Μπάμπης Ζαφειράτος: Ερνέστο Καρδενάλ (20.1.1925 - 1.3.2020), Ψαλμός 1

Ερνέστο Καρδενάλ

Ernesto Cardenal

(Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα)

Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι.

 

Ψαλμοί ‒ Salmos (1964)

[Ένας από 26 συνολικά] 

 

 

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

 (Πρώτη παρουσίαση δημοσίευση στα Ελληνικά BookSitting, 19 Απρ. 2024)

 

 

*

 

[..] Αχ αυτό το όραμα
μιας χώρας όπου η εκμετάλλευση
έχει καταργηθεί!
Ο εθνικός πλούτος μοιράζεται σε όλους το ίδιο
το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, ολόiδια σε όλους.
Ω Νικαράγουα χωρίς Εθνοφρουρά, βλέπω την καινούργια μέρα!
Μια χώρα χωρίς τρόμο. Χωρίς τυραννική δυναστεία. Τραγουδήστε τραγουδήστε...

[..] Και τραγουδάω σαν το πουλί-λιοντάρι ή σαν την κουκουβάγια των βουνών,
[..] σαν το ché-ché απάνω στα βορεινά βουνά, εκείνα εκεί των ανταρτών,
που τραγουδάει CHE-CHE-CHE-CHE-CHE-CHE

 

Ερνέστο Καρδενάλ, Canto Nacional (1972)

 

*

 

Ερνέστο Καρδενάλ

Ψαλμός 1

 

 

Μακάριος ο άνθρωπος που δεν ακολουθεί τις εντολές του Κόμματος

ούτε και παρευρίσκεται στις συγκεντρώσεις του

ούτε στο ίδιο τραπέζι κάθεται με τους γκάνγκστερ

ή με τους Στρατηγούς στο Πολεμικό Συμβούλιο.

Μακάριος ο άνθρωπος που δεν κατασκοπεύει τον αδερφό του

ούτε και ρουφιανεύει τον συμμαθητή του

Μακάριος ο άνθρωπος που δεν διαβάζει διαφημίσεις

που δεν ακούει καν τα ραδιόφωνά τους

ούτε και στα συνθήματά τους δίνει πίστη

 

            Σαν δέντρο θα είναι φυτεμένο δίπλα σε μια πηγή.

 

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 24 Ιαν. 2024

 

Ψαλμοί (1964)

Από το: Ernesto Cardenal, Poesía Completa, Editorial Trotta, 2019 (p. 145)

 

***

 

Σημειώσεις του μεταφραστή

 

Το Canto Nacional (1972), ένα ποίημα - ποταμός (20 σελίδες) είναι αφιερωμένο: Στο FSLN (Frente Sandinista de Liberación Nacional) το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Σαντινίστας, στο οποίο ο Καρδενάλ συμμετείχε ενεργά από την ίδρυσή του το 1961. Και παλεύει, όπως λέει σε αυτό του το ποίημα, για:

Ένα σύστημα που ικανοποιεί τις ανάγκες της ζωής

και οι ανάγκες καθορίζουν την παραγωγή. Για παράδειγμα:

τα ρούχα δεν φτιάχνονται για να βγάλεις χρήμα, παρά
μονάχα για να ντυθούνε οι άνθρωποι, γαμώτο.

 

*

 

Κόμμα (Partido): Το Εθνικιστικό Φιλελεύθερο Κόμμα (Partido Liberal Nacionalista). Πρόκειται για το Κόμμα του Luis Anastasio Somoza Debayle, του Τατσίτο (ο μικρός Τάτσο), της συνομοταξίας των Σομόσα, δικτάτορα της Νικαράγουας (1956-1963)⸱ ο μεγάλος γιος του διαβόητου αιμοσταγή δικτάτορα Anastasio «Tacho» (χαϊδευτικό του Anastasio) Somoza García, GarCÍA, που δολοφόνησε τον Σαντίνο.

 

*

 

CHE-CHE-CHE:  Η Κουβανική Επανάσταση, ο Φιντέλ και ο CHE ασκούν τεράστια επιρροή και γοητεία στον Καρδενάλ, αφού πραγματοποίησαν τις αρχές και τις αξίες της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, κατά την οποία απαιτείται δικαιοσύνη, απελευθέρωση και επανάσταση σε θρησκευτικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο⸱ όπου η ανάσταση του λαού έρχεται με τους κοινωνικούς του αγώνες⸱ και όπου, όπως λέει στους δυο καταληκτικούς στίχους του στην Ώρα 0 (Σαντίνο):

ο ήρωας γεννιέται όταν πεθάνει
και το τρυφερό χορτάρι ξαναγεννιέται από τα κάρβουνα.

 

*

 

Ο Καρδενάλ είναι από τους σημαντικότερους, με καθοριστική συμμετοχή, εκπροσώπους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, πριν ακόμα και από την επίσημη εμφάνιση αυτού του Κινήματος (1962-1965) στη Λατινική Αμερική.

 

*

 

Οι Ψαλμοί (1964), 26 συνολικά, εκφράζουν την αποφασιστική πολιτική και αισθητική στράτευση του ποιητή. Καλούν τον άνθρωπο και τον προειδοποιούν πως πρέπει να προσπαθήσει να εξασφαλίσει τη ζωή μα όχι και την ανάσταση, αφού Ο Θεός που υπάρχει είναι αυτός των προλετάριων (Ψαλμός 57).

 

*

 

Προς σύγκριση του επίγειου παράδεισου του Καρδενάλ και της υπερβατικής βιβλικής θεότητας, παραθέτω τον σχετικό Ψαλμό στη μετάφραση του Νεόφυτου Βάμβα (1776-1855) από την έκδοση της Βρετανικής Βιβλικής Εταιρείας (1947, σ. 545):

 

ΨΑΛΜΟΣ α΄ (1)

 

1 Μακάριος ο άνθρωπος,

Όστις δεν περιεπάτησεν εν βουλή ασεβών,

Και εν οδώ αμαρτωλών δεν εστάθη,

Και επί καθέδρας χλευαστών δεν εκάθησεν·
2 Αλλ’ εν τω νόμω του Κυρίου είναι το θέλημα αυτού,

Και εν τω νόμω αυτού μελετά

Ημέραν και νύκτα.
3 Και θέλει είσθαι ως δένδρον

Πεφυτευμένον παρά τους ρύακας των υδάτων,

Το οποίον δίδει τον καρπόν αυτού εν τω καιρώ αυτού,

Και το φύλλον αυτού δεν μαραίνεται·

Και πάντα, όσα αν πράττη, θέλουσιν ευοδωθή.

4 Δεν θέλουσιν είσθαι ούτως οι ασεβείς·

Αλλ’ ως το λεπτόν άχυρον,

Το οποίον εκρίπτει ο άνεμος.
5 Διά τούτο δεν θέλουσιν εγερθή οι ασεβείς

Εν τη κρίσει,

Ουδέ οι αμαρτωλοί εν τη συνάξει των δικαίων.
6 Διότι γνωρίζει ο Κύριος

Την οδόν των δικαίων·

Η δε οδός των ασεβών θέλει απολεσθή.

 

 

 

Ernesto Cardenal

Salmo 1

 

 

Bienaventurado el hombre que no sigue las consignas del Partido

ni asiste a sus mítines

ni se sienta en la mesa con los gangsters

ni con los Generales en el Consejo de Guerra

Bienaventurado el hombre que no espía a su hermano

ni delata a su compañero de colegio

Bienaventurado el hombre que no lee los anuncios comerciales

ni escucha sus radios

ni cree en sus slogans

 

            Será como un árbol plantado junto a una fuente

 

*

 

Από BookSitting επίσης με βιογραφικό του Καρδενάλ:

Ernesto Cardenal | Επιγράμματα (μτφρ. Μπάμπης Ζαφειράτος)

 

Βλέπε ακόμη

Η «Ώρα 0 (Σαντίνο)», η «Μέριλυν Μονρόε», το «Κινητό», 35 ακόμη «Επιγράμματα», περισσότεροι «Ψαλμοί» και πλήρες βιογραφικό από Μπάμπης Ζαφειράτος ‒ Μποτίλια Στον Άνεμο.

 

***