Ο σεισμός της Ιταλίας και τα βομβαρδισμένα τοπία της καπιταλιστικής ειρήνης − Σταύρος Τάσσος: Οι μη επιλέξιμες δαπάνες της ΕΕ και οι ασύμφορες επενδύσεις του κεφαλαίου

ΙΣΧΥΡΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΤΑΛΙΑ

Εκατοντάδες νεκροί και ολόκληρα χωριά «βομβαρδισμένα τοπία»

Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, πλησίαζαν τα 300 τα θύματα από τον ισχυρό σεισμό των 6,2 Ρίχτερ που έγινε στην Ιταλία τη νύχτα της περασμένης Τρίτης προς Τετάρτη.

Οι τραυματίες που νοσηλεύονταν σε νοσοκομεία ξεπερνούσαν τους 400 και οι άστεγοι τους 2.100, ενώ παρέμενε πάρα πολύ δύσκολος ο προσδιορισμός των αγνοουμένων, με δεδομένο ότι οι πληγείσες περιοχές είχαν πολλούς τουρίστες - επισκέπτες που δεν ήταν κάπου καταγεγραμμένοι.

Ακούμολι, Αματρίτσε, Πεσκάρα ντελ Τρόντο, Σομάτι, Σαλέτα είναι μερικά μόνο από τα ορεινά χωριά και τις κωμοπόλεις των επαρχιών Μάρκε, Ριέτι, Λάτσιο και Ούμπρια που ισοπεδώθηκαν σε μεγάλο μέρος τους, αν όχι εντελώς.

Τι αναδεικνύει ο σεισμός της Ιταλίας

Του
Σταύρου ΤΑΣΣΟΥ
(σεισμολόγος - βουλευτής του ΚΚΕ)

Ο σεισμός των 6,2 Ρίχτερ που έπληξε τις πόλεις και τα χωριά της κεντρικής Ιταλίας, με αποτέλεσμα το θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων και την ισοπέδωση πολλών πόλεων και χωριών, αναδεικνύει για άλλη μια φορά τρία βασικά ζητήματα.

• Ένα επιστημονικό που αφορά το φυσικό φαινόμενο,
• ένα επιστημονικο-τεχνικό που αφορά τα μέτρα ελαχιστοποίησης των συνεπειών ενός σεισμού, και τρίτο
• και σπουδαιότερο το πολιτικό ζήτημα της εφαρμογής των μέτρων αυτών.

Η καταστρεπτικότητα ενός σεισμού εξαρτάται κυρίως από την εγγύτητα της εστίας του σε κατοικημένη περιοχή.

Αν ένας σεισμός αντίστοιχου μεγέθους με αυτόν που προκάλεσε την καταστροφή στην κεντρική Ιταλία είχε γίνει στη θάλασσα, δηλαδή μακριά από κατοικημένη περιοχή, δεν θα είχε καμιά συνέπεια.

Αντίθετα, ένας μικρότερου μεγέθους σεισμός αν είχε γίνει κάτω από κατοικημένη περιοχή θα είχε καταστροφικές συνέπειες, σε μικρότερη βέβαια έκταση.

Αυτό αφορά και τους σεισμούς μικρότερου μεγέθους που έγιναν μετά από ένα μεγαλύτερο σεισμό που μπορεί να προκαλέσουν την κατάρρευση κτιρίων που έχουν τρωθεί, αλλά δεν κατέρρευσαν, από το μεγαλύτερο σεισμό, όπως έγινε και στο σεισμό της κεντρικής Ιταλίας.

Με άλλα λόγια, η καταστρεπτικότητα ενός σεισμού αφορά την επικεντρική περιοχή όπου κυριαρχεί η κατακόρυφη συνιστώσα της εδαφικής κίνησης.

Σήμερα, η επιστήμη και η τεχνολογία προσφέρουν τη δυνατότητα λήψης μέτρων πρόληψης τόσο, και κυρίως, για την αύξηση της ανθεκτικότητας των κατασκευών σε περίπτωση σεισμού, με τη χρήση κατάλληλων υλικών και κατασκευαστικών τεχνικών, όσο και οργανωτικών μέτρων ελαχιστοποίησης των συνεπειών ενός σεισμού πριν, κατά και μετά το σεισμό.

Τα μέτρα αυτά, αν ληφθούν, ικανοποιούν την ανάγκη ελαχιστοποίησης του σεισμικού κινδύνου.

Το πολιτικό ζήτημα. Παίρνονται όλα εκείνα τα μέτρα που είναι αναγκαία για την ελαχιστοποίηση του σεισμικού κινδύνου στην Ελλάδα, στην Ιταλία αλλά και σε όλο τον κόσμο;

Η απάντηση είναι όχι, γιατί στο καπιταλιστικό σύστημα, που κυριαρχεί σήμερα στον κόσμο, κριτήριο κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας είναι το κέρδος και όχι η ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας.

• Στο πλαίσιο αυτό οι δαπάνες αντισεισμικής, αλλά και αντιπλημμυρικής και αντιπυρικής προστασίας, στο επίπεδο της πρόληψης, δεν θεωρούνται επιλέξιμες από την ΕΕ επειδή δεν προσφέρουν υψηλή κερδοφορία στο κεφάλαιο.

Αυτό στην Ελλάδα έχει ως συνέπεια από το 2001 μέχρι σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΣΠ, μόλις σε 16.708 κτίρια, από τα οποία τα 5.041 Σχολικές Μονάδες (6.424 ανεξάρτητα κτίρια), από τα περίπου 90.000 δημόσια κτίρια (σχολεία, νοσοκομεία κ.λπ.), να έχει γίνει πρωτοβάθμιος ταχύς οπτικός προσεισμικός έλεγχος δομικής τρωτότητας.

Και σημαίνει ότι με αυτούς τους ρυθμούς ο έλεγχος όλων των κτιρίων θα ολοκληρωθεί σε περισσότερο από έναν αιώνα από τότε που άρχισε!

Στην πράξη, όμως, και αυτός ο ταχύς οπτικός έλεγχος έχει σταματήσει, αφού η ευθύνη των ελέγχων έχει μεταφερθεί στις Περιφέρειες και τους δήμους, που λόγω έλλειψης προσωπικού και πόρων αδυνατούν να τον πραγματοποιήσουν.

Καμιά συζήτηση δεν μπορεί να γίνει βέβαια για το δευτεροβάθμιο, και πολύ περισσότερο για τον τριτοβάθμιο ενδελεχή έλεγχο.

Ενώ όσο περνούσαν οι ώρες και τα σωστικά συνεργεία κατόρθωναν να προσεγγίσουν ακόμα πιο απομακρυσμένους οικισμούς, οι τόνοι ερειπίων που αντίκριζαν μεγάλωναν κι άλλο τους φόβους για αύξηση των θυμάτων.

Έντονη ανησυχία προκαλούσε, άλλωστε, το ίδιο το πολύ μικρό εστιακό βάθος του σεισμού, μόλις 5 χιλιόμετρα, αλλά και το επίκεντρό του, στην «καρδιά» της κεντρικής Ιταλίας, που είναι «σπαρμένη» παραδοσιακούς οικισμούς με πάρα πολλά παλιά, κατοικήσιμα κτίρια.

Αστικά επιτελεία και ΜΜΕ έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να στρέψουν τον προβληματισμό μακριά από κρίσιμα θέματα, όπως η αξία της αντισεισμικής προστασίας.

• Ο θρήνος στον οποίο βυθίστηκαν ολόκληρες οικογένειες χρησιμοποιήθηκε για να ενισχύσει μια αίσθηση ανημποριάς της ανθρωπότητας, ώστε να μην ξεκινήσει καμιά συζήτηση για το τι μπορεί να διασφαλίσει η αξιοποίηση της τεράστιας σήμερα επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης με βάση τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, για να ελαχιστοποιηθούν όσο περισσότερο γίνεται οι καταστροφικές επιπτώσεις τέτοιων φυσικών φαινομένων.

• Το ίδιο έγινε και στην Ελλάδα, στον πολύνεκρο σεισμό της Πάρνηθας του 1999.
• Το ίδιο έγινε σε κάθε γωνιά του κόσμου όταν οι λαοί «χτυπήθηκαν» από τέτοιες καταστροφές (πλημμύρες, τυφώνες κ.τ.λ.).
• Το ίδιο θα γίνεται σε κάθε τέτοια περίπτωση, για να μάθουν οι λαοί να διδάσκονται από τις «συμφορές» όχι πείσμα για να αντιπαλεύουν τις συνέπειές τους, επενδύοντας πρώτα απ' όλα στη δύναμη της ανθρώπινης εργασίας, αλλά φόβο και αδυναμία, να μένουν να περιμένουν μόνο την κουβέρτα και τα παυσίπονα που τους μοιράζουν εκ των υστέρων εκείνοι που λογαριάζουν τις ζωές τους ως «κόστος».

* * * * *

Η μεγάλη δοκιμασία για τον ιταλικό λαό πυροδότησε πολύμορφες εκφράσεις αυθεντικής λαϊκής αλληλεγγύης, όπως με τους μετανάστες που έσκαβαν με γυμνά χέρια για να σώσουν επιζώντες ή τους κατοίκους γειτονικών πόλεων που μάζευαν φάρμακα και τρόφιμα για τους σεισμόπληκτους.

Η κυβέρνηση Ρέντσι κήρυξε τις πληγείσες περιοχές σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» και τη χτεσινή μέρα εθνικού πένθους, ενώ ανακοίνωσε ότι 50 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για την άμεση στήριξη των πληγέντων και θα ακολουθήσει η αναλυτική καταγραφή των ζημιών και των αναγκών τους.

Πάντως, η προσπάθειά της να πείσει ότι «κανείς δε θα μείνει μόνος» (όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός) έγινε δεκτή με πολύ καχυποψία, ξύπνησε μνήμες από το φονικό σεισμό του 2009 στη Λ' Ακουιλα, από τον οποίο ακόμα δεν έχουν επουλωθεί οι «πληγές».

Εξάλλου, μια σειρά στοιχεία που ήρθαν στην επιφάνεια ανέδειξαν πλευρές της ανύπαρκτης ουσιαστικά πρόληψης.

Σύμφωνα με μερικά δημοσιεύματα προηγούμενων ημερών, το 70% όλων των κτιρίων της Ιταλίας δεν έχουν σχεδιαστεί με αντισεισμικά κριτήρια, όπως και το 50% των σχολείων δεν πληρούν τους σχετικούς, σύγχρονους κανόνες προστασίας.

Ορισμένα ΜΜΕ υποστήριξαν ότι τα κονδύλια που προορίζονταν για αντισεισμική πρόληψη μειώθηκαν σχεδόν στο 1/3 φέτος (από 145 εκατ. ευρώ σε 44).

Μεγάλη συζήτηση έχει ξεκινήσει για τα περιθώρια παρέμβασης στα παλιότερα κτίρια. Η εφημερίδα «Λα Στάμπα» φιλοξενούσε την Παρασκευή αναλυτικό ρεπορτάζ για το

«σεισμικό εκ των υστέρων εξοπλισμό, ένα σύνολο τεχνικών για την ανάληψη δράσης σε παλαιότερα υπάρχοντα κτίρια με το οποίο καθίστανται πιο ασφαλή στους σεισμούς», υποστηρίζοντας μάλιστα ότι αυτό είναι «ένα πεδίο στο οποίο οι Ιταλοί μηχανικοί βρίσκονται στην πρώτη γραμμή σε όλο τον κόσμο». Στο ίδιο δημοσίευμα, επιστήμονες επισήμαιναν ότι η μη αξιοποίηση τέτοιων τεχνικών «είναι σίγουρα ένα πρόβλημα πόρων», όπως και ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι τοπικές αρχές προβάλλουν εμπόδια επειδή «φοβούνται αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό».

• Την αλληλεγγύη του στον ιταλικό λαό εξέφρασε από την πρώτη στιγμή το ΚΚΕ, με μήνυμα του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ προς το ΚΚ Ιταλίας. Επίσης, μηνύματα αλληλεγγύης στο λαό και τα συνδικάτα της Ιταλίας έστειλαν το ΠΑΜΕ και η ΠΣΟ.

Α. Μ.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 28/8/2016