Μποτίλια Στον Άνεμο: Μπάμπης Ζαφειράτος: Μια ακροστιχίδα στη Μνήμη του Φιντέλ

Φιντέλ Κάστρο Ρους

(Fidel Alejandro Castro Ruz)

Κούβα, Μπιράν 13 Αυγούστου 1926 – Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016

Στη μνήμη του Φιντέλ

Μπάμπης Ζαφειράτος

Αυτός που τους σκλάβους ανύψωσε
στην κορφή της μυρτιάς και της δάφνης

ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΚΙΓΙΕΝ, Φιντέλ (1977)

Φυσάει ζεστός ο αγέρας του Χοσέ Μαρτί μες στη φυτεία
Iμεροι πάνω απ’ τα καλάμια του Μπιράν φτεροκοπάνε
Διαβάζει ένα μικρό παιδί κι άγρια μέσα του ξεσπάνε
Ελευθερίας Στίχοι Απλοί με μια παράξενη γοητεία…
Λα Αβάνα, η Νομική Σχολή κι ο Μαρξ στα πρώτα βήματά του,

Κινεί τη σκέψη, το είναι του, φλογίζει τα ιδανικά του.
Απ’ το Μονκάδα –και μετά το «Θα μ’ αθωώσει η Ιστορία»–
Στο Ίσλα δε Πίνος… Μεξικό, μια χούφτα νέοι· κι αυτός, πως θα ’ναι,
Τους λέει, το ’56 ελεύθεροι ή μάρτυρες· ζητάνε,
Ρεαλιστές, το αδύνατο να καταφέρουν στην πορεία·
Ο Τσε, ο Καμίλο, ο Αλμέιδα… Και ο Ραούλ πάντα μαζί του.

Ρίχνουν στον ώμο τους το όνειρο μονάχα· η δύναμή του
Οπλο θα γίνει απ’ αυτά που ξύπνιο κι όρθιο σε κρατάνε,
Υψώνεται μπροστά σου, σε οδηγάει να μη λυγάς το γόνα,
Σε αιώνια, αβάσταχτη σκλαβιά αν δε θες η ζήση σου να δύσει.

Μπαίνουν στο Granma ογδόντα δυο, γυμνοί στο θάνατο τραβάνε·
26χρονα παιδιά, μα στον τιτάνιον αγώνα
7 ζωές έχει καθένα τους στην Κούβα να χαρίσει.

(Μπάμπης Ζαφειράτος, 28 Αυγούστου 2020)

***

Σημειώσεις για τις αναφορές του ποιήματος σε σύντομο χρονολόγιο και κάτι ακόμη

Κείμενα και μετάφραση κειμένων

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση, Κατιούσα, 25/11/2020

Ο Φιντέλ με το βιβλίο ανά χείρας, σε ηλικία τριών ετών, στο σπίτι του στο Μπιράν.

Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους (Fidel Alejandro Castro Ruz –Φιδέλ στα Ισπανικά). Υπέγραφε Fidel Castro Ruz και για εμάς θα είναι πάντα ο Φιντέλ. Γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1926 στο Μπιράν, της επαρχίας Ολγίν (Holguín), πρώην επαρχία Οριέντε. Ο πατέρας του, Άνχελ Κάστρο Αρχίς (Ángel Castro Argiz), γιος φτωχών αγροτών από τη Γαλικία, ήταν γαιοκτήμονας με φυτεία ζαχαροκάλαμου. Η μητέρα του, Λίνα Ρους Γονσάλες (Lina Ruz Gonzlez), προερχόταν από οικογένεια αγροτών της επαρχίας Πινάρ δελ Ρίο (Pinar del Río).

Από εκείνα τα πρώτα χρόνια ο Χοσέ Μαρτί, οι Απλοί Στίχοι του και το όραμά του για τη ελευθερία της Κούβας θα οδηγούν τα βήματα του Φιδέλ μέχρι το θάνατό του.

1947. Με μια ομάδα φοιτητών του Πανεπιστημίου, όταν ηγήθηκε του Αγωνιστικού Φοιτητικού Κινήματος Καραϊβικής, όταν ήταν Αντιπρόεδρος της Ένωσης Φοιτητών Νομικής Σχολής.

1945 – 1950. Φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αβάνας, ηγέτης του Φοιτητικού Κινήματος με πολύπλευρη δράση, θα έρθει σε επαφή με τη μαρξιστική ιδεολογία.

Στα πλαίσια των καθηκόντων του και της πολιτικής του δράσης οργανώνει αμέτρητες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και καταγγελίας ενάντια στην πολιτική και κοινωνική κατάσταση της χώρας, συμμετέχοντας ταυτόχρονα σε αυτές, και για τις οποίες ουκ ολίγες φορές θα ξυλοκοπηθεί και θα φυλακιστεί.

10.10.1947. Ο Φιντέλ επικεφαλής φοιτητικής διαδήλωσης που διοργανώθηκε από την Πανεπιστημιακή Ομοσπονδία Φοιτητών Πανεπιστημίου (FEU), που πραγματοποιήθηκε για τη δολοφονία του φοιτητή Κάρλος Μαρτίνες Χούνκο (Carlos Martínez Junco).

1947. Στο τρίτο έτος των σπουδών του προσχωρεί στο εκστρατευτικό σώμα που διοργανώνεται για να πολεμήσει ενάντια στο καθεστώς του Δομινικανού δικτάτορα Τρουχίγιο (Rafael Leónidas Trujillo).

Με το βαθμό του υπολοχαγού, αναλαμβάνει διοικητής διμοιρίας, και αργότερα διοικητής τάγματος. Κατά την εκστρατεία το πλοίο αναχαιτίζεται από μια φρεγάτα του Κουβανικού Ναυτικού. Ο Φιδέλ πηδάει με το όπλο του στη θάλασσα για να αποφύγει τη σύλληψή.

1948. Ως ηγέτης του Φοιτητικού Κινήματος ταξιδεύει στη Βενεζουέλα, στον Παναμά και στην Κολομβία, όπου θα διοργανώσει ένα Λατινοαμερικανικό Φοιτητικό Συνέδριο.

9.4.1948. Ο Φιντέλ στην Μπογοτά.

Στην Μπογοτά, μετά τη δολοφονία του Κολομβιανού ηγέτη Χόρχε Ελιέσερ Γαϊτάν (Jorge Eliécer Gaitán), ξεσπάει λαϊκή εξέγερση. Παίρνει αποφασιστικά μέρος στον αγώνα και τη γλυτώνει από καθαρή τύχη.

Μάρτιος 1949. Ηγείται διαμαρτυρίας μπροστά από τη διπλωματική αποστολή των ΗΠΑ στην Αβάνα, εκφράζοντας τη λαϊκή οργή, για τη βεβήλωση, από Γιάνκηδες πεζοναύτες, του μνημείου του εθνικού ήρωα της Κούβας, Χοσέ Μαρτί.

1950. Διδάκτορας Αστικού Δίκαιο με Πτυχίο στο Διπλωματικό Δίκαιο.

16.9.1951. Ο Φιντέλ σε δηλώσεις του στον Τύπο, με την Χούστα Ροδρίγες, μητέρα του δολοφονημένου εργαζομένου Κάρλος Ροδρίγες.

Από το δικηγορικό του γραφείο αφιερώνεται κυρίως στην υπεράσπιση ταπεινών ανθρώπων και επαγγελματικών ομάδων. Γίνεται γνωστός ως «ο δικηγόρος των φτωχών», αφού σε όσους δεν είχαν να πληρώσουν προσέφερε τις υπηρεσίες του αμισθί.

13.12.1952. Ημέρα εκπαίδευσης για τη μελλοντική επίθεση στους στρατώνες Μονκάδα και Σέσπεδες. Δεύτερος από αριστερά ο Αβέλ Σανταμαρία, αναπληρωτής επικεφαλής του Κινήματος. Κατά τη σύλληψη τού ξερίζωσαν τα μάτια και τα έδειξαν στην αδελφή του την Αϊδέ Σανταμαρία για να αποκαλύψει τα κρησφύγετα.

26 Ιουλίου 1953. Ο Φιντέλ με μια ομάδα 160 νέων εργαζομένων, η Γενιά της Εκατονταετηρίδας (100 χρόνια από τη γέννηση του Χοσέ Μαρτί), θα επιχειρήσει την αποτυχημένη επίθεση στο στρατόπεδο Μόνκαδα, στο Σαντιάγο της Κούβας, και στο στρατόπεδο Κάρλος Μανουέλ ντε Σέσπεδες (Carlos Manuel de Céspedes) του Μπαγιάμο.

1.8.1953. Υπό τη σκέπη του Μαρτί πάντα. Μετά την επίθεση στους Στρατώνες Μόνκαδα. Φωτογραφία, Ερνέστο Οκάνια για την εφημερίδα “Diario de Cuba”.

Προσάγεται σε δίκη. Ακολουθεί η θρυλική αγόρευσή του, γνωστή ως «Η Ιστορία θα με αθωώσει» (La historia me absolverá), όπου εκθέτει το πρόγραμμα της μελλοντικής Επανάστασης στην Κούβα. Θα πει μεταξύ άλλων:

«Κανένα όπλο, καμία δύναμη δεν μπορεί να νικήσει έναν λαό που αποφασίζει να αγωνιστεί για τα δικαιώματά του. Τα ιστορικά παραδείγματα του παρελθόντος και του παρόντος είναι αμέτρητα. Η περίπτωση της Βολιβίας είναι πολύ πρόσφατη, όπου οι ανθρακωρύχοι, με δυναμίτες, συνέτριψαν τα συντάγματα του τακτικού στρατού».

15ετής φυλάκιση. Οδηγείται στο Νησί των Πεύκων (Isla De Pinos, σήμερα Νησί της Νιότης –Isla de La Juventud). Εκεί επεξεργάζεται και βελτιώνει τη θεωρητική και ιδεολογική προετοιμασία των συντρόφων του.

15 Μαΐου 1955. Ίσλα δε λος Πίνος (Νησί των Πεύκων). Η αποφυλάκιση. Ο Φιντέλ με τις δυο γυναίκες που συμμετείχαν στην κατάληψη ου Μονκάδα. Μέλβα Ερνάντες (Λας Βίγιας, 28 Ιουλ. 1921 – Αβάνα, 9 Μαρ. 2014), Φιντέλ, Αϊδέ Σανταμαρία (Βίγια Κλάρα, 30 Δεκ. 1923 – Αβάνα, 28 Ιουλ. 1980). Δεξιά ο ραδιοφωνικός σχολιαστής Λουίς Κόντε Αγουέρο. Μετά την Επανάσταση μετακόμισε στο Μαϊάμι και ήταν ο εκπρόσωπος της τρομοκρατικής μαφίας και, ειδικότερα του περιβόητου Λουίς Ποσάδα Καρίλες, πρωταγωνιστή του εγκλήματος στα Μπαρμπάντος.

15 Μαΐου 1955. Απελευθερώνεται μετά από έντονες πιέσεις και λαϊκές κινητοποιήσεις. Η Γενιά της Εκατονταετηρίδας θα ιδρύσει το Κίνημα Μ-26-7 (Movimiento 26 de Julio).

7 Ιουλίου 1955. Μεξικό

8 Ιουλίου 1955. Η συνάντηση με τον Τσε.

29 Οκτωβρίου 1955. ΗΠΑ (Φιλαδέλφεια, Νέα Υόρκη, Τάμπα, Γιούνιον Σίτυ, Μπρίτζπορτ και Μαϊάμι), για εξασφάλιση πολιτικής και οικονομικής στήριξης του επαναστατικό αγώνα.

1955. Στη Νέα Υόρκη για εξεύρεση πόρων.

30 Οκτωβρίου 1955. Ο Φιντέλ στη Νέα Υόρκη. Η τρομερή υπόσχεση: «Μπορώ να σας πω με απόλυτη σιγουριά ότι το 1956 θα είμαστε ή ελεύθεροι ή μάρτυρες».

Με αυτό το σύνθημα ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης, μαζί με τον Ραούλ, τον Χουάν Μανουέλ Μάρκες, τον Χουάν Αλμέιδα Βόσκε, τον Τσε Γκεβάρα, τον Καμίλο Σιενφουέγος και άλλους σπουδαίους επαναστάτες εκπαιδεύονται με μεγάλες πεζοπορίες στην Πόλη του Μεξικού, ορειβασία, αυτοάμυνα, αντάρτικες τακτικές και εξάσκηση στη σκοποβολή.

20 Ιουνίου 1956. Φυλακές Μιγέλ Σουλτς. Ένα μήνα κρατούμενος ο Φιντέλ, 57 μέρες ο Τσε μαζί με τον Καλίξτο Γαρσία.

Ιούλιος 1956. Μεξικό. Με τον Τσε στη φυλακή Μιγέλ Σουλτς.

10 Οκτωβρίου 1956. Αγορά του γιοτ Granma. «Δεν ήταν απόβαση, ήταν ένα ναυάγιο», θα πει αργότερα ο Τσε.

25 Νοεμβρίου 1956. Χαράματα. 82 μαχητές (τελευταίος προστίθεται στη λίστα ο Καμίλο) πλένε από τον ποταμό Tuxpan για Κούβα. Μέση ηλικία 27 χρόνια.

Granma, 2 Δεκ. 1956. Το… ναυάγιο του Τσε. (Λεπτομέρεια από φωτό αγνώστου φωτογράφου).

2 Δεκεμβρίου 1956. Σιέρα Μαέστρα και ο τιτάνιος ταξικός αγώνας.

Επί 25 μήνες ο Φιντέλ, ως διοικητής της Φάλαγγας Ένα «Χοσέ Μαρτί» έχει υπό την αρχηγεία του το σύνολο των αντάρτικων δυνάμεων, αλλά και το Κίνημα της 26ης Ιουλίου, υπό τον Φρανκ Παΐς, που είναι ο Αρχηγός Δράσης και Σαμποτάζ σε ολόκληρη τη Κούβα. Συμμετέχει προσωπικά σε όλες σχεδόν τις σημαντικές επιχειρήσεις, μάχες και συγκρούσεις, που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

28 Δεκεμβρίου. Μετά τη συντριπτική ήττα των στρατευμάτων της τυραννίας, το καθεστώς Μπατίστα αναγνωρίζει τη νίκη των ανταρτών.

1 Ιανουαρίου 1959. Τα χαράματα, ο Φιντέλ, με μια επαναστατική γενική απεργία δίνει τη χαριστική βολή στο εγκάθετο από την κυβέρνηση των ΗΠΑ πραξικοπηματικό καθεστώς.

CUBA. La Havana. 1959. Cuban leader Fidel CASTRO being welcomed by crowds as he makes his way to liberate La Havana. (Burt Glinn / MagnumPhotos-PAR285682

8 Ιανουαρίου 1959. Μπαίνει νικηφόρος στο Σαντιάγο δε Κούβα και στην Αβάνα.

13 Φεβρουαρίου 1959. Διορίζεται πρωθυπουργός της επαναστατικής κυβέρνησης.

31 Ιουλίου 2006. Παραιτείται από όλες τις επίσημες θέσεις, λόγω προβλημάτων υγείας.

Στο ’χε τάξει ο Μαρτί κι ο Φιντέλ το ’χε ορκιστεί
(Νικολάς Γκιγιέν)

Οι μελλοντικές γενιές των Κουβανών θα βρίσκουν στον Φιντέλ, όπως και στον Χοσέ Μαρτί, ένα παράδειγμα και ένα ισχυρό και ακλόνητο κίνητρο για να συνεχίσουν το έργο του.

25 Νοεμβρίου 2016, στις 10:29 μμ, στην Αβάνα, ο Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους, σε ηλικία 90 ετών, έχει δώσει πλέον τη μία του ζωή, αφήνοντας παρακαταθήκη στον Κουβανικό λαό τις υπόλοιπες έξι (6)!

Φιντέλ: Ούτε πλατεία, ούτε κτήριο, ούτε μνημείο με το όνομά μου… Ο ταπεινός τάφος του Φιντέλ στην Σάντα Ιφιχένια. Πίσω ακριβώς το Μαυσωλείο του Χοσέ Μαρτί. Δεξιά το Μαυσωλείο των Μαρτύρων Της 26 Ιουλίου 1953. (Φωτογραφία του επιτετραμμένου και πρόξενου στην Πρεσβεία της Κούβας στην Ελλάδα, Οριόλ Μαρέρο).

4 Δεκεμβρίου 2016. Σύμφωνα με τη θέλησή του, τα λείψανα του αποτεφρώνονται.

Σε επίσημη τελετή η τέφρα εναποτέθηκε στο νεκροταφείο της Αγίας Ιφιγένειας (Santa Ifigenia), σε έναν ταπεινό τάφο, κοντά στην τέφρα του πνευματικού του ταγού και Εθνικού Ήρωα της Κούβας, του Απόστολου της Ανεξαρτησίας, Χοσέ Μαρτί.

Ο Φιντέλ θα ζει παντοτινά! Ο Κομαντάντε είναι αθάνατος!

«Να είστε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο»

«Να είστε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο»

Η ρήση αποδίδεται στον Τσε κυρίως, αλλά και στον Μαρκούζε. Στον Τσε, ωστόσο δεν έχει τύχει να την συναντήσω και ο Μαρκούζε ποτέ δεν διεκδίκησε την πατρότητά της:

Ναι. Υπάρχει ένα γκράφιτι που μου αρέσει πολύ, είναι: «Να είστε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο». Αυτό είναιυπέροχο. (Oui. Il y a un graffiti que j’aime beaucoup, c’est: «Soyez réalistes, demandez l’impossible». C’est magnifique.– Ο Μαρκούζε σε συνέντευξή του στη L’Express).

Και επειδή η L’Express ζητάει συνδρομή, δείτε τη σχετική αναφορά από τη συνέντευξη εδώ: Cahiers de Psychologie Politique (τρίτη παράγραφος).

Αλλά και:

Συζήτηση στο εργοστάσιο της Renault στο Billancourt. Ένας συνδικαλιστής είπε σε δύο μέλη της Επιτροπής των φοιτητών που ζητούσαν την αλληλεγγύη των εργαζομένων: «Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, δεν πρέπει να ζητάμε το αδύνατο». Ο εκδότης και φωτογράφος Jean Mascolo ισχυρίζεται ότι το ίδιο απόγευμα έγραψε το σύνθημα, σαν αντίδραση σε αυτήν την πρόταση, σε έναν τοίχο του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, που βρίσκεται στην περιοχή της Censier, στο 5^ο διαμέρισμα του Παρισιού. (εδώ και εδώ)