Ερνέστο Καρδενάλ
Ernesto Cardenal Martínez
(Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα)
Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι.
14 Επιγράμματα
(Epigramas)
*
Μετάφραση –
Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο
Πρώτη δημοσίευση τα 13 (εκτός του 22), Κατιούσα, 20/1/2022
*
[..] Φυσικά και δεν υπάρχει ελευθερία όσο υπάρχουνε
πλούσιοι
Όσο υπάρχουνε τάξεις ελευθερία δεν υπάρχει.
[..] Kαπιταλισμός· τι άλλο από αγοραπωλησία ανθρώπων;
[..] Κομμουνισμός ή το βασίλειο του Θεού στη γη που είναι το ίδιο.
Ερνέστο Καρδενάλ
Canto Nacional (1972)
*
Ερνέστο Καρδενάλ, 20.1.1925-1.3.2020. (Πηγή: web)
Ερνέστο Καρδενάλ
Επιγράμματα
13.
Μίμηση του Προπέρτιου
Δεν υμνώ την υπεράσπιση του Στάλινγκραντ
ούτε την εκστρατεία της Αιγύπτου
ούτε την απόβαση της Σικελίας
ούτε το πέρασμα του Ρήνου από τον στρατηγό Αϊζενχάουερ
Υμνώ μονάχα μιας κοπέλας την κατάχτηση.
Ούτε με τα κοσμήματα του Οίκου Morlock
ούτε με αρώματα του Dreyfus
ούτε με ορχιδέες μέσα σε κουτιά μαρμαρυγίας
κι ούτε με Cadillac
μονάχα με τα ποιήματά μου την κατάχτησα.
Κι αυτή με προτιμάει, ας είμαι και φτωχός, κι απ’ όλα
τα
εκατομμύρια του Σομόσα.
[Σέξτος Προπέρτιος: Λατίνος ελεγειακός ποιητής, 47 -14 π.Χ.]
14.
Εσύ είκοσι χρόνια εδούλεψες
για να μαζέψεις είκοσι εκατομμύρια πέσος.
Μα θα σου δίναμε εμείς είκοσι εκατομμύρια πέσος
για να μη δουλέψεις έτσι όπως εδούλεψες.
[Ο δουλευταράς Σομόσα, ο δικτάτορας. Somoza García (1896-1956, πρόεδρος 1936-47, 1950-56), γνωστός ως Gar-CIΑ. Ο δολοφόνος του Σαντίνο (1934)].
16
Θυμάμαι ακόμα εκείνονε το δρόμο με τους κίτρινους
φανοστάτες
μ’ εκείνο το φεγγάρι ανάμεσα στα ηλεκτρικά καλώδια,
κι εκείνο εκεί το αστέρι στη γωνιά, ένα ραδιόφωνο μακριά,
κι ο πύργος της Λα Μερσέδ που εκείνες χτύπαγε τις έντεκα:
και το χρυσό το φως της ανοιχτής σου πόρτας, σ’ εκείνονε ακριβώς το δρόμο.
[Torre de La Merced: Ο ψηλός πύργος της Εκκλησίας La Merced (της Παναγίας της Μεγαλόχαρης, πα’ να πει, κοντά στο Κεντρικό Πάρκο της Γρανάδας, στη Νικαράγουα), όπου βρίσκεται το καμπαναριό με το ρολόι που σημαίνει τις ώρες.]
20.
Εσύ είσαι μόνη μες στο πλήθος
όπως μονάχη είν’ η σελήνη
κι όπως ο ήλιος μοναχός μες στο γλαυκό ουρανό.
Εχτές βρισκόσουνα στο Στάδιο
μες σε χιλιάδες κόσμου
και σε ξεχώρισα απ’ τη στιγμή που μπήκα
σαν να στεκόσουν μοναχή
μέσα σ’ ένα άδειο στάδιο.
21.
Άμα ε σ ύ στη Νέα Υόρκη βρίσκεσαι
ψυχή στη Νέα Υόρκη δεν υπάρχει
κι άμα στη Νέα Υόρκη ε σ ύ δε βρίσκεσαι
ψυχή στη Νέα Υόρκη δεν υπάρχει.
22.
Αλλά τη νύχτα εσείς το ρύζι σας και τα τηγανητά σας τα φασόλια
με το χλωρό τυρί και μια ζεστή τορτίγια
η μια ψητή μπανάνα,
χωρίς σωματοφύλακες τα τρώτε.
Και το πικρό ποτήρι σας δεν θα το δοκιμάσει από τα πριν ο υπασπιστής σας.
Κι ύστερα παίζετε στην κιθάρα σας αμα σας κάνει κέφι κάποια νοσταλγική ραντσέρα,
και δεν κοιμόσαστε περιτριγυρισμένοι από προβολείς και συρματοπλέγματα και σκοπιές.
[Ranchera: Δημοφιλές μουσικό είδος της μεξικάνικης μουσικής σκηνής, νοσταλγικού επαναστατικού χαρακτήρα επί το πλείστον. Χρονολογείται πριν από τη Μεξικανική Επανάσταση, με τους στίχους των τραγουδιών επηρεασμένους, στη συνέχεια, από τον κοινωνικό χαρακτήρα της, και με ταξικές αναφορές στις συγκρούσεις των αγροτικών πληθυσμών με την αστική τάξη της χώρας.]
23.
Τα μάτια σου σελήνη που λαμποκοπά μέσα σε μαύρη λίμνη
και τα μαλλιά σου μαύρα κύματα κάτω από έναν ουρανό χωρίς φεγγάρι
και το αργό της κουκουβάγιας πέταγμα μέσα στη μαύρη νύχτα.
26.
Ω, άσπλαχνη εσύ
ακόμα
πιο σκληρή κι απ’ τον Τατσίτο.
[Ο Τατσίτο Σομόσα (1925-1980), ο βενιαμίν της ένδοξης οικογένειας των δικτατόρων Σομόσα (πρόεδρος, 1967-1972 και 1974-1979) που δολοφονήθηκε από τους Σαντινίστας.]
27.
Υπάρχει ένα μέρος δίπλα στη λιμνοθάλασσα Τισκάπα
—ένα παγκάκι κάτω από ένα κελιτόδεντρο—
που ε
σ ύ
το ξέρεις (εκείνη που της γράφω
αυτούς τους στίχους, θα ξέρει πως είναι για κείνη).
Κι ε
σ ύ
θυμάσαι εκείνο το παγκάκι κι εκείνο το κελίτε·
στη λιμνοθάλασσα Τισκάπα λαμποκοπούσε η σελήνη,
τα φώτα απ’ το παλάτι του δικτάτορα,
και τα βατράχια τραγουδούσανε στη λίμνη.
Υπάρχει ακόμα εκείνο εκεί το κελιτόδεντρο·
τα ίδια φώτα ακόμα λάμπουνε·
στην λιμνοθάλασσα Τισκάπα καθρεφτίζεται η σελήνη·
αλλά απόψε θα ’ναι αδειανό εκείνο το παγκάκι,
ή με άλλο ζευγάρι που δεν είμαστε εμείς.
31.
Ο Σομόσα κάνει τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Σομόσα
στο στάδιο Σομόσα
Δεν είναι πως εγώ πιστεύω ότι ο λαός μού έχει στήσει αυτό
το άγαλμα
γιατί εγώ το ξέρω καλύτερα από σας ότι εγώ ο ίδιος το παράγγειλα.
Ούτε και ισχυρίζομαι πως μ’ αυτό περνάω στην αιωνιότητα
γιατί εγώ το ξέρω πως μια μέρα ο λαός θα το γκρεμίσει.
Κι ούτε που θέλησα να ανεγείρω εγώ ο ίδιος όσο είμαι ζωντανός
το μνημείο που εσείς δεν θα μου φτιάξετε όταν θα είμαι πεθαμένος:
ο μόνος λόγος που έστησα το άγαλμα ετούτο είναι επειδή το ξέρω πόσο το
απεχθάνεστε.
36.
Μπορεί να παντρευτούμε εφέτος,
αγάπη μου, και να ’χουμε ένα μικρό σπιτάκι.
Μπορεί να εκδοθεί και το βιβλίο μου
ή και στο εξωτερικό να πάμε οι δυο μας.
Μπορεί να πέσει κι ο Σομόσα, ερωτά μου.
40.
Ήρθαν του Μάη οι βροχές,
πήραν ξανά ν’ ανθίζουνε οι πολύχρωμες μαλίντσες
κι ο δρόμος του Διριά είναι χαρούμενος γεμάτος με νερόλακκους:
μα
τώρα εσύ δε βρίσκεσαι μαζί μου.
[Διριά: Ένας από τους τέσσερεις δήμους της Γρανάδας στη Νικαράγουα.
Μαλίντσες (Μalinches): Δέντρο της φωτιάς ή Φλαμπογιάν ή Φλογόδεντρο ή Κόκκινη ακακία. Βλεπε σε Ερνέστο Καρδενάλ: Σαντίνο Ώρα 0 (σημ. 33).]
45.
Αν στην Εξέγερση του Απρίλη
με είχανε μ’ εκείνους σκοτωμένο
δε θα σε είχα γνωρίσει:
κι αν ήταν τώρα η Εξέγερση του Απρίλη
θα με είχανε μ’ εκείνους σκοτωμένο.
51.
Έχετε ακούσει μέσα στη νύχτα την κραυγή του
αρκουδομερμηγκοφάγου
οο-οο-οο-οο
και του μοναχικού κογιότ μέσα στη φεγγαρόλουστη νυχτιά
ουουουουουουουουού;
Ε, λοιπόν αυτό ακριβώς είναι ετούτοι οι στίχοι.
Επιγράμματα (1961)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος (Απρίλης 2019)
(Ernesto Cardenal, Poesía completa, Tomo I
México, Universidad Veracruzana, 2007)
[Ισπανικό κείμενο στο τέλος]
– Η συλλογή αποτελείται από 51 Επιγράμματα.
– Για τον Ξεσηκωμό του Απρίλη και για τους Σομόσες, δες στο Ερνέστο Καρδενάλ: Σαντίνο, Ώρα Μηδέν (βλ. κάτω).
– Κεντρική φωτό: Ο Ερνέστο Καρδενάλ τον Απρίλη του 2010, στη Βαλτιμόρη, όπου διάβασε μερικά από τα τελευταία ποιήματά του στη Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου. (Dennis Drenner/for The Washington Post).
____________
Για τη ζωή και το έργο του Καρδενάλ με φωτό και
ένα ακόμη ποίημα,
βλέπε από Μποτίλια Στον Άνεμο:
*
Ερνέστο Καρδενάλ: Προσευχή για τη Μέριλυν Μονρόε ή Η Μέριλυν στο Διευθυντήριο των Αγγέλων (50 φωτό)
*
*
*
Epigramas Ernesto Cardenal Επίγραμμα Επιγράμματα Ερνέστο Καρδενάλ Μπάμπης Ζαφειράτος Ποίηση
*
Ernesto Cardenal
Epigramas (1961)
13.
Imitación de Propercio
Yo no canto la defensa de Stalingrado
ni la campaña de Egipto
ni el desembarco de Sicilia
ni la cruzada del Rhin del general Eisenhower:
Yo sólo canto la conquista de una muchacha.
Ni con las joyas de la Joyería Morlock
ni con perfumes de Dreyfus
ni con orquídeas dentro de su caja de mica
ni con cadillac
sino solamente con mis poemas la conquisté.
Y ella me prefiere, aunque soy pobre, a todos los
millones de Somoza.
14.
Tú has trabajado veinte años
para reunir veinte millones de pesos.
Pero nosotros daríamos veinte millones de pesos
para no trabajar como tú has trabajado.
16.
Todavía recuerdo aquella calle de faroles amarillos
con aquella luna entre los alambres eléctricos,
y aquella estrella en la esquina, una radio lejana,
la torre de La Merced que daba aquellas once:
y la luz de oro de tu puerta abierta, en esa calle.
20.
Tú eres sola entre las multitudes
como son sola la luna
y solo el sol en el cielo.
Ayer estabas en el estadio
en medio de miles de gentes
y te divisé desde que entré
igual que si hubieras estado sola
en un estadio vacío.
21.
Si tú estás en Nueva York
en Nueva York no hay nadie más
y si no estás en Nueva York
en Nueva York no hay nadie.
22.
Pero en la noche vos tu arroz y tus frijoles fritos,
con una cuajada fresca, y una tortilla caliente,
o un plátano asado,
los comés sin guardaespaldas.
Y tu jícara de tiste no la prueba primero un ayudante.
Y después tocás si querés en tu guitarra una canción ranchera,
y no dormís rodeado de reflectores y alambradas, y torreones.
26.
Ah tú despiadada
más cruel que Tachito.
27.
Hay un lugar junto a la laguna de Tiscapa
—un banco debajo de un árbol de quelite—
que tú conoces (aquella a quien escribo
estos versos, sabrá que son para ella).
Y tú recuerdas aquel banco y aquel quelite;
la luna reflejada en la laguna de Tiscapa,
las luces del palacio del dictador,
las ranas cantando abajo en la laguna.
Todavía está aquel árbol de quelite;
todavía brillan las mismas luces;
en la laguna de Tiscapa se refleja la luna;
pero aquel banco esta noche estará vacío,
o con otra pareja que no somos nosotros.
31.
Somoza develiza la estatua de Somoza en el estadio Somoza
No es que yo crea que el pueblo me erigió esta estatua
porque yo sé mejor que vosotros que la ordené yo mismo.
Ni tampoco que pretenda pasar con ella a la posteridad
porque yo sé que el pueblo la derribará un día.
Ni que haya querido erigirme a mí mismo en vida
el monumento que muerto no me erigiréis vosotros:
sino que erigí esta estatua porque sé que la odiáis.
36.
Tal vez nos casemos este año,
amor mío, y tengamos una casita.
Y tal vez se publique mi libro,
o nos vayamos los dos al extranjero.
Tal vez caiga Somoza, amor mío.
40.
Han llegado las lluvias de mayo,
han vuelto a florecer los malinches colorados
y el camino del Diriá está alegre y lleno de charcos:
pero vos ya no estás conmigo.
45.
Si cuando la rebelión de abril
me hubieran matado con ellos
yo no te habría conocido:
y si ahora hubiera sido la rebelión de abril
me hubieran matado con ellos.
51.
¿Has oído gritar de noche al oso-caballo
oo-oo-oo-oo
o al coyote solo en la noche de la luna
uuuuuuuuuuuuuú?
Pues
eso mismo son estos versos.
* * *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.