Ο Ερνέστο Καρδενάλ το 2014. Φωτό: Adriana Zehbrauskas για τους New York Times. [Πηγή: https://www.nytimes.com/]
Ερνέστο Καρδενάλ
Ernesto Cardenal Martínez
(Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα)
Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι.
Ψαλμοί – Salmos (1964)
[Ένας από 26 συνολικά]
Μετάφραση –
Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
(Πρώτη παρουσίαση στα Ελληνικά)
[..] Αχ αυτό το όραμα
μιας χώρας όπου η εκμετάλλευση
έχει καταργηθεί!
Ο εθνικός πλούτος μοιράζεται σε όλους το ίδιο
το ακαθάριστο εθνικό προϊόν, ολόiδια σε όλους.
Ω Νικαράγουα χωρίς Εθνοφρουρά, βλέπω την καινούργια μέρα!
Μια χώρα χωρίς τρόμο. Χωρίς τυραννική δυναστεία. Τραγουδήστε
τραγουδήστε [...]
[...] Και τραγουδάω σαν το πουλί-λιοντάρι ή σαν την κουκουβάγια των βουνών,
[...] σαν το ché-ché πάνω στα βορεινά βουνά, εκείνα εκεί των ανταρτών,
που τραγουδάει CHE-CHE-CHE-CHE-CHE-CHE
Ερνέστο Καρδενάλ, Canto Nacional (1972)
Ερνέστο Καρδενάλ
Ψαλμός 57 (58)
Κύριοι υπέρμαχοι του Νόμου και της Τάξης:
Στ’ αλήθεια η δικαιοσύνη σας δεν είσαι ταξική;
ο Αστικός Κώδικας προστατεύει τον ιδιωτικό πλούτο
ο Ποινικός Κώδικας εφαρμόζεται στις καταπιεζόμενες τάξεις
Η ελευθερία για την οποία μιλάτε είναι η ελευθερία του κεφαλαίου
Ο «ελεύθερος κόσμος» σας είναι η ελεύθερη εκμετάλλευση
νόμος σας είναι τα όπλα και τάξη σας αυτή των γορίλλων
δική σας η αστυνομία
δικοί σας κι οι δικαστές
Δεν υπάρχει ούτ’ ένας μεγαλοϊδιοκτήτης ή τραπεζίτης στη φυλακή
Οι μπουρζουάδες από τη μήτρα κιόλας ξεστρατίσανε
έχουνε ταξική εμπάθεια από τα γεννοφάσκια τους
όπως ο κροταλίας που γεννιέται με το φαρμακερό του αδένα
όπως ο καρχαρίας-τίγρης που γεννιέται ανθρωποφάγος
Ω Θεέ μου βάλε τέλος σ’ αυτό το καθεστώς
ξερίζωσε τα σκυλόδοντα του κάθε ολιγάρχη
Σαν το νερό να κατρακυλήσουνε μες στα αποχωρητήρια
Να μαραθούνε όπως τα παράσιτα από τα παρασιτοκτόνα
Αυτοί είναι τα «σκουλήκια» όταν αρχίσει η Επανάσταση
Δεν είναι κύτταρα του οργανισμού είναι μικρόβια σκέτα
Του νέου ανθρώπου τα εκτρώματα που πρέπει να πεταχτούνε
Προτού φυτρώσουνε αγκάθια ας τα ξεριζώσουνε τα τρακτέρ
Θα ξεφαντώσει ο λαός μες στις κλειστές τους λέσχες
θα πάρει αυτός τις εταιρείες τους μες στα δικά του χέρια
ο δίκαιος θα αστράψει από χαρά με τα Λαϊκά Δικαστήρια
Στις μεγάλες πλατείες θα γιορτάσουμε την επέτειο της Επανάστασης
Ο Θεός που υπάρχει είναι αυτός των προλετάριων
Ψαλμοί (1964)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Ιαν. 2024
Από το: Ernesto Cardenal, Poesía Completa, Editorial Trotta, 2019 (pp. 161-162)
(Το ισπανικό κείμενο κάτω)
Σημειώσεις του μεταφραστή
1980. Ο Ερνέστο Καρδενάλ διαβάζει Ψαλμούς στο BBC. [Πηγή φωτό: https://www.laprensani.com]
Το Canto Nacional (1972), ένα ποίημα - ποταμός (20 σελίδες) είναι αφιερωμένο Στο FSLN (Frente Sandinista de Liberación Nacional) το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Σαντινίστας, στο οποίο ο Καρδενάλ συμμετείχε ενεργά από την ίδρυσή του το 1961. Και παλεύει, όπως λέει σε αυτό του το ποίημα, για:
Ένα σύστημα που ικανοποιεί τις ανάγκες της ζωής
και οι ανάγκες καθορίζουν την παραγωγή. Για παράδειγμα:
τα ρούχα δεν φτιάχνονται για να βγάλεις χρήμα,
παρά
μονάχα για να ντυθούνε οι άνθρωποι, γαμώτο.
γορίλλες (gorilas) στο πρωτότυπο: Έτσι αποκαλούνται στην Κούβα και στη Νικαράγουα οι στρατιωτικοί που παίρνουνε την εξουσία βίαια, με πραξικόπημα, οι δικτάτορες, αλλά και η αστυνομία ή ο στρατός που καταπατάνε τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Νέος άνθρωπος (hombre nuevo) και νέος λαός (pueblo nuevo) αλλού [Ψαλμός 21 (22)]: Αναφορά στον νέο άνθρωπο του Τσε και στην Κουβανική Επανάσταση, αλλά και στην Επανάσταση των Σαντινίστας, που το σύνθημά της ήταν: Νικαράγουα Χριστιανική, Σοσιαλιστική, Αλληλέγγυα.
Η Κουβανική Επανάσταση, ο Φιντέλ και ο CHE ασκούν τεράστια επιρροή και γοητεία στον Καρδενάλ, αφού πραγματοποίησαν τις αρχές και τις αξίες της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, κατά την οποία απαιτείται δικαιοσύνη, απελευθέρωση και επανάσταση σε θρησκευτικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο⸱ όπου η ανάσταση του λαού έρχεται με τους κοινωνικούς του αγώνες⸱ και όπου, όπως λέει στους δυο καταληκτικούς στίχους του στην Ώρα 0 (Σαντίνο):
ο ήρωας γεννιέται όταν πεθάνει
και το τρυφερό χορτάρι ξαναγεννιέται από τα κάρβουνα.
Ο Καρδενάλ είναι από τους σημαντικότερους, με καθοριστική συμμετοχή, εκπροσώπους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, πριν ακόμα και από την επίσημη εμφάνιση αυτού του Κινήματος (1962-1965) στη Λατινική Αμερική.
Οι Ψαλμοί (1964), 26 συνολικά, εκφράζουν την αποφασιστική πολιτική και αισθητική στράτευση του ποιητή. Καλούν τον άνθρωπο και τον προειδοποιούν πως πρέπει να προσπαθήσει να εξασφαλίσει τη ζωή μα όχι και την ανάσταση, αφού Ο Θεός που υπάρχει είναι αυτός των προλετάριων.
Η αρίθμηση των Ψαλμών: Το πρώτο νούμερο αντιστοιχεί στην πρωτότυπη βιβλική γραφή. Το εντός παρενθέσεως αντιστοιχεί στην Βουλγάτα [Vulgata editio: Έκδοση κοινή⸱ vulgar: κοινό, λαϊκό, αγοραίο, χυδαίο, πρόστυχο], την λατινική δηλαδή μετάφραση της Αγίας Γραφής που έγινε στο τέλος του 4ου μ.Χ. αιώνα και υιοθετήθηκε από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία.
Προς σύγκριση του επίγειου παράδεισου του Καρδενάλ και της υπερβατικής βιβλικής θεότητας, παραθέτω τον σχετικό Ψαλμό στη μετάφραση του Νεόφυτου Βάμβα (1776-1855) από την έκδοση της Βρετανικής Βιβλικής Εταιρείας (1947, σ. 591-592):
ΨΑΛΜΟΣ νη΄ (58). Εις τον πρώτον μουσικόν, επί Αλ-τασχέθ, || Μικτάμ του Δαβίδ.
1 ΑΛΗΘΩΣ άρα λαλείτε
δικαιοσύνην;
Κρίνετε μετ’ ευθύτητος,
Υιοί των ανθρώπων;
2 Μάλιστα εν τη καρδία εργάζεσθε αδικίας·
Διαμοιράζετε την αδικίαν των χειρών σας
Εν τη γη.
3 Απεξενώθησαν οι ασεβείς εκ μήτρας·
Επλανήθησαν από κοιλίας
Οι λαλούντες ψεύδος.
4 Έχουσι φαρμάκιον ως το φαρμάκιον του όφεως·
Είναι όμοιοι με την κωφήν ασπίδα,
Ήτις φράττει τα ώτα αυτής·
5 Ήτις δεν θέλει να ακούση
Την φωνήν των γοήτων,
Των γοητευόντων τόσον επιδεξίως.
6 Θεέ, σύντριψον
Αυτών τους οδόντας εν τω στόματι αυτών·
Κύριε, κατάθραυσον
Τους κυνόδοντας των λεόντων.
7 Ας διαλυθώσιν ως ύδωρ
Και ας ρεύσωσι·
Θέλει εκπέμψει τα βέλη αυτού,
Εωσού εξολοθρευθώσιν.
8 Ως κοχλιός διαλυόμενος
Ας παρέλθωσιν·
Ως εξάμβλωμα γυναικός,
Ας μη ίδωσι τον ήλιον.
9 Πριν αυξηνθώσιν αι άκανθαί σας, ώστε να γείνωσι ράμνοι,
Ζώντας ως εν οργή, θέλει αρπάσει αυτούς
Εν ανεμοστροβίλω.
10 Ο δίκαιος θέλει ευφρανθή,
Όταν ίδη την εκδίκησιν·
Τους πόδας αυτού θέλει νίψει
Εν τω αίματι του ασεβούς.
11 Και έκαστος θέλει λέγει,
Επ’ αληθείας είναι καρπός διά τον δίκαιον·
Επ’ αληθείας είναι Θεός, κρίνων επί της γης.
Μπάμπης Ζαφειράτος, Φεβρουάριος 2024
Ο Ερνέστο Καρδενάλ από την Μποτίλια Στον Άνεμο
Ernesto Cardenal
Salmo 57 (58)
Señores defensores de Ley y Orden:
¿Acaso el derecho de ustedes no es clasista?
el Civil para proteger la propiedad privada
el Penal para aplicarlo a las clases dominadas
La libertad de que hablan es la libertad del capital
Su “mundo libre” es la libre explotación
su ley es de
fusiles y su
orden el de los gorilas
de ustedes es la policía
de ustedes son los jueces
No hay latifundistas ni banqueros en la cárcel
Se extravían los burgueses desde el seno materno
tienen prejuicios de clase desde que nacen
como la cascabel nace con sus glándulas venenosas
como el tiburón-tigre nace comedor de gente
Oh Dios acaba con el statu quo
arranca los colmillos a los oligarcas
Que se escurran como el agua de los inodoros
Se marchiten como una hierba bajo el herbicida
Ellos son los “gusanos” cuando llega la Revolución
No son células del cuerpo sino que son microbios
Abortos del hombre nuevo que hay que botar
Antes de que echen espinas que los arranque el tractor
El pueblo se divertirá en los clubs exclusivos
tomará posesión de las empresas privadas
el justo se alegrará con los Tribunales Populares
Celebraremos en
grandes plazas el aniversario de la Revolución
El Dios que existe
es el de los proletarios
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.