Μπάμπης Ζαφειράτος: Αρτούρο Κορκουέρα (30.9.1935 – 21.8.2017), Ο Ταρζάν και ο Χαμένος Παράδεισος

Αγάπη, νεότητα και χρήμα, η εφήμερη δόξα:
τα πάντα απ’ το βατήρα καταδύσεων πέσανε στο νερό.
Καταβροχθίστηκαν τα πάντα απ’ τα θηρία.

 

Αρτούρο  Κορκουέρα

Daniel Arturo Corcuera Osores

30 Σεπτεμβρίου 1935, Τρουχίγιο – 21 Αυγούστου 2017, Λίμα

«Ο Μάγος της Λέξης» κατά Μάριο Μπενεδέτι

*

Tarzán y el paraíso perdido

*

Πρόλογος – Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Κατιούσα, 30/9/2021

*

Με το ισπανικό κείμενο και δύο βίντεο στο τέλος

*

Ο Αρτούρο Κορκουέρα στο σπίτι του, στην περιοχή Τσακλακάγιο στη Λίμα. (Φωτό: Casa de la Literatura Peruana)

 

Ο Ταρζάν και ο Χαμένος Παράδεισος

Αρτούρο Κορκουέρα

                                                      Στον Μάριο Μπενεδέτι

 

Αααουαούααα…! Αααουαούααα…!

Ο Ταρζάν (ο Τζώνυ Βαϊσμύλερ) είναι κλεισμένος σε ένα άσυλο
γιατί πιστεύει πως είναι ο Ταρζάν.

Η κραυγή του, που τρομάζει γιατρούς και νοσοκόμες, δεν είναι η σάλπιγγα
που σήμανε τη θριαμβευτική του εμφάνιση στην οθόνη. Η κραυγή
στον Ταρζάν δεν είναι η δική του. Ήτανε μια μίξη από ήχους
κατασκευασμένους και πατενταρισμένους από τη Warner Bros:
ήταν ένα εργαστηριακό απόσταγμα από τα γρυλλίσματα ενός κουφού
και από τη φωνή κάποιου τενόρου.

Ο Ταρζάν στο άσυλο για ηθοποιούς (συνταξιούχους) του Χόλυγουντ,
παραιτημένος και ξοφλημένος μες στο τρελοπουκάμισό του
(αυτός που ενσάρκωσε την τρέλα του Ταρζάν χωρίς να χρειάζεται πουκάμισο).
Σήμερα σχεδόν στα σκοτεινά και χθες λουσμένος με το φως των προβολέων.
Ο Ταρζάν θύμα καρδιακής νόσου αγγίζει την καρδιά του
                  και σκέφτεται την Τζαίην.
Ανυπεράσπιστος μες στην απόγνωσή του καλεί την Τσίτα
(μες στις σκιές βλέπει την Τσίτα και τη φιλάει σαν να ’τανε η μάνα του.
Η Τσίτα σκουπίζει το στόμα, κάνει κάτι γκριμάτσες
και σαν κομήτης με πιρουέτες εξαφανίζεται),
καλεί την Τσίτα για να του πάει ένα μήνυμα στην Τζαίην ζητώντας της βοήθεια.

Αλλά η Τσίτα δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί. Η Τσίτα στην
                  πραγματική ζωή ήταν ανύπαρκτη.
(Οχτώ χιμπατζίνες ήτανε, οχτώ μαϊμούδες που βάλανε την
                  κινηματογραφική τους στάμπα).

Και η Τζαίην,
η άγρια ομορφιά με τα χιονάτα μπράτσα,
δεν θα λάμψει άλλο η σιλουέτα της στο πλάι του Ταρζάν,
γιατί η Τζαίην σταμάτησε να παίζει.
Πάει πολύς καιρός που το συμβόλαιό της με τη Warner έχει λήξει:
Οι γάμπες της Τζαίην δεν έχουνε πλέον το σφρίγος που κάποιοι θα θέλανε
για να τα εμφανίσουνε στο καστ.

[Αχ, Τζαίην, παράδεισε χαμένε, θεϊκέ θησαυρέ,
έφυγες κιόλας (χωρίς επιστροφή),
όταν θέλω να κλάψω
εσένανε σκέφτομαι, γλυκιά μου Τζαίην.
Και τι δε θα ’δινα για να σε έχω στην αγκαλιά μου,
για να σου εξομολογηθώ τον έρωτά μου: Ποθώ αφάνταστα την Τζαίην.
Ανόητη σιωπή που την εκράτησα εξαιτίας της επίμονης ντροπαλότητάς μου.
Εξαιτίας της πρόωρης εφηβείας μου.

Αχ, Τζαίην, τώρα πια δε λατρεύω τα στήθη σου τα φιλημένα από τις λιάνες.
Τα στήθη σου τα κεντημένα πόντο πόντο από βέλη κι ακόντια.
Τώρα πια δε λατρεύω το πρόσωπό σου
που ο χρόνος ο αδυσώπητος με τα καπρίτσια του το έχει λαξεμένο.
Το πρόσωπό σου που τρυφερά το εχάιδεψα (κρυφά από το πλήθος)
                  σε όλες τις αφίσες.

Ποτέ να μη μου πει κανείς πως έβγαλες το μακιγιάζ σου.
Ποτέ κανείς να μη μου δείξει τα όμορφα μαλλιά σου από ξεθωριασμένο ασήμι.
Για μένα εσύ θα είσαι πάντα το όμορφο κορίτσι που αγάπησα
                  και που το σκότωσα με τη σιωπή μου,
που το σκαρφίστηκα ονειροπολώντας μέσα στα ετοιμόρροπα
                  σινεμά της γειτονιάς μου, αξέχαστή μου Τζαίην].

Στο θάλαμό του κόβει βόλτες ο Ταρζάν σαν τον κατάδικο
και μες στην τρέλα του κοιτάζει τον καθρέφτη του νιπτήρα
                  και θα ’θελε εκεί να πέσει να πνιγεί.
Ο Ταρζάν, ο κάμποσες φορές Ολυμπιονίκης στην κολύμβηση.

Αγάπη, νεότητα και χρήμα, η εφήμερη δόξα:
τα πάντα απ’ το βατήρα καταδύσεων πέσανε στο νερό.
Καταβροχθίστηκαν τα πάντα απ’ τα θηρία.

Ανάμεσα σε τοίχους άχρωμους που η αϋπνία του τους διακοσμεί
                  με αναρριχητικά
για να νιώθει ελεύθερος (στο τέλος της ταινίας) γραπώνεται
                  απ’ τα όνειρά του:
Βλέπει πως βρίσκεται καβάλα στους ελέφαντές του και χαμογελάει.
Βλέπει πως νικάει τους τρομερούς κορκόδιλούς του από χαρτόνι.
Βλέπει να πλησιάζουνε τα λούτρινα λιοντάρια του
(με χαίτη αψεγάδιαστη) και ο Ταρζάν φοβάται
και τρέμει και σκούζει σαν άμοιρο βυζανιάρικο:
Αααουαούααα! Αααουαούααα!

Φτωχός Ταρζάν γυμνός κι ανυπεράσπιστος,
ξεκρέμαστος από την οθόνη, στα αζήτητα,
ολωσδιόλου μόνος, τρελός μες στους τρελούς,
ουρλιάζοντας χαμένος μες στο χαμένο του παράδεισο,
με δίχως Τζαίην, δίχως Τσίτα, αδύναμος, χωρίς κραυγή,
μόνος με τη μοναξιά του κι εκείνο το περίζωμα
                  να του κρατάει τ’ αχαμνά.

 

Tarzán y el paraíso perdido
Λιμάνι της Μνήμης (Puerto de la memoria, Noceva), 2001

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος

______________

Κεντρική φωτό: Τζώνυ Βαϊσμύλερ ‒ Μωρήν Ο’Σάλιβαν: Ο Ταρζάν και η Σύντροφός Του (1934) του Σέντρικ Γκίμπονς, ο οποίος σχεδίασε και το αγαλματίδιο Όσκαρ, που απονέμεται από το 1929. (Πηγή: https://www.loa.org)

______________

*

Σημειώσεις

 

1938. Tarzan the Ape Man ‒ Ταρζάν, ο Άρχων της Ζούγκλας. Σκηνοθεσία: W.S. Van Dyke. (Πηγή φωτό: https://www.virtual-history.com)

Τζώνυ Βαϊσμύλερ ‒ Janos (Johann) Peter Weissmuller: 2 Ιουν. 1904, Αυστροουγγαρία ‒ 20 Ιαν. 1984, Ακαπούλκο, Μεξικό. Κατείχε ένα από τα καλύτερα αγωνιστικά ρεκόρ κολύμβησης του 20ού αιώνα.

Τη δεκαετία του 1970 νοσηλεύτηκε κάμποσες φορές για καρδιακά προβλήματα, για κατάγματα σε πόδια και μέση και για εγκεφαλικό.

Μια νεκρολογία στη βρετανική Daily Telegraph δίνει μια συγκλονιστική εικόνα των τελευταίων χρόνων της ζωής του σε έναν οίκο για συνταξιούχους ηθοποιούς του Χόλυγουντ. Εκεί, ταλαιπωρημένος από εγκεφαλικό επεισόδιο, ούρλιαζε με την κραυγή του Ταρζάν στη μέση της νύχτας, χαμένος στις αναμνήσεις της διάσημης αθλητικής και κινηματογραφικής του ζωής. Λόγω της αναστάτωσης που προκαλούσε στους άλλους ασθενείς, μεταφέρθηκε σε ψυχιατρική κλινική. Αργότερα, οι φίλοι του τον θυμόντουσαν να περιφέρεται στον κήπο, προσπαθώντας ανεπιτυχώς να βγάλει την κραυγή-σήμα κατατεθέν του Ταρζάν. (Oxford Reference).

Πέθανε το 1984 μετά από πολλαπλό εγκεφαλικό, στο Ακαπούλκο του Μεξικού. Στον τάφο του είναι χαραγμένες μόνο τρεις λέξεις: Johnny Weissmuller, Tarzan.

*

1936. Tarzan Escapes ‒ Η Φυγή του Ταρζάν. Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Θορπ. (Πηγή φωτό: https://www.imdb.com)

Μωρήν Ο’Σάλιβαν ‒ Maureen Paula O’Sullivan: 17 Μαΐου 1911, Ιρλανδία ‒ 23 Ιουν. 1998, Αριζόνα, ΗΠΑ. Η αγαπημένη Τζαίην Πότερ του Ταρζάν και μητέρα της Μία Φάροου. Εκτός από τις ταινίες  με τον Άρχοντα της Ζούγκλας έπαιξε μεταξύ άλλων στο The Thin Man (1935) του Ντάσιελ Χάμετ (ελλ. τίτλος Ο Άνθρωπος Σκιά) σε σκηνοθεσία W.S. Van Dyke και ήταν η Άννα Καρένινα (1935), σε σκηνοθεσία Κλάρενς Μπράουν. Το 1986 την είδαμε στο Η Πέγκυ Σου Παντρεύτηκε του Φράνσις Φορντ Κόπολα και στο Η Χάνα και οι Αδελφές της του Γούντυ Άλεν.

*

Ο Μάγος της Λέξης

Ο Αρτούρο Κορκουέρα το 1977, στο σπίτι του στο Τσακλακάγιο, περιοχή στη Λίμα. (Πηγή φωτό: https://lamemorialiteraria.wordpress.com)

Ο Κορκουέρα καθιερώθηκε με την εμβληματική πλέον συλλογή του, Το Παραλήρημα Του Νώε (Noé Delirante, 1963), που αποτέλεσε τον πυρήνα ενός ποιητικού έργου με το οποίο έχει αναγνωριστεί ως μια από τις μεγάλες λυρικές φωνές στη σύγχρονη λατινοαμερικανική λογοτεχνία.

Το Παραλήρημα του Νώε έχει σημειώσει πολλές μέχρι σήμερα εκδόσεις, τρεις εκ των οποίων με εικόνες της διάσημης Περουβιανής ζωγράφου Τίλσα Τσουτσίγια Καστίγιο (Tilsa Tsuchiya Castillo, 1928-1984).

Εικόνα της κεραμίστριας και εικονογράφου Ροσαμάρ Κορκουέρα, κόρης του ποιητή, για Το Παραλήρημα Του Νώε (Noé Delirante, 1963). (Πηγή φωτό: https://limaenescena.pe)

Έργα του:

Ο Θρίαμβος Tης Άνοιξης (Primavera triunfante, 1963), Ελεύθερη Επικράτεια (Territorio libre, 1965), Οι Σειρήνες Kαι Οι Eποχές (Las Sirenas Y Las Estaciones, 1967), Ταξική Ποίηση (Poesía de clase, 1968), Οι Εραστές (Los Amantes, 1978), Γέφυρα Των Στεναγμών (Puente De Los Suspiros, 1982), Η Πρόζα Του Τροβαδούρου (Prosa De Juglar, 1992), Τραγούδι Και Θρήνος Της Γης (Canto y gemido de la Tierra, 1998), Λιμάνι Της Μνήμης (Puerto de la memoria, 2001), Σονέτα Του Γέρου Εραστή (Sonetos del viejo amador, 2001), Στο Κατάστρωμα της Κιβωτού (2006). (Πηγή)

Το 2003 κυκλοφόρησε στην Τεργέστη (ιταλική έκδοση) η ποιητική ανθολογία Ο Ταρζάν Και Ο Χαμένος Παράδεισος (Tarzan e il Paradiso perduto. Antologia Poetica).

Το 2006 το έργο του Στο Κατάστρωμα Της Κιβωτού (A Βοrdo Del Αrca), του χάρισε και το Βραβείο Casa de las Américas.

Άλλα βραβεία:

Του Πανεπιστημίου του San Marcos (1956), Εθνικό Βραβείο Ποίησης (1963), Βραβείο César Vallejo (1968), Διεθνές Βραβείο Ποίησης «Trieste» (2003), Βραβείο Ποίησης «Ατλαντίς» (2002) –θεσμοθετημένο από τις Καναρίους Νήσους και την πόλη Λας Πάλμας της Ισπανίας (2006).

 

2016. Ο Αρτούρο Κορκουέρα διαβάζει από το εμβληματικό του βιβλίο Το Παραλήρημα του Νώε (1963), με το εξώφυλλο της κόρης του Ροσαμάρ, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στον καλλιτεχνικό κύκλο La Espiral, στην πόλη Αρανχουέθ (Aranjuez), του Δήμου Μαδρίτης. (Πηγή φωτό: http://granadacostanacional.es)

Το 1972 αντιπροσώπευσε το Περού στην Μπιενάλε της ποίησης στο Knokke (Βέλγιο).

Το 1974 εντάχθηκε στην κριτική επιτροπή του Casa de las Américas, και το 1984 προήδρευσε στη σύνοδο ποίησης στο Παγκόσμιο Συνέδριο των Συγγραφέων «Η Ειρήνη, Ελπίδα του Πλανήτη» (La Paz, Esperanza del Planeta), που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας.

Διηύθυνε την ποιητική επιθεώρηση Transparencia.

 

El Poeta en el Arca. Noé Delirante

 

*

Το υστερόγραφο της… Κούβας

 

1946. Ο Ταρζάν και η Γυναίκα Λεοπάρδαλη. Σκηνοθεσία: Κουρτ Νιούμαν. (Πηγή φωτό: https://www.stadiumtalk.com)

Και με αφορμή τη σχέση του Κορκουέρα με την Κούβα, μεταφέρω ένα επεισόδιο, το οποίο καταθέτει ο γιος του Βαϊσμύλερ, Johnny Weissmuller Jr., στο βιβλίο του με τίτλο Tarzan, My Father:

Το 1958, όταν ο Βαϊσμύλερ βρισκόταν σε διακοπές στην Κούβα για γκολφ, μια ομάδα ανταρτών στρατιωτών της Κουβανικής Επανάστασης, που δεν γνώρισαν τον Ταρζάν και δεν καταλάβαιναν το «Me Tarzan», απειλούσαν να τον συλλάβουν μαζί με τους Αμερικανούς συντρόφους του. Ο Τζώνυ έβγαλε τότε την «τρομερή κραυγή του», χτυπώντας ταυτόχρονα το στήθος του.

“¡Es Tarzán! ¡Es Tarzán de la Jungla!” είπαν αμέσως οι μπαρμπούδος και τον συνόδευσαν στο ξενοδοχείο του.

(Πηγή: https://www.google.gr)

*

Arturo Corcuera: Tarzán y el Paraíso Perdido

Poetas Mayores de Iberoamérica

 

Tarzán y el paraíso perdido

Arturo Corcuera

 

                                         A Mario Benedetti

 

 

¡Aaaúuaúaaa…! ¡Aaauaúaaa…!

Tarzán (Johnny Weissmuller) es internado en un manicomio

por creerse Tarzán.

 

Su grito, que asusta a médicos y enfermeras, no es el clarín con

el que hacía su victoria aparició en la pantalla. El grito

a Tarzán no le pertenece. Fue un collage de sonidos

confeccionando y patentado por la Warner Brothers:

decantaron en el laboratorio los gruñidos de un cerdo

y las notas de un tenor.

 

Tarzán en el sanatorio para artistas (retirados) de Hollywood,

abatido y vencido por la camisa de fuerza

(él que encarnó la fuerza sin necesidad de camisa).

Hoy casi a oscuras y ayer mimado por los reflectores.

Tarzán víctima de una dolencia cardiac se toca el corazón

            y piensa en Jane.

Desamparado llama en su desesperación a Chita

(entre sombras ve y besa a Chita como si fuera su madre.

Chita se limpia la boca, hace morisquetas

y dando volantines desaparece),

llama a Chita para que lleve un recado pidiéndole

            ayuda a Jane.

Pero Chita no podrá acudir. Chita no existió

            en la vida real.

(Eran ocho monas chimpancés, 8 monas que parieron

            su estampa cinematográfica.)

 

Y Jane,

la bella silvestre de los níveos brazos,

ya no lucirá más su silueta junto a Tarzán,

porque Jane ya no filma. Hace mucho tiempo

que se le venció el contrato con la Warner: las

piernas de Jane ya no están todo lo tersas que uno

quisiera para hacerla figurar en el reparto.

 

(Ah, Jane, paraíso perdido, divino tesoro,

ya te vas [para no volver]

cuando quiero llorar

pienso en ti, mi dulce Jane.

Cuánto hubiera dado por tenerte en mis brazos,

para confesarte mi amor. Yo querer mucho a Jane.

Silencio insensato que guardé por culpa de mi

            testaruda timidez.

Por culpa de los barritos de mi precoz adolescencia.

 

Ah, Jane, ya no adoro tus senos besados por  las lianas.

Tus senos asediados al centímetro por flechas y lanzas.

Ya no adoro tu rostro

que el tiempo implacable ha ido modelando

            a su capricho.

Tu rostro que acaricié con ternura [a escondidas

            del público] en todas las carteleras.

 

Que no me digan nunca que te quitaste el maquillaje.

Que no me enseñen nunca tus cabellos de desfalleciente

            plata.

Para mí tú serás siempre la linda muchacha que yo amé

            matalascallando,

que yo ayudé a inventar con mis ensueños en los

            destartalados cines de mi barrio, mi inolvidable,

            Jane.)

 

En su cuarto, Tarzán da vueltas como un condenado

y en su rayado papel de loco repara en el espejo del lavabo

            y quisiera lanzarse.

Tarzán varias veces campeón olímpico de natación.

 

Amor, juventud y dinero, la veleidosa gloria:

todo desde el trampolín se le fue al agua.

Todo se lo devoraron con voracidad las fieras.

 

Entre paredes pálidas que su insomnio decora

            de enredaderas

por sentirse libre (al final de la película) se

            aferra a sus sueños:

se sueña sobre el lomo de sus elefantes y sonríe.

Se sueña venciendo a sus repujados cocodrilos

            de cartón.

Ve acercarse a sus leones de felpa (pura melena)

            y Tarzán siente miedo

y tiembla y grita como un desventurado

            niño de pecho:

¡Aaauaúaa! ¡Aaauaúaaaa…!

 

Pobre Tarzán indefenso y desnudo,

descolgado del ecran por inservible,

loco, completamente solo entre los locos,

aullando perdido en su paraíso perdido,

sin Jane, sin Chita, sin fuerzas, sin grito,

solo con su soledad y sus taparrabos.

 

(Puerto de la memoria, Noceva 2001)

 

Βλέπε και:

Αρτούρο Κορκουέρα: Το προφίλ του Φιντέλ – Ένα κείμενο και ένα ποίημα για τον Ποιητή της Ιστορίας

*

Arturo Corcuera Casa de las Americas Johnny Weissmuller Mario Benedetti Maureen O'Sullivan Rosamar Corcuera Tarzán y el paraíso perdido Αρτούρο Κορκουέρα Κούβα ΚΟΥΒΑ - Λατινική Αμερική Μάριο Μπενεδέτι Μπάμπης Ζαφειράτος Μωρήν Ο’Σάλιβαν Ο Ταρζάν και ο Χαμένος Παράδεισος Περού Ποίηση Ροσαμάρ Κορκουέρα Ταρζάν Τζώνυ Βαϊσμύλερ

*