Μάριο Βίτι (18.9.1926–14.2.2023): Πέθανε ο κορυφαίος Ιταλός νεοελληνιστής, ιστορικός, φωτογράφος και μελετητής της ελληνικής λογοτεχνίας — ΚΚΕ: Τον αποχαιρετά με θλίψη

© Παρέχεται από: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Πέθανε ο συγγραφέας Μάριο Βίττι – Τον αποχαιρετά με θλίψη το ΚΚΕ

Ο ελληνοϊταλος ελληνιστής Μάριο Βίττι πέθανε στην Ρώμη, σε ηλικία 96 ετών. Ήταν διαυγέστατος μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του.

Γεννήθηκε το 1926 στην Κωνσταντινούπολη. Από την πλευρά της μητέρας του ο Βίττι ήταν ελληνικής καταγωγής. Μεγάλωσε μέσα στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, και μιλούσε και έγραφε εξίσου καλά στα ελληνικά και στα ιταλικά. Λίγο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η οικογένεια μετακόμισε από την Κωνσταντινούπολη στην Ιταλία. Σπούδασε στη Ρώμη, όπου ξεκίνησε το έργο του ως ερευνητής της νέας ελληνικής λογοτεχνίας

Κορυφαίος μελετητής της γλώσσας μας, στενός φίλος του Οδυσσέα Ελύτη, του Μίκη Θεοδωράκη και πολλών άλλων λογοτεχνών και καλλιτεχνών, είχε δημοσιεύσει στην Ιταλία το πολυμεταφρασμένο έργο του Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και είχε διδάξει για πολλά χρόνια νέα ελληνικά στο πανεπιστήμιο της Τούσια, στην κεντρική Ιταλία.

Εκτός από ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας, στον ελεύθερο χρόνο του ήταν και φωτογράφος. Με την μηχανή του, είχε απαθανατίσει σε ξένοιαστες στιγμές πολλές γνωστές μορφές των γραμμάτων της Ελλάδας.

Πρόσφατα, η έδρα νεοελληνικών σπουδών του Πανεπιστημίου της Ρώμης τού είχε αφιερώσει το Παρατηρητήριο του Εργαστηρίου για την Ελληνική Γλώσσα.

Ανακοίνωση από το ΚΚΕ

Σε ανακοίνωσή του, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, αναφέρει:

«Αποχαιρετούμε με θλίψη τον ιστορικό λογοτεχνίας, νεοελληνιστή, μεταφραστή, κριτικό και πανεπιστημιακό Mario Vitti, οι μελέτες του οποίου αλλά και η συζήτηση με επίκεντρο αυτές, αποτελούν αναντικατάστατο μέρος της επισκόπησης της πορείας ανάπτυξης της ελληνικής λογοτεχνίας στον 20ο αιώνα.

Ως ερευνητής έφερε στο φως αθησαύριστα κείμενα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ως ιστορικός και κριτικός έγραψε δύο φορές την «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» καθώς και μελέτες του για τη «Γενιά του '30», την ελληνική ηθογραφία και για τους Α. Κάλβο, Γ. Σεφέρη, Ο. Ελύτη.

Στη μακρά δημιουργική πορεία του τιμήθηκε με διδακτορικούς τίτλους από τα πανεπιστήμια Παρισιού, Θεσσαλονίκης και Κύπρου και βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».

902 

*

Πέθανε ο κορυφαίος νεοελληνιστής και ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας Μάριο Βίτι (1926-2023)

Στα 97 του χρόνια πέθανε την Τρίτη, 14 Φεβρουαρίου, στη Ρώμη, ο σημαντικότερος πρεσβευτής των ελληνικών γραμμάτων στην Ιταλία, ο ερευνητής και κορυφαίος νεοελληνιστής Μάριο Βίτι.

Επιμέλεια: BookPress

Η εξόδιος τελετή θα γίνει στη Ρώμη, σε στενό οικογενειακό κύκλο, όπως ο ίδιος το θέλησε. Θα τον αποχαιρετίσουν οι δυο γιοί του, Μάσιμο και Πάολο και τα πέντε εγγόνια του. Την Υδραία σύζυγό του, Αλεξάνδρα, με την οποία μοιράστηκαν 70 χρόνια κοινής ζωής την έχασε πριν από έξι μήνες. Την είχε γνωρίσει στην Ύδρα, της οποίας πριν από μερικά χρόνια αναγορεύτηκε επίτιμος δημότης.

Ο Μάριο Βίτι γεννήθηκε το 1926 στην Κωνσταντινούπολη. Από την πλευρά της μητέρας του ήταν ελληνικής καταγωγής. Μεγάλωσε μέσα στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης και μιλούσε και έγραφε εξίσου καλά στα ελληνικά και στα ιταλικά.

Λίγο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1946, η οικογένεια μετακόμισε από την Κωνσταντινούπολη στην Ιταλία, πατρίδα του πατέρα του. Σπούδασε στη Ρώμη όπου ξεκίνησε το έργο του ως ερευνητής της νέας ελληνικής λογοτεχνίας. Εκεί γρήγορα συνδέεται με τον Φίλιππο Μαρία Ποντάνι και τον Μπρούνο Λαβανίνι, δημιουργώντας την πρώτη ιστορική συντροφιά προοδευτικών Ιταλών νεοελληνιστών, που αργότερα έμελλε να στερεώσουν, ο καθένας από τη σκοπιά του, τις Βυζαντινές και νεοελληνικές σπουδές στην Ιταλία.

Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους μελετητές της Ιταλίας σχετικά με το πλήρες φάσμα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Από το 1957 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης L’Orientale. Το 1968 διορίστηκε μόνιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο. Υπήρξε επίσης επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Παρισιού, Γενεύης και Θεσσαλονίκης. Πρόσφατα δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Τοσκάνης. Ο Βίττι ζούσε στη Ρώμη και ήταν ο πρόεδρος της Ιταλικής Ένωσης των Νέων Ελληνικών Σπουδών (Associazione Nazionale di Studi Neogreci). Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους μελετητές της Ιταλίας σχετικά με το πλήρες φάσμα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Μάριο Βίτι είχε λάβει τιμητικά διδακτορικούς τίτλους από τα πανεπιστήμια Σορβόνης και Θεσσαλονίκης ενώ στις 20 Νοεμβρίου 2000 αναγορεύτηκε σε Επίτιμο Διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ήταν ομότιμος καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Tuscia στο Βιτέρμπο της Ιταλίας.

Η ελληνική λογοτεχνία του οφείλει πολλά

Η Ελληνική λογοτεχνία χρωστά στον Βίτι τη δεύτερη γέννηση του παλαιότερου κειμένου του σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου (ο διάλογος του Νικολάου Σοφιανού), του θρησκευτικού δράματος Ευγένα – (Βενετία 1646) του Θεόδωρου Μοντσελέζε από τη Ζάκυνθο και 2 τόμων κειμένων του Ανδρέα Κάλβου. Ο Βίτι ανακάλυψε κι έκανε γνωστό το βιβλίο ενός ανώνυμου Έλληνα συγγραφέα, που δημοσιεύθηκε στη Βραΐλα της Ρουμανίας το 1870, με τίτλο «Η Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι».

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη γενιά του '30. Θεμελιακής σημασίας είναι η συμβολή του στην ανάδειξη των κορυφαίων μορφών της γενιάς αυτής σε διεθνές επίπεδο. Συνδέθηκε με τους δύο κορυφαίους Έλληνες ποιητές, τον Γιώργο Σεφέρη και τον Οδυσσέα Ελύτη και έγραψε για το έργο τους ‒ και όχι μόνο. Αναδείχτηκε ως ο συστηματικότερος και σημαντικότερος μελετητής της κρίσιμης αυτής περιόδου που έφερε τη νεοελληνική λογοτεχνία στο κέντρο του ενδιαφέροντος του διεθνούς αναγνωστικού κοινού. Μετέφρασε στα ιταλικά Έλληνες ποιητές όπως τον Οδυσσέα Ελύτη το 1952, τον Μίλτο Σαχτούρη και τον Μανόλη Αναγνωστάκη το 1966, όταν δηλαδή δεν ήσαν ακόμη ευρύτερα γνωστοί.

Ο Μάριο Βίτι, εκτός από ότι ασχολήθηκε ως μελετητής με το έργο τους αργότερα, υπήρξε στην παρέα της αφρόκρεμας της διανόησης μιας εποχής: Γιώργος Σεφέρης, Μάνος Χατζηδάκις, Νίκος Γκάτσος, Μαργαρίτα Λυμπεράκη κ.ά. Στην Αθήνα, σε γνωστά στέκια, όπως το Πατάρι του Λουμίδη, ή στο Παρίσι, ένας φτωχός τότε αλλά περιπλανώμενος κοσμοπολίτης κι αυτός.

Ο Μάριο Βίττι φωτογραφημένος από τον γιο του, Πάολο

Η εμβληματική «Ιστορία» του

Σ΄ένα τέτοιο ταξίδι του ήταν που συνάντησε τυχαία τον Βασίλη Βασιλικό, επί χούντας, και συζητώντας αποφάσισε να γράψει το εμβληματικό του έργο «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», αφού στην Ελλάδα όλα περνούσαν πια από τη δαμόκλειο σπάθη της λογοκρισίας και μαζί της πλήρους έλλειψης λογοτεχνικής παιδείας των συνταγματαρχών. Γραμμένη πρώτα στα ιταλικά και αργότερα μεταφρασμένη στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα ελληνικά, θεωρείται πολύτιμο εργαλείο για κάθε νεοελληνιστή, απαραίτητο συμπλήρωμα των αντίστοιχων εργασιών των Κ. Θ. Δημαρά και Λίνου Πολίτη. Σ' αυτόν οφείλουμε επίσης μια σειρά από αποκαλυπτικά κείμενα του Ανδρέα Κάλβου και το εντελώς άγνωστο θρησκευτικό δράμα «Ευγένα» του 1646 από τον Ζακυνθινό Θεόδωρο Μοντσελέζε.

Το 1976 τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής από τον τότε Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο.

Ο Βίτι και η Κύπρος

Ο εκλιπών είχε μια ουσιαστική, αλλά σεμνή και αθόρυβη σχέση με την Κύπρο, την οποία επισκέφθηκε αρκετές φορές, είτε για να συμπληρώσει την έρευνά του γύρω από την κυπριακή λογοτεχνία, την οποία ενέτασσε οργανικά και μελετούσε στο πλαίσιο της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας, είτε για να συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια και συμπόσια.

Σε αντίθεση με τους άλλους ιστορικούς της νεοελληνικής γραμματείας, έδωσε εξαρχής ιδιαίτερη προσοχή και σημασία στην κυπριακή γραμματεία. Είναι ο μόνος ιστορικός που προσδιορίζει με ευστοχία τον ειδολογικό χαρακτήρα των κυπριακών αναγεννησιακών ερωτικών ποιημάτων του 16ου αιώνα, εντάσσοντάς τα, αφενός, στο καλλιτεχνικό ρεύμα του μανιερισμού, αφετέρου δείχνοντας τη σημασία τους στην εξέλιξη του ελληνικού λυρικού λόγου από την Κύπρο στην Κρήτη και στα Επτάνησα.

Είναι ο μόνος ιστορικός που προσδιορίζει με ευστοχία τον ειδολογικό χαρακτήρα των κυπριακών αναγεννησιακών ερωτικών ποιημάτων του 16ου αιώνα...

Αλλά και οι παρατηρήσεις του για τον Λεόντιο Μαχαιρά, είναι πρωτοποριακές για την εποχή που διατυπώνονται και τοποθετούν σε ορθή βάση την κατανόηση της συγγραφικής προσπάθειας του Κύπριου μεσαιωνικού χρονογράφου.

«Θα μας λείψει το αποστασιοποιημένο βλέμμα του, η τόσο έξυπνη, μοναδική ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός του», είπε με αναφορά στην είδηση του θανάτου του Μάριο Βίτι η ελληνίστρια Πάολα Μαρία Μινούτσι, επί δεκαετίες καθηγήτρια νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης.

«Τον γνώρισα όταν ήμουν 28 ετών, στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών και δημιουργήθηκε μια αμοιβαία σχέση εκτίμησης και φιλίας. Έπαιξε σημαντικό ρόλο, με την προσέγγιση και τα βιβλία του, σε όλη μου την επαγγελματική σταδιοδρομία», πρόσθεσε η Ιταλίδα καθηγήτρια, μιλώντας στο ΑΜΠΕ.

«Θα μας λείψει πολύ σε όλους, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία. Ένας σπουδαίος άνθρωπος και επιστήμονας, η αξία του οποίου αναγνωρίσθηκε ευρύτατα, όπως του έπρεπε», κατέληξε η Πάολα Μαρία Μινούτσι.

Εκτός από ιστορικός της ελληνικής λογοτεχνίας, στον ελεύθερο χρόνο του ήταν και φωτογράφος. Με την μηχανή του, είχε απαθανατίσει σε ξένοιαστες στιγμές πολλές γνωστές μορφές των γραμμάτων μας και είχε εκθέσει επανειλημμένα και σε πανεπιστημιακές αίθουσες τις φωτογραφίες του, στο πλαίσιο φιλολογικών συνεδρίων.

Στην ιταλική πρωτεύουσα, και όχι μόνο, θα θυμούνται όλοι τον Μάριο Βίττι ως μια εξέχουσα προσωπικότητα, η οποία εδώ και πολλά χρόνια συνήθιζε να στηρίζει και να δίνει συμβουλές σε νεότερους καθηγητές, λογοτέχνες, δημοσιογράφους, με πολύτιμη γενναιοδωρία και ευστοχία.