Το τρίγωνο της αμαρτίας: Ευρωκοινοβούλιο, λόμπι και «θεσμικά» όργανα —Μεγάλες τσέπες, ανοιχτές πόρτες

ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΟΥ «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ»

Ευρωκοινοβούλιο, λόμπι και «θεσμικά» όργανα, το... τρίγωνο της αμαρτίας

Ο ρόλος των «ομάδων συμφερόντων» στη διαμόρφωση της αντιλαϊκής πολιτικής και ο φερετζές του «Μητρώου Διαφάνειας»

Το Ευρωκοινοβούλιο είναι η χαρά του «λομπίστα»

Δευτέρα 22/04/2024 - 09:42

Τη βδομάδα που πέρασε, δημοσιεύτηκε έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) για τους λομπίστες των Βρυξελλών και το λεγόμενο «Μητρώο Διαφάνειας» της ΕΕ. Το ΕΕΣ κάνει λόγο για «γκρίζες ζώνες» και «αδιαφάνεια» στις επαφές των λόμπι με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ ομολογεί πως το «Μητρώο Διαφάνειας», στο οποίο καταγράφονται οι «ομάδες συμφερόντων» και η δραστηριότητά τους, «εμφανίζει αδυναμίες και κενά στις πληροφορίες που παρέχει».

Η έκθεση επισημαίνει ακόμα ότι τα τελευταία χρόνια, τα λόμπι μπορούν με ευκολία να παρακάμπτουν ακόμα κι αυτό το τυπικό «Μητρώο Διαφάνειας» για ένα μεγάλο εύρος αλληλεπιδράσεων με ευρωβουλευτές, επιτρόπους και άλλους αξιωματούχους της ΕΕ.

Επιβεβαιώνεται δηλαδή ότι το Μητρώο δεν είναι τίποτα περισσότερο από φερετζές για τη δράση των λόμπι, που εκπροσωπούν ισχυρά επιχειρηματικά, γεωπολιτικά και άλλα συμφέροντα. Οι ομάδες αυτές αλωνίζουν μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο και αξιοποιούν την επιρροή τους για να συνδιαμορφώνουν με τους πολιτικούς εκπροσώπους των μονοπωλίων την αντιλαϊκή πολιτική της ΕΕ.

Δηλαδή, επιχειρηματικοί όμιλοι, λόμπι και όργανα της ΕΕ (Ευρωκοινοβούλιο, Κομισιόν κ.τ.λ.) είναι το «τρίγωνο της αμαρτίας», που χαράσσει την πολιτική της για τα μονοπώλια, σε βάρος των λαών.

Γι' αυτό άλλωστε στην κρίσιμη ψηφοφορία για τα λόμπι, εν μέσω μάλιστα του σκανδάλου «Qatargate», το σύνολο των 705 παρόντων ευρωβουλευτών, με μοναδική φωτεινή εξαίρεση τους δυο ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, ψήφισαν το ψήφισμα που αναφέρει ότι η ικανότητα των λόμπι «να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων στο κοινοβούλιο αποτελεί ζωτικό στοιχείο της ευρωπαϊκής δημοκρατίας».

Η «αποτελεσματικότητα» των διαφόρων «λόμπι» είναι τεράστια για τα συμφέροντα που εκπροσωπούν και συνολικά για το κεφάλαιο, καθώς υπολογίζεται πως επηρεάζουν το 75% της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ.¹

Αυτό είναι άλλωστε και το υπόβαθρο για τα σκάνδαλα διαπλοκής, χρηματισμού και διαφθοράς με αξιωματούχους και ευρωβουλευτές της ΕΕ, που «αποκαλύπτονται» κατά καιρούς, συνήθως στο πλαίσιο του ανταγωνισμού συγκρουόμενων συμφερόντων ή για να δημιουργείται η κάλπικη εικόνα της «αυτοκάθαρσης» ενός οργανισμού του κεφαλαίου που είναι σάπιος μέχρι το μεδούλι.

Τέτοια είναι το «Qatargate» και παλιότερα τα «Lux Leaks» με κατηγορίες για φοροαπαλλαγές στο Λουξεμβούργο και δισ. σε μονοπώλια, σε βάρος του πρώην προέδρου της Κομισιόν Γιούνκερ, το γιγάντιο σκάνδαλο της «Volkswagen» για τους «πειραγμένους δείκτες» ρύπων στην αυτοκινητοβιομηχανία, τα «Panama Papers», τα «Βahama Leaks», οι λίστες Λαγκάρντ και Μπόργιανς κ.τ.λ.

Μια ολόκληρη πόλη από «λομπίστες»

Στα κατάστιχα της ΕΕ είχαν (αυτο)καταγραφεί μέσα σε έναν χρόνο από τη σύσταση του «Μητρώου Διαφάνειας», δηλαδή από τον Ιούνη του 2012, 5.133 «οντότητες» με σκοπό την άσκηση επιρροής στα όργανα της ΕΕ. Οι Βρυξέλλες αριθμούν πλέον 12.503 λόμπι, που για να ασκήσουν την επιρροή τους δαπανούν περίπου 1,8 δισ. ευρώ κάθε χρόνο.

Στην πραγματικότητα, όμως, οι Βρυξέλλες είναι γεμάτες από γιάπηδες που πληρώνονται αδρά από επιχειρηματικούς ομίλους και τις ενώσεις τους προκειμένου να προσφέρουν υπηρεσίες λόμπινγκ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, από 30.000 έως 48.000 τέτοιοι λομπίστες κυκλοφορούν στους «διαδρόμους» της ΕΕ, συναντιούνται επίσημα και ανεπίσημα με τους αξιωματούχους της και «συνδιαμορφώνουν» τις αποφάσεις της ΕΕ.²

Από τα 12.503 καταγεγραμμένα λόμπι, τα 636 είναι συμβουλευτικές και νομικές εταιρείες, τα 3.305 είναι γραφεία που ανήκουν απευθείας σε επιχειρηματικούς ομίλους και εταιρείες, τα 2.630 σε επιχειρηματικές ενώσεις, τα 3.483 σε ΜΚΟ και άλλες πλατφόρμες και δίκτυα. Σύμφωνα με έρευνες, το 75% των συναντήσεων των επιτρόπων και των υψηλόβαθμων υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι με λομπίστες που εκπροσωπούν μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.³

Από το σύνολο των λόμπι, 3.619 δηλώνουν πως δεν εκπροσωπούν «επιχειρηματικά συμφέροντα». Ωστόσο, από την πρώτη ματιά σε αυτήν την κατηγορία, καταλαβαίνει κανείς ότι δεν πρόκειται για ...«ευαγή ιδρύματα».

Για παράδειγμα, στην κατηγορία αυτή εγγράφονται ιδρύματα όπως αυτό των μεγιστάνων Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς. 'Η το Κέντρο «Henry Dunant για τον ανθρωπιστικό διάλογο», που έχει δηλώσει 120 λομπίστες και προϋπολογισμό 49 εκατ. ευρώ.

Το συγκεκριμένο κέντρο «συνεργάζεται δημιουργικά με πολιτικούς φορείς, ένοπλες ομάδες και άλλα μέρη με επιρροή σε διεθνές, διακρατικό, εθνικό και τοπικό επίπεδο» και έχει «πρωτοστατήσει» στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για την επανέναρξη των εξαγωγών σιτηρών, αλλά και σε άλλες «καυτές» περιοχές του πλανήτη, όπως η Λιβύη και το Σαχέλ για διαπραγματεύσεις. Συμμετέχει δηλαδή ενεργά στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής από την ΕΕ, για τη διασφάλιση των ευρωατλαντικών συμφερόντων.

Μεγάλες τσέπες, ανοιχτές πόρτες

Τρεις από τις δέκα μεγαλύτερες εταιρικές δαπάνες για λόμπινγκ στις Βρυξέλλες αφορούν κολοσσούς της τεχνολογίας. Από το 2014 που η Επιτροπή άρχισε να δημοσιεύει τις συναντήσεις «υψηλού επιπέδου» με λόμπι, έχουν καταγραφεί πάνω από 30.000 τέτοιες. Επί προεδρίας Γιούνκερ, 3.363 από αυτές τις συναντήσεις αφορούσαν ψηφιακά θέματα, καθιστώντας αυτόν τον τομέα τον πολυπληθέστερο σε λόμπι.

Η τάση αυτή συνεχίζεται και υπό την προεδρία της Φον ντερ Λάιεν, με τις συναντήσεις για το ίδιο θέμα να αντιπροσωπεύουν το 20% του συνόλου. Η «Meta» (Facebook κ.τ.λ.) βρίσκεται στην κορυφή των δαπανών για το 2023 στον συγκεκριμένο τομέα, δαπανώντας πέρσι πάνω από 9 εκατ. ευρώ, ενώ ακολουθούν η «Apple» και η «Google».

Οι εταιρείες αξιοποιούν επίσης τις προσβάσεις που προσφέρουν μεγάλες «δεξαμενές σκέψης» και «συμβουλευτικές εταιρείες» στις Βρυξέλλες, προκειμένου να ενισχύσουν την επιρροή τους στη χάραξη πολιτικής. Η «Amazon», η «Apple», η «Facebook», η «Google» και η «Microsoft» δηλώνουν ότι είναι μέλη συνολικά 66 τέτοιων οργανώσεων.

Από τις 1.152 συναντήσεις υψηλού επιπέδου που πραγματοποίησαν αυτές οι οργανώσεις και ενώσεις την περίοδο της προεδρίας Γιούνκερ, το 40% αφορούσε θέματα που σχετίζονται άμεσα με την ψηφιακή ενιαία αγορά.

Σύμφωνα με στοιχεία - που δεν μπορούν να αποτυπώσουν ολοκληρωμένα την πραγματικότητα - το 48% των ευρωβουλευτών έχουν δηλώσει τη συμμετοχή τους σε 12.794 συνεδριάσεις με λόμπι. Τα κυριότερα θέματα για τα οποία ασκήθηκε λόμπινγκ, είναι ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η τεχνητή νοημοσύνη και τα ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία.

Η διαμόρφωση του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες της ΕΕ (Digital Services Act) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον ρόλο των λόμπι στους ανταγωνισμούς των μονοπωλίων που διεξάγονται στην αρένα της ΕΕ.

Τον Οκτώβρη του 2020, η Ευρωβουλή συζήτησε ένα νέο πλαίσιο για τη λεγόμενη «διαφήμιση παρακολούθησης» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η παρακολούθηση της δραστηριότητας των χρηστών, η καταγραφή, αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων τους αποτελεί βασικό πυλώνα της κερδοφορίας ομίλων όπως η «Google» και η «Μeta».

Η ΕΕ επιχείρησε στην πραγματικότητα να διαμορφώσει την ψηφιακή νομοθεσία με ένα περίβλημα «δημοκρατικών ευαισθησιών», κάτω από το οποίο κρύβεται ο ανταγωνισμός με τα μονοπώλια άλλων κέντρων, κυρίως με τις ΗΠΑ. Από την αρχική πρόταση μέχρι την τελική εκδοχή του νόμου, που υιοθετήθηκε το 2021, μεσολάβησε ένας χρόνος έντονων διαπραγματεύσεων και ακόμα πιο έντονου λόμπινγκ από επιχειρηματικούς ομίλους που τα συμφέροντά τους συνδέονταν άμεσα με τη συγκεκριμένη νομοθεσία, με 613 συνολικά καταγεγραμμένες συναντήσεις! Δηλαδή, περίπου δυο κάθε μέρα.

Οι «περιστρεφόμενες θύρες»

Τα λόμπι δεν διαθέτουν μόνο προϋπολογισμούς εκατομμυρίων ευρώ για να επηρεάσουν τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ. Στη στρατιά των γιάπηδων που απασχολούν στις Βρυξέλλες, διαθέτουν και πολλούς ανθρώπους με ιδιαίτερη γνώση των διαδρόμων της ΕΕ.

Την περίοδο που «ψηνόταν» το Digital Services Act, αποκαλύφθηκε πως πάνω από το 70% των ανθρώπων των λόμπι της «Google» και της «Meta» είχαν προηγουμένως εργαστεί σε κυβερνητικούς φορείς σε επίπεδο ΕΕ και κρατών - μελών.⁴

Η μεταπήδηση αξιωματούχων της ΕΕ στα λόμπι των επιχειρηματικών ομίλων (και το αντίστροφο) αποτελεί ένα συνηθισμένο φαινόμενο στις Βρυξέλλες, που έχει και τη δική του ονομασία ως πρακτική: «Revolving Doors» («περιστρεφόμενες θύρες»).

Στις Βρυξέλλες, λοιπόν, οι πόρτες «περιστρέφονται» και μάλιστα πολύ. Επίτροποι, ευρωβουλευτές και άλλοι αξιωματούχοι υπηρετούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου και από τις δύο «μπάντες». Ενδεικτικά, ο Ζ. Μπαρόζο από πρόεδρος της Κομισιόν έγινε σύμβουλος της «Goldman Sachs», ο Γερμανός καγκελάριος Σρέντερ βρέθηκε στη συνέχεια στην «Gazprom», η επίτροπος Neelie Kroes πέρασε από την «Uber» και την Τράπεζα της Αμερικής κ.ο.κ.

Τυπικά, οι ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ υποχρεώνονται να ζητούν την έγκριση από το (πρώην) θεσμικό τους όργανο για κάθε τέτοια θέση που αναλαμβάνουν εντός δύο ετών από την αποχώρησή τους. Πρόκειται όμως για στάχτη στα μάτια των λαών, καθώς το παρατηρητήριο Corporate Europe Observatory διαπίστωσε ότι το 2019 απορρίφθηκε λιγότερο από το 1% αυτών των αιτημάτων.

Μόνο το ΚΚΕ δεν έχει εξάρτηση από επιχειρηματικά συμφέροντα και λόμπι

Το Ευρωκοινοβούλιο και τα άλλα όργανα της ΕΕ, όσους τυπικούς κανόνες «διαφάνειας» και αν σκαρώσουν, δεν παύουν να προωθούν τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, σε βάρος των λαών στα κράτη - μέλη.

Οι αποκρουστικές περιπτώσεις των σκανδάλων είναι απότοκα του ίδιου του χαρακτήρα της ΕΕ, που απορρέει από το σύστημα της εκμετάλλευσης. Δεν εξωραΐζεται, ούτε αναστηλώνεται με μια «άλλη» τάχα διαχείριση, όπως προσπαθεί να πείσει η σοσιαλδημοκρατία και στη χώρα μας.

Η προοπτική της αποδέσμευσης από αυτόν τον «λάκκο των λεόντων», με τον λαό κυρίαρχο στην οικονομία και την εξουσία, αποτελεί τη μοναδική φιλολαϊκή διέξοδο. Διέξοδος που μπορεί να φωτίσει με την ενίσχυση του ΚΚΕ και στις ευρωεκλογές, της μοναδικής φωνής που δεν έχει καμιά εξάρτηση από τα επιχειρηματικά συμφέροντα και τα λόμπι τους, αντιπαλεύει την πολιτική του κεφαλαίου και των κομμάτων του.

Παραπομπές:

1. https://www.theguardian.com/world/2014/may/08/lobbyists-european-parliament-brussels-corporate

2. https://transparency.eu/priority/eu-money-politics/lobbying/

3. https://unherd.com/2022/12/how-lobbyists-captured-the-eu/

4. https://corporateeurope.org/en/2022/09/big-tech-now-edges-out-big-energy-eu-lobbying

Δ. Μ.

902, Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη, 20-21/4/2024