Μπάμπης Ζαφειράτος: Η BIUTIFUL, ανορθόγραφη ζωή μας. Μια beautiful ταινία του Αλεχάντρο Γονσάλες Ινιάριτου (γεν. 15.8.1963), εδώ και στο σενάριο, που χωρίς τον σεναριογράφο, εξαιρετικό συγγραφέα και σκηνοθέτη, Γκιγιέρμο Αριάγα, γλύτωσε ως εκ θαύματος, ενώ αργότερα λίγο έλλειψε να τον φάει η Αρκούδα... του Ντι Κάπριο

Αλεχάντρο Γονσάλες Ινιάριτου (Alejandro González Iñárritu)
15 Αυγούστου 1963, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 24.Ι.2016 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

*

BIUTIFUL: Η ανορθόγραφη ζωή μας

(2010)

Σκηνοθεσία: Αλεχάντρο Γονσάλες Ινιάριτου

[Χαμένες Αγάπες (2000), 21 Γραμμάρια (2003), Βαβέλ (2006), Birdman ή Η Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας (2014), Η Επιστροφή (2015) –με τον Ντι Κάπριο, πρεμιέρα 21/12]

*

Αλεχάντρο Γονσάλες Ινιάριτου

Ο Iνιάριτου γεννήθηκε το 1963 στην πόλη του Μεξικού. Στα 17 του μπαρκάρισε για δυο χρόνια σε φορτηγό και μετά τα ταξίδια του δούλεψε για το ραδιόφωνο, έγραψε μουσική για 6 ταινίες ‒πιστεύει πως η μουσική ασκεί πάνω του μεγαλύτερη επιρροή από την ίδια την ταινία‒ σπούδασε σκηνοθεσία, και το 1999, μετά από δυο μικρού μήκους φιλμ, έρχεται το έργο που του χαρίζει τη διεθνή αναγνώριση.

Πρόκειται για τις Χαμένες Αγάπες (2000) ‒υποψηφιότητες για Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας και Χρυσή Σφαίρα, Μεγάλο Βραβείο στην Κριτικών στις Κάννες‒ που θα καθιερώσουν τέσσερα (4) ακόμα σπουδαία και γνωστά σήμερα ονόματα: Τον συγγραφέα, σεναριογράφο και σκηνοθέτη Γκιγιέρμο Αριάγα, με τον οποίο θα έχει άλλες δυο συνεργασίες, στα 21 Γραμμάρια (2003) και στη Βαβέλ (2006), τον μουσικό Γουστάβο Σανταολάγια (σε 4 ακόμη ταινίες), τον φωτογράφο ‒μόνιμο μέχρι και το BIUTIFUL (2010) συνεργάτη του‒ Ροδρίγο Πιέτρο (Μπρόκμπακ Μάουνταιν -2005, Ο Λύκος Της Γουώλ Στρητ -2013) και τέλος τον εξαιρετικό ηθοποιό Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ.

[...]

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι μετά το τέλος της συνεργασίας με τον Αριάγα, τα σενάρια του Ινιάριτου δεν ξεδιπλώνονται με την ίδια δύναμη και μαεστρία, αλλά ακολουθούν μια σχεδόν επίπεδη αφήγηση, η οποία όμως αντισταθμίζεται από τη σκηνοθετική του δεινότητα.

Το BIUTIFUL εκτός από μια ταινία του Ινιάριτου, που υπογράφει και το σενάριο, είναι πάνω απ’ όλα η ταινία του πολυβραβευμένου Χαβιέ Μπαρδέμ, ο οποίος μαζί με όλους ανεξαιρέτως τους ηθοποιούς, τον έναν καλύτερο από τον άλλον, και με τα δυο καταπληκτικά παιδιά (του) να στέκονται ισάξια δίπλα του, χτίζει έναν μεγάλο ρόλο.

Η ταινία

Στο BIUTIFUL θα γνωρίσουμε τη Βαρκελώνη, τη δεύτερη «σύγχρονη» (ο θεός να την κάνει) ευρωπαϊκή πόλη μετά τη Χάβρη του Άκι Καουρισμάκι και το λιμάνι της, για να… τριτώσει το κακό στην επόμενη ταινία του αφιερώματος, όπου ταξιδεύοντας στην καρδιά τού σκοταδιού, στο βασίλειο της ανθρώπινης εκμετάλλευσης, θα χωθούμε στη μήτρα του πολιτισμένου κόσμου: Στο Βέλγιο των Βρυξελλών και της Υπόσχεσης των Αδελφών Νταρντέν.

Κι αν στις δυο πρώτες ταινίες οι πόλεις μιλάνε για το σήμερα, με το διαρκώς επιδεινούμενο, λόγω κρίσης και πολέμου, μεταναστευτικό ρεύμα, και κάθε άλλο παρά ευρωπαϊκούς παράδεισους θυμίζουν, το Βέλγιο του 1996 (εποχή που εξελίσσεται η υπόθεση της Υπόσχεσης, τέσσερα μόλις χρόνια μετά την καταστροφική για τους λαούς Συνθήκη του Μάαστριχτ), προαναγγέλλει τα λιμάνια των απόκληρων και την ασχήμια του
Biutiful.

Έτος σωτήριο, 2010: Ήρωας ο Ουσμπάλ, ένας περιθωριακός τύπος στη Βαρκελώνη των αστέγων και της μαύρης εργασίας. Μια Βαρκελώνη, η οποία καμιά δεν έχει σχέση με τους τουριστικούς παράδεισους που πουλιούνται στα πρακτορεία των Ευρωενωσιακών ιλουστρασιόν υποσχέσεων.

Με γάμο διαλυμένο. Στοργικός με τα δυο ανήλικα παιδιά του, που τα μεγαλώνει μόνος εκμεταλλευόμενος μετανάστες, αλλά και τρυφερός με τη μανιοκαταθλιπτική Μαράμπρα τη γυναίκα του· ένα ερείπιο που πηγαινοέρχεται μεταξύ πορνείας και μητρότητας, μεταξύ σπιτιού και ασύλου, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

[...]

Οι λίγοι μήνες ζωής που απομένουν στην προσωπική κόλαση του Ουσμπάλ είναι ένα ταξίδι, όχι στα Πυρηναία, όπως ονειρεύεται η Μαράμπρα να κάνουν μαζί με τα παιδιά τους, αλλά ένα ταξίδι στον πυρήνα της ψυχής και του μυαλού του, ένα τελευταίο δυσβάσταχτο ταξίδι στην, έτσι κι αλλιώς, επώδυνη πορεία του.

Και θα βαδίσει στην τελετουργική του ανά-(σ)ταση, στη μετά θάνατον ζωή του μέσα από τα μάτια των παιδιών του και μέσα από τον εμπνευσμένο φακό του Ινιάριτου.

[...]

Η ταινία ‒όπως κι η ζωή του Ουσμπάλ‒ δεν δείχνει να ανασαίνει από πουθενά. Η Βαρκελώνη σκοτεινή· ένα τοπίο απόκοσμο (το σκηνικό με τη Σαγράδα Φαμίλια του Γκαουντί, αλλόκοτο). Οι καμινάδες των εργοστασίων καπνίζουν αδιάκοπα, τα πουλιά πετάνε δυσοίωνα, ουρές ατέλειωτες έξω απ’ τα κέντρα κράτησης μεταναστών· βρέχει· τα ταβάνια στο σπίτι, σαν την ψυχή του ήρωα κι αυτά, γεμάτα μούχλα…

Μόνο το φως του χιονισμένου δάσους, στην αρχή του έργου, όπου ο Ουσμπάλ θα συναντηθεί με έναν νεότερό του άντρα (αρκετά αργότερα αποκαλύπτεται η ταυτότητά του) θα μας ακολουθεί μέχρι το παγωμένο τέλος.

[...]

Μα τέτοιο ψυχοπλάκωμα σ’ αυτό το έργο; Τόση συσσωρευμένη δυστυχία;

Ναι. Γιατί το αληθινό σινεμά δε προορίζεται για τον αμφιβληστροειδή· απλά αντιγράφει τη ζωή μας.

Ποτέ δεν αναπαύονται οι νεκροί, αν έχουν χρέη στους ζωντανούς, θα πει στον Ουσμπάλ η Μπέα, η ηλικιωμένη φίλη του.

Ποτέ δεν αναπαύονται οι ζωντανοί, αν έχουν χρέη στους νεκρούς, θα πούμε εμείς, αντιστρέφοντας τη φράση· σε αυτούς τους άταφους νεκρούς που περπατάνε ανάμεσά μας.

Αλήθεια, πόσο γρήγορα γεμίζουμε / τους αφιλόξενους διαδρόμους της Ευρώπης;

*

Το BIUTIFUL, παρά τη ζοφερή του ατμόσφαιρα, μας δείχνει κάπου, αόρατο σε πρώτη ανάγνωση, έναν μικρό φεγγίτη· ή ας τον δείξουμε εμείς: Στο χέρι μας είναι, αντί να κλείνουμε τα μάτια σε γκέτο και φραουλοχώραφα, να διορθώσουμε, με το μισοξυσμένο μολυβάκι που κρατάμε, την απερίγραπτη ‒όπως του τίτλου της ταινίας‒ ανορθογραφία αυτής της ‒εντέλει‒ όμορφης (beautiful) ζωής, κόντρα στον καπιταλισμό που την ασχημαίνει και θα κάνει τα πάντα:

για να μην εξεγείρονται τα χέρια μας
για να μην πάρει τέλος τούτη η αδικία
τ’ όνειρο κάθε εμπόρου
μέσα σε τούτονε τον κόσμο το θνητό
μέσα σε τούτονε τον κόσμο
που θα ’τανε τόσο όμορφο να ζούμε.

όπως τραγούδησε ο «δικός μας» Ναζίμ Χικμέτ.

Μπάμπης Ζαφειράτος, Αθήνα, 20/1/2016

(Απόσπασμα από Παρουσίαση στην Κινηματογραφική Λέσχη Καισαριανής – «Σκοπευτήριο», στις 20/1/2016)

*

Το πλήρες κείμενο με φωτό και φιλμογραφία: 

Μπάμπης Ζαφειράτος: BIUTIFUL - Η ανορθόγραφη ζωή μας.

*

Το ΣΙΝΕΜΑ της Μποτίλιας
και
Μποτίλια Στον Άνεμο: Πρόσωπα

* * *