΚ Ονδούρα Ουίλιαμ Ουώκερ Πάμπλο Νερούδα Ποίηση Ρεβιζιονισμός Ρόκε Δάλτον Σαλβαδόρ Καγιετάνο Κάρπιο Συμμαχία Για Την πρόοδο Φαραμπούντο Μαρτί Φελισιάνο Άμα Φιδέλ Σάντσες Ερνάντες Φιντέλ Φιντέλ Κάστρο Φρανσίσκο Σάντσες

Facebook Twitter 

***