Μποτίλια Στον Άνεμο: Μπάμπης Ζαφειράτος: Πλάγια Χιρόν - Ζει μονάχα όποιος πεθαίνει / με την καταχνιά μπροστά του / και την ξαστεριά στο αίμα − Το Γόνιμο Αίμα του Απρίλη, από τον εθνικό ποιητή της Κούβας (2 ποιήματα)

[...] η Κούβα είχε δεχτεί μια φιλική επίσκεψη, εκ μέρους της Ουάσιγκτον, από αεροπλάνα, πολεμικά πλοία, μισθοφόρους κι εκατομμυριούχους, σε εκπαιδευτική αποστολή. Δεν μπόρεσαν να περάσουν πέρα από τον Κόλπο των Χοίρων.
(Εδουάρδο Γκαλεάνο, Μια σύντομη ανασκόπηση για το πώς η Αμερική σπέρνει Δημοκρατίες)

[..] οι εχθροί του δεν λένε πως, όταν έγινε η εισβολή στην Κούβα, δεν έβαλε το στήθος του μπροστά απλά και μόνο για να τον απαθανατίσει η Ιστορία,

πως αντιμετώπισε όλους τους τυφώνες σαν να ήταν κι ο ίδιος ένας τυφώνας [...] (Ο Φιντέλ του Εδουάρδο Γκαλεάνο)

¡Patria o Muerte!

Νικολάς Γκιγιέν

Δυο ποιήματα για το Έπος της Πλάγια Χιρόν
15-19 Απρίλη 1961

Μετάφραση - Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος - Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση - πρώτη μετάφραση:

Δευτέρα, 17/4/2017, 9:27 μ.μ.

Το Γόνιμο Αίμα

Νικολάς Γκιγιέν

Στον Eduardo García, πολιτοφύλακα, που πεθαίνοντας, χτυπημένος από τα αεροπορικά πυρά των γιάνκηδων, τον Απρίλη του 1961, έγραψε με το αίμα του το όνομα του Fidel.

Για τον στρατιώτη που έπεσε στη μάχη

και με το αίμα του FIDEL στον τοίχο γράφει,

μην πεις πως πήγε στράφι:

τούτο το αίμα σύμβολο είναι της Πατρίδας πως υπάρχει.

Κι αν η φωνή απ’ τον πόνο

δεν βρίσκει γλώσσα να εκφραστεί και να μιλήσει

μην πεις ότι έχει πια σιγήσει

γιατί τη γλώσσα την καθάρια των Προγόνων ξέρει μόνο.

Όταν το σώμα το άψυχο θα πέσει

πάνω στη γη που βιαστικά ποθεί να το σκεπάσει

μην πεις πως τώρα θα ησυχάσει,

γιατί για την Πατρίδα ολόρθο, φεγγοβόλο θα έχει θέση.

Κανείς ποτέ δεν εμποδίζει

μία καρδιά διαμελισμένη να χτυπάει.

Μην πεις πως έφυγε και πάει:

το γόνιμο αίμα, της Πατρίδας σου τις ρίζες θα ποτίζει.

Έχω (ενότητα Ρομανσέρο), 1964

Νικολάς Γκιγιέν, Μεγάλες Ελεγείες Και Άλλα Ποιήματα

Καράκας, Βιβλιοθήκη του Αγιακούτσο, 1984 (σελ. 236)
Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος,
15-16 Απρ. 2017.

La Sangre Numerosa

Nicolás Guillén

A Eduardo García, miliciano que escribió con su sangre, al morir ametrallado por la aviación yanqui, en abril de 1961, el nombre de Fidel.

Cuando con sangre escribe

FIDEL este soldado que por la Patria muere,

no digáis miserere:

esa sangre es el símbolo de la Patria que vive.

Cuando su voz en pena

lengua para expresarse parece que no halla,

no digáis que se calla,

pues en la pura lengua de la Patria resuena.

Cuando su cuerpo baja

exánime a la tierra que lo cubre ambiciosa,

no digáis que reposa,

pues por la Patria en pie resplandece y trabaja.

Ya nadie habrá que pueda

parar su corazón unido y repartido.

No digáis que se ha ido:

su sangre numerosa junto a la Patria queda.

Tengo (Romancero), 1964

(Nicolás Guillén, Las grandes elegías y otros poemas.

Carakas, Biblioteca Ayacucho, 1984

Abril sus flores abría

Nicolás Guillén

Abril sus flores abría,

manto azul, corona verde,

rey de serena fragancia

que apenas las hojas mueve,

cuando desde el alto norte

flota de piratas viene

a herir con fácil cuchillo,

como los traidores hieren,

el gran pecho de Girón

que junto a la mar se extiende.

Pagados están en dólares

y en inglés órdenes tienen

de que en Cuba ningún ensueño,

ni una flor, ni un árbol quede.

Asaltan de noche oscura

para matar y esconderse,

pero el pueblo los achica,

los achica y los envuelve,

los envuelve y los exprime

y los exprime y los tuerce.

Ante las balas que silban

temerosas nalgas vuelven:

en el mar buscan refugio,

mas las olas no los quieren;

sus barcos desmantelados

son ruinas que el agua ofende.

Ansiosos de no morir

muertos están para siempre:

el pueblo les enseñaba

que solo vive quien muere

con el pecho entre las nubes

y la sangre a la intemperie.

Μπουμπουκιάζει ο Απρίλης

Νικολάς Γκιγιέν

Μπουμπουκιάζει ο Απρίλης,

κάπα μπλε, πράσινο στέμμα,

άρωμα λεπτό πλανιέται

και τα φύλλα αργοσαλεύουν,

μα από του βοριά τα μέρη

πειρατές με αρμάδα φτάνουν

να χτυπήσουν με μαχαίρι,

όπως οι ύπουλοι χτυπάνε,

της Χιρόν το φαρδύ στήθος

που τη θάλασσ’ αγκαλιάζει.

Σε δολάρια τους πληρώνουν

γιάνκηδες και τους προστάζουν:

μη μείνει όνειρο στην Κούβα,

ούτε δέντρο ούτε λουλούδι.

Μες στη μαύρη νύχτα ορμάνε

για να σφάξουν και να φύγουν,

μα ο λαός μας τους τρομάζει,

τους τρομάζει τους στρυμώχνει,

τους στρυμώχνει τους χτυπάει,

τους χτυπάει και τους τσακίζει.

Κι όπως βουίζουνε οι σφαίρες

έντρομοι γυρνούν μπρος πίσω:

μόνο η θάλασσα απομένει,

μα τα κύματα δεν παίζουν·

τα σκαριά τους διαλυμένα

έρμαια στο νερό, συντρίμμια.

Απ’ το φόβο μην πεθάνουν

πεθαμένοι είναι για πάντα:

κι ο λαός τούς δείχνει ότι

ζει μονάχα όποιος πεθαίνει

με την καταχνιά μπροστά του

και την ξαστεριά στο αίμα.

Έχω (ενότητα Ρομανσέρο), 1964

Νικολάς Γκιγιέν, Μεγάλες Ελεγείες Και Άλλα Ποιήματα

Καράκας, Βιβλιοθήκη του Αγιακούτσο, 1984 (σελ. 232)
Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος,
15-16 Απρ. 2017.

Νικολάς Γκιγιέν - Νικολάς Κριστόμπαλ Γκιγιέν Μπατίστα
(Nicolás Guillén - Nicolás Cristóbal Guillén Batista
10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι - 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο (το 5^ο από 5 του Γκιγιέν), Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.VII.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

***
Τα γεγονότα πίσω απ’ τους στίχους

Αεροδρόμιο Antonio Maceo, στο Santiago de Cuba

Ο Εδουάρδο Γκαρσία Δελγάδο (Eduardo García Delgado) γεννήθηκε στις 13 του Οκτωβρίου 1935 σε μια οικογένεια ψαράδων στο Σιενφουέγος. Ήταν το ένατο παιδί του Άνχελ Γκαρσία και της Μαρίας Δελγάδο. Σπούδασε στο Ινστιτούτο της γενέτειράς του, μέχρι το δεύτερο έτος του γυμνασίου. Μετά το θάνατο του πατέρα του, μετακόμισε στην Αβάνα σε αναζήτηση εργασίας και, για να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά του, πιάνει δουλειά με 45 πέσος το μήνα, σε ένα γραφείο στην Παλιά Αβάνα, και τα βράδυα κάνει μαθήματα δακτυλογράφησης και στενογραφίας.

Μετά τη νίκη της επανάστασης, την 1η Ιανουαρίου 1959, ο Εδουάρδο Γκαρσία ήταν από τους πρώτους νέους που εντάχθηκαν στην Εθνική Επαναστατική Πολιτοφυλακή και αργότερα έγινε μέλος των στρατευμάτων της Αεράμυνας, όπου εκτός από οπλίτης υπηρέτησε και ως εκπαιδευτής.

Η 15 Απρίλη του 1961 ήταν το προανάκρουσμα για την εισβολή των μισθοφόρων στον Κόλπο των Χοίρων, 17-19 Απρ. 1961 (Βλ. από Μποτίλια: Κόλπος Χοίρων). Αεροσκάφη με ψεύτικα διακριτικά της Πολεμικής Αεροπορίας της Κούβας διεξάγουν επιδρομές στη βάση του San Antonio de los Baños (Επαρχία της Αρτεμίσα, 26 χιλ. νότια της Αβάνας), στο αεροδρόμιο Antonio Maceo, στην πόλη Santiago de Cuba (νότια της Κούβας, στα δυτικά του Γκουαντάναμο) και στο αεροδρόμιο Ciudad Libertad (9 χιλ. βορειοδυτικά της Αβάνας –κύριο αεροδρόμιο της Κούβας μέχρι το 1930, οπότε και αντικαταστάθηκε από το Χοσέ Μαρτί).

Αεροπλάνο των Γιάνκηδων με το διακριτικό σήμα της Επαναστατικής Πολεμικής Αεροπορίας (Fuerza Aérea Revolucionaria), που καταρρίφθηκε από τα κουβανικά στρατεύματα.

Στόχος τους ήταν να καταστρέψουν στο έδαφος τα λιγοστά αεροπλάνα, κληρονομιά από την Επανάσταση, με διαφορετικά εμπορικά σήματα καπιταλιστικών χωρών, που τα ανταλλακτικά τους, ακόμα και τότε, ήταν πολύ δύσκολο να αποκτηθούν.

Η επίθεση αποτελούσε μέρος ενός ιμπεριαλιστικού σχεδίου, για την καταστροφή της μικρής κουβανικής αεροπορικής δύναμης, που διέθετε λιγοστούς πιλότους με ελάχιστη εκπαίδευση.

Το έτος 1961 ήταν μια ακόμα δοκιμασία για τη νεαρή Κουβανική Επανάσταση. Οι αντεπαναστάτες στην εξορία είχαν αυξήσει τις επιθέσεις τους εναντίον του νησιού, με τις ευλογίες του Αϊζενχάουερ αρχικά και του «δημοκράτη» Κένεντυ στη συνέχεια.

Εκείνο το ξημέρωμα λοιπόν, της 15 Απριλίου 1961, ο Εδουάρδο Γκαρσία ήταν στο πόστο του στη Ciudad Libertad. Το εχθρικό B-26 κάνει διαρκώς πτήσεις, σκορπώντας το θάνατο. Ο μαχητής τραυματίζεται από θραύσματα στο χέρι και στο λαιμό, αλλά αιμόφυρτος βρίσκει τη δύναμη με το γόνιμο αίμα του, να εγγράψει στην ιστορία τη βαθιά πίστη ότι οι Κουβανοί, όταν χρειαστεί, είναι ικανοί να δώσουν και τη ζωή τους, για την Επανάσταση.

Έτσι πριν πεθάνει, ο 25χρονος, πάνω στην πόρτα ενός θαλάμου, στη σχολή της Ciudad Libertad, θα γράψει με ευδιάκριτα αιμάτινα γράμματα τη λέξη FIDEL. Ένδειξη σεβασμού και αγάπης, για την Επανάσταση και τον ηγέτη της.

Κι ο Νικολάς Γκιγιέν θα υμνήσει αυτό το 25χρονο παλληκάρι, χαρίζοντάς του τη δεύτερη αθανασία του.

16 Απρίλη 1961. Μία μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ, στη συμβολή των οδών 23 και 12, απέναντι από τη νεκρόπολη Κολόν (το κοιμητήτιο της Αβάνας και εθνικό μνημείο της Κούβας), στην περιοχή Πλατεία της Επανάστασης, στη μεγάλη διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε για τις κηδείες των θυμάτων από τις αεροπορικές επιδρομές, ο Φιντέλ διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης. Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος»

Την επομένη, στις 16 του Απριλίου 1961, κατά τη διάρκεια της κηδείας των θυμάτων, ο ηγέτης της Επανάστασης Φιντέλ Κάστρο, μπροστά σε μια εξοργισμένη και αγριεμένη λαοθάλασσα, θα ξεκαθαρίσει σχετικά με αυτό το άθλιο γεγονός:

«Εργάτες και αγρότες της Πατρίδας, η χθεσινή επίθεση ήταν το προοίμιο για την επιθετικότητα των μισθοφόρων· η χθεσινή επίθεση που κόστισε επτά ηρωικές ζωές είχε σκοπό να καταστρέψει τα αεροπλάνα μας στο έδαφος, αλλά απέτυχε. Μόνο δύο αεροσκάφη μας καταστράφηκαν, ενώ τα περισσότερα των εχθρικών αεροπλάνων υπέστησαν ζημιές ή καταρρίφθηκαν».

[…] «Εδώ, πάνω απ’ τους τάφους των νεκρών συντρόφων μας, εδώ, δίπλα σε ό,τι απόμεινε από τους ηρωικούς νεαρούς άντρες, τους γιους των εργαζομένων και τους γιους των ταπεινών, ας επιβεβαιώσουμε την απόφασή μας ότι θα προτάξουμε το στήθος μας στις σφαίρες, ακριβώς όπως εκείνοι έδωσαν τη ζωή τους, όταν ήρθαν οι μισθοφόροι. Περήφανοι όλοι μας που υπερασπιζόμαστε αυτή την Επανάσταση των ταπεινών, από τους ταπεινούς και για τους ταπεινούς, δεν θα διστάσουμε μπροστά σε τίποτα, και θα την υπερασπιστούμε μέχρι την τελευταία σταγόνα του αίματός μας».

16 Απρίλη 1961. Νεκροταφείο Κολόν. Η κηδεία των θυμάτων

7 νεκροί και 53 τραυματίες ήταν το αποτέλεσμα της άνανδρης επίθεσης στη βάση και στα δυο αεροδρόμια.

Η επίθεση της 15 Απριλίου του 1961 προανήγγειλε τη μισθοφορική εισβολή, στην αμμουδιά της Playa Girón, δυο μέρες αργότερα, τις πρώτες πρωινές ώρες της 17^ης του μήνα.

Οι ηγέτες των ΗΠΑ υποτίμησαν την ανταπόκριση και το θάρρος του κουβανικού λαού, που δυνάμωσε και κατέλαβε τις θέσεις μάχης, έτοιμος να δώσει τα πάντα για να διατηρήσει τη χώρα του:

Ζει μονάχα όποιος πεθαίνει

με την καταχνιά μπροστά του

και την ξαστεριά στο αίμα.

______________________

Πλάγια Χιρόν (Playa Girón –Παραλία Χιρόν), από το όνομα του Γάλλου πειρατή Ζιλμπέρ Ζιρόν (Gilbert Giron), στην ανατολική είσοδο του Κόλπου των Χοίρων (Μπαΐα δε Κοτσίνος –Bahía de Cochinos).

_______________________________________

Στην Αβάνα υπάρχει σήμερα το Politecnico Eduardo Garcia Delgado.

Ciudad Escolar Libertad. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1959, το πρώην στρατόπεδο της Κολούμπια, πρώτη δύναμη του καθεστώτος του Φουλχένσιο Μπατίστα, παραδόθηκε από τον Φιντέλ Κάστρο στον υπουργό Παιδείας Armando Hart, και θα μετατραπεί σε σχολείο. Αρχίζει έτσι η εκπλήρωση ενός από τους στόχους του προγράμματος της Μονκάδα (Programa del Moncada).

Έκτοτε, η Ciudad Escolar Libertad είναι το προπύργιο της εκπαίδευσης. Από τις πρώτες στιγμές της εκστρατείας του Αλφαβητισμού και στα διαφορετικά στάδια που χαρακτηρίζουν τα ποικίλα προγράμματα της Επανάστασης, αυτό το μέρος είναι το κέντρο ανάπτυξης για την εκπαίδευση των ανθρώπων και την κατάρτιση των νέων εκπαιδευτικών.
*
Για Ciudad Escolar Libertad βλέπε από Μποτίλια το Canto a Camilo του Κάρλος Πουέμπλα:
Κάρλος Πουέμπλα: Δεν έχεις πεθάνει Καμίλο

*

Πηγές σημειώσεων - φωτογραφιών: