Μπάμπης Ζαφειράτος: ΗΠΑ - Το δικέφαλο τέρας του... Νικολάς Γκιγιέν

ΗΠΑ: Το δικέφαλο τέρας, Μπάιντεν-Τραμπ σήμερα, όπως προβάλλει από ένα (πάντα) επίκαιρο ποίημα του εθνικού ποιητή της Κούβας

 

ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΚΙΓΙΕΝ

ΨΗΛΩΝΟΥΝ  ΠΟΛΥ ΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ

(CRECEN ALTAS LAS FLORES)

 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

 

Ο Νικολάς Γκιγιέν απαγγέλλει σε ένα ψαράδικο λιμανάκι

 

ΑΝ ΔΕΝ ΗΜΟΥΝ άνθρωπος βέβαιος, έτσι που ’μαι

ένα πλάσμα με γνώση βαθιά για ό,τι μέλλει να δούμε

με τον Λυντς στο τιμόνι, με το νόμο Τζιμ Κρόου να προστάζει

και σε αιμάτινες θάλασσες μες στη νύχτα η ζωή μου ν’ αδειάζει·

κι αν δεν ήμουν ένας γέρος κορκόδιλος που όσο γερνάει

το πετσί του σκληραίνει και τίποτα δεν το περνάει·

αν δεν ήμουν ένας νέγρος με μνήμη παγκόσμια

κι ένας λευκός που αμαρτίες και δόξες ζει στα εγκόσμια·

αν δεν ήμουν Κινέζος που έχει σπάσει ζυγό μανδαρίνου

που βλέπει τον κόσμο με μάτια Σαγκάης και Πεκίνου·

αν δεν ήμουν ένας Ίντιος πλασμένος με χαλκό ληστεμένο

που τέσσερεις τώρα αιώνες στη φτώχεια μου μέσα πεθαίνω·

αν δεν ήμουν των σοβιέτ το παιδί που με χέρι

στοργικό, αδερφικό τη ζωή του ως εδώ έχει φέρει·

αν δεν ήμουν λοιπόν απ’ όλα αυτά καμωμένος εντός μου

ίσως τότε μπορεί να με γέλαγε, λέω, ο εχθρός μου.

Πως πέθανε λένε ο Μακάρθυ (κι εγώ ο ίδιος πως «πάει

ο Μακάρθυ…» το είπα). Μα σίγουρα αυτός κυβερνάει.

Ζει το κτήνος, δεν κρύβει σιδερένιες τανάλιες και λόγια,

τα κελιά, τη φριχτή του καρέκλα, τα τζιμάνια, τον μπόγια.

Δικέφαλο, βόρειο, αμερικάνικο τέρας μεγάλο

δημοκράτη σκουφί στο ’να κεφάλι, ρεπούμπλικα στ’ άλλο·

δικέφαλο μεν, αλλά και στα δυο τα μυαλά άντε βρες τα,

τι κι αν τσαμπουνάν για προόδους, συμμαχίες και τα ρέστα.

Δεν πα’ να μιλούν… Στη δική μας Αμέρικα (παρθένα

Ινδιάνα χλωμή, μα χωρίς υστερίες) κανένα^(ν)

δε θά βρεις, που θηλιά ισπανική σιδερένια έχει κόψει

στις ηλίθιες των γιάνκηδων άρπυιες να πιστέψει την όψη.

Συμμαχία Ροκφέλερ και Φορντ; Σαφώς· με θωρείς στα σωστά μου,

και την πρόοδο των δυο δεν την ξέρω απλώς, την έχω μπροστά μου.

Συμμαχία Στάνταρντ Όιλ - Γιουνάιτεντ… ’Πως σε βλέπω με βλέπεις,

και καθόλου παράξενη η πρόοδος της δικής τους της τσέπης.

Συμμαχία Γουόρλντ Μπανκ και Τσέις. Σύντροφε, παραχρήμα

αν δεθούνε δυο μπάνκες μαζί είναι πρόοδος και χρήμα.

Κι ας μη μου ’ρχονται ύστερα με ιστορίες γι’ αγρίους

γιατί δεν σκέφτομαι μόνο, κι άποψη έχω γι’ αυτούς του κυρίους

και φωνή δυνατή, είμαι ον που μιλάει και γράφει

και λέει πως τα σύκα είναι σύκα και η σκάφη είναι σκάφη.

Και ρωτάω κι απαντάω κι εξεγείρομαι, ξέρω

πότε κάποιος μαϊμουδίζει και μιλάει από συμφέρο^(ν).

Για τον γιάνκη είμαστε μόνο κατιτίς φτηνά ανθρωπάκια

που εύκολα μπορεί ν’ αγοράσει με γυαλιά και τσιγκάκια·

Στρατηγίσκοι ηλίθιοι δίχως παιδεία, δεν παίρνουν χαμπέρι

κοιμούνται και ρεύονται μπροστά σε χοντρό χοιρομέρι·

Περουβιάνοι σατράπες, Αργεντίνοι νονοί, μανδαρίνοι,

μπετανκούροι, περάλτες, μουνιόσοι… Γυμνοί μπαμπουίνοι

που ανήκουν στη ζούγκλα, σ’ έναν κόσμο μικρό και τεμπέλη

που βουτάν στο φαρμάκι τα θανάσιμα μαύρα τους βέλη.

Κι επειδή έχουμε δάση και μεγάλες με καφέ αποικίες

πετρέλαιο, κάρβουνο, σίδερο, χαλκό, ζαχάρεως φυτείες

(πάει να πει, δισ. και τρισ. σε δολάρια ο τόπος μας βγάζει)

ε, αφού είμαστε κέτσουα ή μοτιλόνες γιατί να πειράζει;

Κι έρχονται τώρα και για να ’χουμε πρόοδο χεράκι μας δίνουν

και για ανταμοιβή τους το αίμα μας θέλουν να πίνουν.

Κι αν ενάντια στις ΗΠΑ φωνάζει ο λαός στην Παραγουάη

αφού ο Στρέσνερ μπορεί να τα βάλει σε τάξη, να πάει.

Κι αυτός που γκουβέρνο, αλλά και πατρίδα στο γύψο έχει χώσει,

στη σκληρή αστερόεσσα, αντί στο λαό, το κουμάντο να δώσει,

αυτός ο γελοίος ευνούχος, που έναν τόπο ηλιθίως πουλάει

σε ξένους, που με απειλές, φυλακές, προσβολές κυβερνάει.

Αυτός που με κώλο μακάκου στου Μπολίβαρ τη θέση έχει πάει

να κάτσει, βασανίζει, βοηθάει και τρόμο σκορπάει,

για να σφίγγει ο ζυγός, να μη βγει απ’ τα μαύρα δεσμά του

ο ψηλός Βενεζουελάνος αντάρτης που βρυχάται σιμά του.

Κάθε μέρα Κολομβιάνοι στρατιώτες τον εχθρό σημαδεύουν

σε αγρότες κι εργάτες που ενωμένοι για το δίκιο παλεύουν.

Για της Χιλής το χαλκό βοηθάνε και μας κλείνουν το μάτι.

(Το χαλκό της Α.Ε. φυσικά και ποσώς του εργάτη). 

Στο παρθένο βουνό ήχος φλάουτου με θλίψη κυλάει.

Με σκληρές συλλαβές και κασσίτερου γλώσσα μιλάει.

Στην απάνω Μπραζίλια, όπου η γη της αγκούσας διψάει

για βροχή, μα ιδρώτα και αίμα το χώμα ρουφάει,

των γκρίνγος πηλήκια χακί απλόχερα δίνουν βοήθεια…

Πες μου Ρεσίφε, Μπαΐα εσύ: Δεν είναι αλήθεια;

Η Κεντρική Αμερική ένας κάμπος μεγάλος που απλώνει.

Μπανανιές μεγαλώνουν, ο καφές όσο πάει και ψηλώνει.

(Κι αν κάπου κάπου χαστούκι ακούς, κι ένα κνούτο σφυρίζει,

ε, αυτή ’ναι η ζωή… Κι ο εργάτης συχνά θα λυγίζει).

Ο σωτήρας, που μασάει τ’ αγγλικά, περνάει κορδωμένος

και δίπλα μια σκυμμένη στολή, σαν σκυλί υποταγμένος

του Πουέρτο Ρίκο ο λακές υπακούει «yes» και «yes» ψιθυρίζει,

μα του Αλμπίσου το κούτελο φαρδύ μες στη νύχτα φωτίζει.

Το Μπουένος Άιρες λάμπει στου Πλάτα κοντά τη μαυρίλα,

μα η λάμψη του σβήνει μπροστά στη σκιά του γορίλα

που με μάτι - χολή και γλώσσα φαρμάκι να στάζει,

φυλακές και στρατόπεδα στο λαό του ξανά ετοιμάζει.

Προχώρα Τζιμ Κρόου· ορθός· μη σταματάς, τα ζήτω σου ρίξε

με νίκης κραυγές, λαούς και λαούς στη Συμμαχία σου πνίξε.

Προχώρησε Λυντς, τρέξε, βρες το κνούτο που οργώνει

τις πλάτες μας. Ζήτω! Ζήτω! Η Πρόοδος του κνούτου ζυγώνει!

Κι έτσι, (συμμαχικά προοδεύοντας, από μέρα σε μέρα,

στη φωνή της Ουάσινγκτον, φωνή προσταγής και φοβέρα)

η γη μας να γίνει μια Εδέμ των ναζί, ένα ήσυχο τέρμα:

χωρίς ίντιου ή νέγρου ή μιγάδα ή λευκού σάπιο σπέρμα·

για ν’ αγγίξουμε την πιο υψηλή κορυφή της κουλτούρας

που η θεά μηχανή, μιας ράτσας μεγάλης και πούρας,

τη βαθιά τεχνική θα μας δείξει και της γνώσης το γράμμα,

αλά Τζάκσονβιλ, Άρκανσω, Μισσισσίπι, Αλαμπάμα,

για το πώς ο έξυπνος Νότος ακανθώδη προβλήματα επίγεια

με σκυλιά ξεδιαλύνει, με φωτιές και μαστίγια.

Μα στη δική μας Αμέρικα ψηλώνουν πολύ τα λουλούδια.

Δένει ο λαός τα πετράδια της γης, ακούς καινούργια τραγούδια.

Με φούρια εκδίκησης  βροντάνε τ’ αηδόνια.

Γεννάει τ’ αντάρτικο ποιήματα, μπαζούκας και κόκκινα χρόνια. 

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Δεκ. 2015

Νικολάς Γκιγιέν, από τη συλλογή Έχω (Tengo, 1964)

 

Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Αηδόνια και Μπαζούκας», Μετάφραση - Σχολιασμός - Σχέδια: Μπάμπης Ζαφειράτος. Δίαυλος, Β΄ Έκδοση Αναθεωρημένη, Ιούλ. 2018.

 

 

*
Συμμαχία για την Πρόοδο: Alianza para el Progreso, 1961. Ξεκίνησε με πρωτοβουλία του «δημοκράτη» Τζων Κένεντυ (J. F. Kennedy) και αφορούσε την οικονομική συνεργασία ΗΠΑ - Λατινικής Αμερικής.

*

Σημειώσεις για το πλαίσιο του ποιήματος και τα πρόσωπα που αναφέρονται σε αυτό, Εδώ

 

__________________