Μποτίλια Στον Άνεμο: Μπάμπης Ζαφειράτος: Ρόκε Δάλτον (14.5.1935 – 10.5.1975): Άσματα για τον προ-μαρξιστή Ινδιάνο Αναστάσιο Ακίνο και τα ιστορικά Διατάγματά του για την κακοποίηση της γυναίκας και τη διαγραφή των χρεών

Ο Αναστάσιο Ακίνο ήτανε ο Σπάρτακος του Ελ Σαλβαδόρ

o Μαρουλάντα και ο Γιον Σόσα και ο Πατρίς Λουμούμπα

του 19ου αιώνα στο Ελ Σαλβαδόρ

Ρόκε Δάλτον

Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935
Δολοφονήθηκε στο Κεσαλτεπέκε στις 10 Μαΐου 1975

10 ποιήματα από 2 συλλογές

Μετάφραση – Σημειώσεις

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 10/5/2023

Κεντρική Φωτό: Ο Ρόκε Δάλτον στην Αβάνα το 1969, στο Casa de las Américas, σε συζήτηση αμέσως μετά την απονομή του Βραβείου Ποίησης για την ποιητική συλλογή Ταβέρνα και άλλα Μέρη (Taberna y otros Lugares). Φωτό: Χεράρδο Μπαρέρο.
(Πηγή: Μουσείο Λόγου και Εικόνας του Ελ Σαλβαδόρ)

δεν πήρε την εξουσία γιατί δεν το ήξερε πως είχε κερδίσει τη μάχη
μετά την ενέδρα που έστησε στη φρουρά
και οργάνωσε σαν μαρξιστής την αποδώ μεριά του Ποταμού Λέμπα
και απαλλοτρίωσε τα πάντα από τους πλούσιους του Σαν Βισέντε
που είχανε κρύψει το χρυσάφι τους στην εκκλησία κάτω απ’ του Σαν Χοσέ τα άγια μεσοφόρια

(Ρόκε Δάλτον: Ιστορίες και ποιήματα της Ταξικής Πάλης, Ακροαριστεροί)

Το παράθυρο στο πρόσωπο (1961)

La Ventana en El Rostro (México)

Άσματα για τον Αναστάσιο Ακίνο

[16 Απρ. 1792 – Σαν Βισέντε, 24 Ιουλ. 1833]

Στον Χόρχε Αρίας Γόμες

Ο Αναστάσιο Ακίνο ήτανε η ενσάρκωση του αρχαιότερου ιδεώδους για τον ειρηνικό άνθρωπο της Αμερικής: του ιδεώδους της συνύπαρξης με τη γη, με την ελευθερία, με την απλόχερη αγάπη.

Το 1832, έναν αιώνα ακριβώς πριν από την οδυνηρή εποποιία του Φελισιάνο Άμα και του Φαραμπούντο Μαρτί, πατέρες της μελλοντικής πατρίδας, ο Αναστάσιο Ακίνο, μπροστάρης των ιθαγενών του Σαν Πέδρο Νονουάλκο, ξεσηκώθηκε ενάντια στο καταπιεστικό καθεστώς των λευκών και πλούσιων Λαντίνων, που εμπορεύονταν, και εξακολουθούν να εμπορεύονται, την πείνα και τον πόνο του Ίντιου.

Μετά από πολλές νικηφόρες μάχες, συνελήφθη από τις δυνάμεις της κυβέρνησης του Σαλβαδόρ και τουφεκίστηκε στις 24 Ιουνίου του 1833.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

Cantos a Anastasio Aquino

A Jorge Arias Gómez

Anastasio Aquino fue la encarnación del más antiguo ideal del hombre pacíficamente americano: el ideal de convivir con la tierra, con la libertad, con el amor repartiéndose.

En el año de 1832, exactamente un siglo antes de la dolorosa epopeya de Feliciano Ama y Farabundo Martí, padres de la patria futura, Anastasio Aquino se rebeló al frente de la comunidad indígena de San Pedro Nonualco, contra el sistema opresor de los blancos y ladinos ricos que comerciaban, como ahora comercian, con el hambre y el dolor del indio.

Después de muchas batallas victoriosos, fue capturado por las fuerzas del gobierno salvadoreño y fusilado el 24 de junio de 1833.

Καταγωγή

Το γυμνό σου πόδι πάνω στη σκληρή γη: λάσπη στη λάσπη.
Το πρόσωπό σου ομόψυχο μπροστά στον λαό: αίμα στο αίμα.
Η αντρίκια φωνή σου ένας κάμπος φλεγόμενος: κραυγή στην κραυγή.
Το σώμα σου, καθεδρικός από αντάρτικα μούσκουλα: άνθρωπος στον άνθρωπο.
Η καρδιά σου από καστανόχρωμα άνθη, δίχως αγκάθια: ρόδο στο ρόδο.
Το γοργόφτερο βήμα σου πάντα μπροστά: ρότα στη ρότα.
Η εκδικήτρα γροθιά σου, πάντα υψωμένη: πέτρα στην πέτρα.
Ο θάνατός σου, η επιστροφή σου στη γη: μάχη στη μάχη.

Αναστάσιε Ισάλκο, Λέμπα Ακίνο:
από την ώρα που εγεννήθηκες όταν μιλάμε για αγώνα
πρέπει να του δίνουμε το όνομά σου.
(Πυρκαγιά βγαλμένη απ’ τα ποτάμια Χαλπόνγκα και Ουϊσκογιολάπα,
κραυγή βγαλμένη απ’ το λουλάκι του ίντιγο, αγάπη βγαλμένη από τα βάθη της γροθιάς σου,
λάβα που ρέει από το στήθος σου ως το Τσικοντεπέκε,
λαός βγαλμένος απ’ το χτες που φτάνει μέχρι τη ζωή).

Ποτάμι και ηφαίστειο: ένας άνθρωπος.

Γεννήθηκες
για να ξεμπερδέψεις το κουβάρι του μίσους
για να ξημερώσει, να πάρεις τον λαό από το χέρι
και να τον ανεβάσεις ως τις κορφές του κεραυνού⸱
για να σπάσεις το κουκούτσι της πείνας,
για να γεμίσεις το βλέμμα της φτωχολογιάς με ασκλάβωτα τριαντάφυλλα⸱
για να κεντήσεις μια καρδιά μέσα στο χάραμα
και να εδραιώσεις το καθάριο φως σου στους λαούς που περιμένουνε⸱
για να πεις στον στρατιώτη, στον παπά,
στον γεμάτο με άθλιες μοναξιές ποιητή,
σ’ εκείνον που έχει βουλιάξει μέσα στη νύχτα,
πως μπορούμε ακόμα να τονε λογαριάζουμε για να χτίσουμε τον προλετάριο κόσμο μας,
που θα μας φέρει την ευτυχία,
απλά,
έτσι όπως σφίγγουμε το χέρι του άλλου,
τη γη,
την ελπίδα…

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

Orígenes

Tu pie descalzo ante la dura tierra: barro en el barro.

Tu rostro unánime ante el pueblo: sangre en la sangre.

Tu voz viril de campo enardecido: grito en el grito.

Tu cuerpo, catedral de músculo rebelde: hombre en el hombre.

Tu corazón de pétalos morenos, sin espinas: rosa en la rosa.

Tu paso hacia adelante presuroso: ruta en la ruta.

Tu puño vengador, alzado siempre: piedra en la piedra.

Tu muerte, tu regreso hacia la tierra: lucha en la lucha.

Anastasio Izalco, Lempa Aquino:

desde que tú nacistes se ha hecho necesario apedillar

la lucha y ponerle tu nombre.

(Fuego desde el Jalponga y el Huiscoyolapa,

grito desde el añil, amor desde la hondura de tus puños,

lava desde tu pecho hasta el Chicontepeque,

pueblo desde el ayer hasta la vida.)

Río y volcán: un hombre.

Has Nacido

para desentrañar la solución del odio,

para ascender, llevando al pueblo de la mano,

a la altura del trueno;

para romperle el alma al hambre,

para llenar de rosas liberadas la mirada del pobre;

para bordarle el corazón a la mañana

y establecer su axacta nitidez entre los pueblos que esperan;

para decirle al soldado, al cura,

al poeta repleto de soledades sórdidas,

a todo aquel que se quedó en la noche,

que aún contamos con él para construir el mundo proletario

que nos dará la dicha así,

sencillamente,

como se da la mano,

la tierra,

la esperanza...

Αρχαίος πόνος

Μόνο τον πόνο έχεις νιώσει απ’ όταν ήρθες στη ζωή.

Πόνο μες στις φυτείες του αφέντη
για τον πόνο των αδερφών σου·
πόνο στα μυστικά τους λόγια
πόνο
στους νερόλακκους και στα πουλιά·
πόνο στην ακατανόητη βρισιά του αλλόκοτου, του ξένου επιστάτη,
πόνο τις κλωτσιές του, στις προσβολές του, στ’ αρπαχτικά του χέρια.

Πόνο στις γυναίκες και στις πέτρες,
πόνο στο σούρουπο, στον πυρωμένο ήλιο,
στις μαύρες χαραυγές της κάθε μέρας·
πόνο στον κάθε πόντο ναγουϊγιας, στο κάθε φλασκί,
στο κάθε ζευγάρι διαλυμένα μοκασίνια·
πόνο στο κάθε πρόσωπο, στο κάθε νέο τραγούδι,
στης κάθε μέρας τα γενούμενα·
πόνο που είχε θρονιαστεί για τα καλά πάνω στο αλέτρι, στα ξένα αραποσίτια,
στα φλογισμένα στήθια του λαού σου
και μες στα βουρκωμένα μάτια που κοιτάζανε
τα έρημά τους χέρια.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

Dolor Antiguo

Sólo has visto dolor en tu llegada.

Dolor en los cañales explotados

sobre el dolor de tus hermanos;

dolor en las palabras en secreto,

dolor

en las lagunas y los pájaros;

dolor en la palabra incomprensible del caporal estraño,

dolor en sus patadas, en sus insultos, en sus manos ladronas.

Dolor en las mujeres y las piedras,

dolor en el crepúsculo, en el sol calcinante,

en la ficticia aurora cotidiana;

dolor en cada metro de nagüilla, en cada tecomate,

en cada par de caites abrumados;

dolor en cada rostro, en cada nueva música,

en cada cordillera de sucesos;

dolor entronizado en las aradas, en las milpas ajenas,

en los candentes pechos de tu pueblo

y en los ojos con lágrimas mirando

sus solitarias manos.

Επίκληση

Πορευτήκαμε λατρεύοντας τις αρχαίες οροπέντολες,
αναζητώντας συνηθισμένες πεταλούδες
μέσα σε αβυσσαλέα μετάξια
δίνοντας τη φωνή μας για να σκεπάσει τον τόπο
που κατάγεται απ’ τον πανανθρώπινο πόνο.

Ο λαός εκεί, διασκορπισμένος, του γυρνάμε την πλάτη,
ένας οιωνός από οδυνηρές αγωνίες,
μια μάζα γεμάτη ερεθίσματα
από κείνα που θα μπορούσες να απέχεις για να μη μαγαριστείς.
Ο λαός εκεί.
Εμείς με τους αγγέλους.

Πατέρα Αναστάσιε Ακίνο, εξολοθρευτή της ντροπής·
φονιά των προκαταλήψεων, πατέρα Αναστάσιε Ζωή·
πατέρα Αναστάσιε Λαέ, βιαστή της νύχτας:
ήρθες απ’ την καρδιά της Ιστορίας,
από της Ιστορίας τις πηγές
από της Ιστορίας τις προβολές
για να βάλουμε την αλήθεια ανάμεσα στο λόγο και στη δουλειά
για να βάλουμε την αλήθεια μες στην ελπίδα
σαν καρπερή προσφορά, γιγάντια και κόκκινη,
γεμάτη έρωτα για τον άνθρωπο της αυγής
που πρέπει να τον δημιουργήσουμε για την ευτυχία.

Πατέρα της πατρίδας.
Κομαντάντε της πατρίδας.
Αντάρτισσα καρδιά της πατρίδας.
Τιμή, σεμνότητα, επιβλητική αξιοπρέπεια, πελώρια γροθιά
της πατρίδας:
ενσάρκωσέ μας την αρχαία σου μορφή·
δείξε μας πάλι τον άγριο τρόπο σου που διεκδικεί την ευτυχία·
που στο κάθε καρβέλι υπάρχει της μνήμης σου το άρωμα·
που την πάσα καινούργια αυγή τα παιδιά
ψέλνουνε του ονόματός σου τη βαθιά προσευχή·
ας γιγαντώσει η φωνή σου τις άγονες πόλεις μας·
ας εκτοξεύσεις τα χιλιόχρονα βέλη σου
για να βρούνε κατάστηθα τους νέους προδότες
εκεί που το αγέρωχο μπόι σου
αποκαλύπτει το δρόμο στους δειλούς ποιητές.
Ας καούνε τα χωριά και οι κάμποι
για να θυμόμαστε το μεγαλείο του αριστερού αίματός σου,
κι όλοι εμείς οι καινούργιοι,
οι σκληροτράχηλοι αγρότες, οι ξεσηκωμένοι εργάτες,
όσοι μελετάμε για τον λαό
ας ενωθούμε φλεγόμενοι
στις παθιασμένες μέρες του αγώνα
κι ας τελειώσουμε το χτίσιμο του δικού σου υπέροχου αύριο.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

Invocación

Andábamos amando las viejas oropéndolas,

buscando establecidas mariposas

entre las sederías insondables,

aportando la voz para cubrir el llano originado

en el dolor universal del hombre.

El pueblo ahí, difuso, a las espaldas,

como un presentimiento de inquietudes ingratas,

como una agrupación de estímulos

de los que se podía prescindir sin ensuciarse.

El pueblo ahí.

Nosotros con los ángeles.

Padre Anastasio Aquino, descorredor de velos;

matador de prejuicios, padre Anastasio Vida;

padre Anastasio Pueblo, violador de la noche:

llegastes desde el centro de la historia,

desde el origen de la historia,

desde las proyecciones de la historia,

a colocarnos la verdad entre la garganta y vocación,

a colocarnos la verdad en la esperanza

como una hostia feraz, roja y gigante,

plena de amor al hombre matinal

que habremos de construir para la dicha.

Padre de la patria.

Comandante de la patria.

Corazón rebelde de la patria.

Honor, decoro, altiva dignidad, puño gigante

de la patria:

que se encarne en nostros tu figura antigua;

que aparezca de nuevo tu manera silvestre

de reclamar la dicha;

que en cada pan haya un recuerdo de tu esencia;

que en cada día nuevo los muchachos

entonen la plegaria absoluta de tu nombre;

que se agigante tu voz en las ciudades estériles;

que se lancen tus flechas milenarias

para marcar la frente de los nuevos traidores

y que tu ejemplo altivo

haga hallar el camino a los poetas cobardes.

Que se incendien los campos y los pueblos

al recordar la altura de tu sangre de izquierda,

y que todos los nuevos,

los campesinos sólidos, los obreros en pie,

los que estudiamos para el pueblo,

nos aunemos ardorosamente

en las jornadas agitadas de la lucha

y terminemos de construir tu gran mañana.

Αναστάσιε Ακίνο, Ο Αγώνας Σου…

Γροθιά που βγήκε από τη γη ήτανε ολίκληρος ο αγώνας σου:
φτερούγα αντάρτισσα,
τείχη από ελπίδες ριζωμένες στη βαθιά κραυγή που βγαίνει από τις μίλπες.

Ο Τλάλοκ, με την υγρή του τη φωνή,
έκανε να κοχλάσουνε οι φλέβες οι προγονικές του ναρκωμένου σου
λαού,
εδραίωσε το βροντερό τραγούδι στα περάσματα της άγριας καταιγίδας,
στεφάνωσε με εμπνευσμένο φως τη γόνιμη στρουκτούρα της ματσέτας.
Ο αρχαίος Ατονάλ, με τη μεταλλική του την τροφή
το καλαμπόκι δόξασε της θεόρατης ελπίδας
πραγμάτωσε τον πόθο που όρθωσε ανάστημα μέσα από την ήττα.

Ξοπίσω σου, μάχη στη μάχη,
αρχιτέκτονα του ψωμιού, πατέρα της οργωμένης γης
του στήθους σου το τρομερό σκουτάρι κουβαλώντας,
γεννήθηκε ο αγώνας, το άγαλμα των ανέμων.
Ακούστηκε μία γυμνή κραυγή, μια ιδρωμένη ιαχή
από το ντροπιασμένο μέταλλο που ξύπναγε⸱
μία φωνή μεσούρανα και πολύβουη
από άλικο αίμα καθαρό που έδιωξε το δάκρυ⸱
λέξη περιπλανώμενη
που την τεράστια συνθήκη προσδιόρισε στις μέρες τις μελλούμενες.

Αλλά ένας αγροίκος βάτραχος,
ένα προδοτικό κοράκι
κι ένα λιοντάρι νάνος,
μετά το αμοιβαίο τους σμίξιμο
γεννήσανε, καθόλου επώδυνα, το ξινισμένο μπλε του μίσους⸱
και ένα γέλιο φεουδαρχικό βραχνό υπόγραψε απάνω στο στιλέτο.
Κι έβγαλε το φιρμάνι του θανάτου,
προφορική αγριότητα, ύβρις εκτελεστέα.
Σ’ ένα τσουβάλι σ’ έχωσε. Σε πέταξε στη θάλασσα
στα πιο πηχτά τα βάθη της αβύσσου.
Εκατό καρχαρίες έντυσε με αυτοκρατορικές τηβέννους
απ’ την Ακαδημία της Ιστορίας.
Δηλητηρίασε τα νερά,
έφτυσε, κλώτσησε και δάγκωσε.
Γύρισε πάλι αθόρυβα μες στο κουφό λαρύγγι του, με τη σακατεμένη μνήμη σου.
Είχε πεθάνει ένας Ίντιος.
Αντίχριστος, απολίτιστος…
Τώρα μπορούσανε ξανά, πολιτισμένα,
να στήνουνε κρεμάλες, να κροταλίζουνε τα μαστίγια, και με παράσημα τους δήμιους να στολίζουνε.

Έπρεπε να γελάσεις, δεν ήτανε παράξενο.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Φεβ. – 8 Μαρ. 2023

Anastasio Aquino, Tú Lucha

Puñetazo por la tierra fue tu lucha total:
ala guerrera,
paredón de esperanzas enraizadas en el grito más hondo de la milpas.

Tláloc, con su voz húmeda,
hizo bullir las venas ancestrales de tu pueblo dormido,
estableció vibrante en rutas la tormenta potente
y coronó con luz informativa la contextura fértil del machete.
Atonal, el antiguo, con su alimento metálico,
cantó maizales de esperanza altiva
fundando el ansia de levantar la frente desde la derrota.

Detrás de ti, combate en combate,
arquitecto del pan, padre del surco,
llevando tu alto pecho por escudo
nació la lucha, estatua de los vientos.
Hubo un grito desnudo, un clamor sudoroso
de mineral vergüenza despertada;
una voz alta y múltiple
de sangre roja y pura que eliminó las lágrimas;
una palabra errante
que definió la condición enorme de los días futuros.

Pero un sapo violento,
un cuervo artero
y un león enano,
después de poseerse mutuamente,
parieron sin esfuerzo, azul y agrio al odio;
una risa feudal enmarañada puso firma al puñal.
Decretó muerte,
saña verbal, insulto obligatorio.
Te introdujo en un saco. Te tiró al mar
cerca de la resaca más espesa.
Vistió a cien tiburones con togas elegantes
de la Academia de la Historia.
Envenenó las aguas,
escupió, pateó, mordió.
Volvió tranquila a su garganta sorda, con tu recuerdo roto.
Había muerto un indio.
Anti-cristiano, anti-cultural...
Ya podian de nuevo, civilizadamente,
construir cadalzos, restallar látigos, condecorar verdugos.

Había que reírse, no era para menos.

Οι Απαγορευμένες Ιστορίες Του Τοσοδούλη (1974)

Las historias prohibidas del Pulgarcito (México)

Για τον Αναστάσιο Ακίνο, Πατέρα της Πατρίδας

(ντοκουμέντα)

I. Τα διατάγματα του Τεπετιτάν

Διάταγμα Α

«Ο Αναστάσιο Ακίνο, Διοικητής του Απελευθερωτικού Στρατού του Σαντιάγο Νονουάλκο, την σήμερον ρυθμίζω την επιβολή ποινών για αδικήματα που διαπράττονται και έχουν ως εξής:
       1º. Όποιος σκοτώσει, θα πληρώσει με τη ζωή του.
       2º. Αυτός που τραυματίζει, θα του κόβεται το χέρι.
       3º. Όποιος χειροδικεί σε πολιτικές αρχές και σε στρατιωτικούς ηγέτες, θα τιμωρείται με δέκα χρόνια καταναγκαστικά δημόσια έργα.
       4º. Όσοι κακοποιούν παντρεμένες ή χωρισμένες γυναίκες θα τιμωρούνται σύμφωνα με τους νόμους.
       5º. Αυτός που θα κλέψει θα τιμωρείται με κόψιμο του χεριού του, την πρώτη φορά.
       6º. Όσοι κυκλοφορούν μετά τις εννέα το βράδυ, θα τιμωρούνται με ένα χρόνο καταναγκαστική δημόσια εργασία.
       7º. Εκείνοι που παράγουνε ποτά θα πληρώνουν πρόστιμο πέντε πέσος την πρώτη φορά, και δέκα τη δεύτερη.

Εκδόθηκε στο Τεπετιτάν στις 16 Φεβρουαρίου 1833».

Διάταγμα Β

«Εγώ, ο Αναστάσιο Ακίνο, Γενικός Διοικητής του Απελευθερωτικού Στρατού του Σαντιάγκο Νονουάλκο, ρυθμίζω σήμερα τα εξής:

Απαλλάσσονται από την υποχρέωση πληρωμής φόρων όλοι οι οφειλέτες της επικράτειας όπου κάνει αισθητή την εξουσία της η κυβέρνησή μου. Όποιος επιχειρήσει να εισπράξει τα χρέη που έχουν συναφθεί πριν από τούτη τη συμφωνία, θα τιμωρείται με δέκα χρόνια φυλακή, που θα την εκτίσει με καταναγκαστική δημόσια εργασία.

Εκδόθηκε στο Τεπετιτάν, τη νύχτα της 16ης Φεβρουαρίου 1833».

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 25 Φεβ. 2019

Sobre Anastasio Aquino, padre de la patria
(documentos)

I. Los decretos de Tepetitán

Decreto A

«Anastasio Aquino, Comandante General de las Armas Liberta-
doras de Santiago Nonualco, en este día ha acordado imponer las
penas a los delitos que se cometan y son las siguientes:
       1º. El que matare, pagará una vida con otra.
       2º. El que hiera, se le cortará la mano.
       3º. El que atropellare a las autoridades civiles y jefes militares,
será castigado con 10 años de obra públicas.
       4º. Los que atropellaren a las mujeres casadas o recogidas serán
castigados conforme a las leyes.
       5º. El que robare, tendrá la pena de cortarle la mano, por la pri-
mera vez.
       6.º Los que anduvieren de las nueve de la noche en adelante, se
expondrán al peligro de muerte; y si se salvaren, a pagar su infracción
con un año de obras públicas.
       7º. Los que fabriquen licores, sufrirán multa de cinco pesos por
primera vez y por segunda vez la de diez.

Dado en Tepetitán, el 16 de febrero de 1833».

Decreto B

«Yo, Anastasio Aquino, Comandante General de las Armas Li-
bertadoras de Santiago Nonualco, en este día he acordado lo si-
guiente:
Queden libres de obligación de pagar todos los deudores que se
encontraren en el territorio en que hace sentir su fuerza mi gobierno.
El que intentare cobrar deudas contraídas antes de lo acordado, su-
frirá diez años de prisión, que pagará en obras públicas.

Dado en Tepetitán, en la noche del 16 de febrero de 1833».

III. Το ποίημα των γεγονότων

«Ψηλού αναστήματος⸱ εύσωμος και με καλά ανεπτυγμένους μύες⸱ προεξέχοντα ζυγωματικά⸱ πεπλατυσμένη μύτη, μαλλιά ίσια, τα οποία μπορεί να είναι μαύρα⸱ χρώμα δέρματος, σκούρο ή μπρούντζινο».

Γεννήθηκε μακριά απ’ τον Θεό καλός πατέρας της αριστεράς
έσπειρε το καλαμπόκι και μάζεψε του ίντιγο το φύλλο
επιβίωσε κάτω απ’ τον ήλιο μέσα στη δίψα και στην πείνα
βρήκε καταφύγιο στον έρωτα όταν ήτανε ακόμα παιδί
Κι ύστερα ξεσηκώθηκε ενάντια στην κυβέρνηση των Λευκών
που ληστεύανε τη γη
ενάντια στην αύξηση των φόρων
που δεν ήτανε τίποτ’ άλλο από μια ακόμη θανατική καταδίκη
κι ενάντια στο ανθρωποκυνηγητό που εξαπόλυσε για να αρπάξει τα κοπάδια
ο πολεμόχαρος Στρατός των Λευκών

Για να αρχίσει να πολεμάει σκαρφίστηκε την ενέδρα
«εκατό πάνω και εκατό κάτω»
και με λόγχες από ουϊσκογιόλ και ξύλινα κανόνια
γκρέμισε όλους τους αιώνες της ισπανικής στρατιωτικής παράδοσης

Το αδύνατο σημείο του ήταν η έλλειψη ενημέρωσης
γιατί ποτέ δεν έμαθε πως είχε προ πολλού τον πόλεμο κερδίσει
πως την Κυβέρνηση είχε τρέψει σε φυγή απ’ την Πρωτεύουσα
και η πολιτική εξουσία του Έθνους
περίμενε με τα σκέλια ανοιχτά τους Νονουάλκος

Μα ήταν και άσχημο πολύ που μέθυσε όλος του ο στρατός
και γνώρισε την πρώτη ήττα του
στην αγκαλιά των γυναικών μέσα στην αγορά της Σακατεκολούκα
Κι αργότερα ήρθανε η προδοσία και οι Νόμοι της Ιστορίας
και η δύναμη του εχθρού

Ήτανε ο Σπάρτακος του Ελ Σαλβαδόρ
o Μαρουλάντα και ο Γιον Σόσα και ο Πατρίς Λουμούμπα
του 19ου αιώνα στο Ελ Σαλβαδόρ

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Φεβ. 2019

III. El poema de sus hechos

«De estatura alta; de buen grosor y con músculos muy desarrollados; pómulos salientes; nariz achatada, pelo liso, que bien puede ser negro; color de cútiz, parduzco o cobrizo».

Nació lejos de Dios padre bien a la izquierda

sembró el maíz y maceró la hoja añilera

sobrevivió bajo el sol a plena sed y a plena hambre

se refugió en el amor cuando aún era un niño

Después se levantó contra el Gobierno de los blancos

de los ladrones de la tierra

contra la elevación de los impuestos

que era nada más que otra condena a muerte

y contra la caza de hombres para el ganado de la guerra

el Ejército de las guerras de los blancos

Para comenzar a pelear inventó la emboscada

«cien arriba y cien abajo»

y con lanzas de huiscoyol y cañones de madera de canoa

derrumbó todos los siglos de tradición militar española

Su punto débil fue la falta de información

porque no supo nunca que ya había ganado la guerra

que había hecho huir al Gobierno de la Capital

y que el poder político de la Nación

esperaba con las piernas abiertas a las tribus nonualcas

También fue muy malo que se le emborrachara toda la tropa

y sufriera su primera derrota

de manos de las mujeres del mercado de Zacatecoluca

Luego vinieron la traición y las Leyes de la Historia

y la potencia del enemigo

Fue el Espartaco de El Salvador

el Marulanda y el Yon Sosa y el Patricio Lumumba

del siglo XIX en El Salvador

VII. Τραγουδάει ο λαός

[Ο Ρόκε Δάλτον, δια στόματος λαϊκού βάρδου της εποχής τραγουδάει τον Ακίνο και την ήττα των Ισπανών και του Δον Μαριάνο Πράδο]

Ο Ίντιος ο Αναστάσιο Ακίνο
μήνυμα θέλει στον Πράδο ν’ αφήσει:
το λαό του Σαντιάγο ποτέ του
μην τυχόν και σκεφτεί να χτυπήσει.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Είπε ακόμα πως ο Ίντιος λαός
στην αφεντιά του το ίδιο μηνάει:
Τούτ’ η χώρα δική του ήταν πάντα
κι αυτός ποτέ του να μην το ξεχνάει.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
τόσο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Θα γίνω λέει τρανός βασιλιάς
Λαντίνο ζωντανό δεν θ’ αφήσω
ούτε Ισπανό ούτε ξένο εχθρό
και θα πάρω το αίμα μας πίσω.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Θα πάω και θα ρημάξω τις πόλεις
που ’χουν σήμερα άσπρο γκουβέρνο
και θα πάθουν μεγάλο χουνέρι
κι ό,τι έχουν δικό τους θα παίρνω.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Γιατί ό,τι εδώ πέρα υπάρχει
είναι τώρα σε βρόμικα χέρια
όμως όλα στ’ αδέρφια μου ανήκουν
που βρίσκονται μες στη μιζέρια.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Θα συγχώραγα έστω τον Πράδο,
και τον Μαρτίν, κι από τούτη τη χώρα
θα τους έδινα κάτι δικό μας
άμα πόλεμο δε μου κήρυχναν τώρα.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίντιος, κι επί λέξει το δίνω.

Μα απ’ τους γλείφτες Λαντίνους, Σπανιόλους
τίποτα δεν μπορώ να προσμένω
γι’ αυτό κάλλιο ας τους πέθαινα όλους
στο πεδίο της τιμής περιμένω.

Έτσι μου ’πε να το πω ο Ακίνο,
ο άγριος ο Ίνδιος, κι επί λέξει το δίνω.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 25 Φεβ. 2019

VII. Canta el pueblo

El indio Anastasio Aquino
le mandó a decir a Prado
que no peleara jamás
contra el pueblo de Santiago.