Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF): Πράσινη ανάπτυξη κόκκινη σαν το αίμα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ

«Θα χυθεί αίμα» για «πράσινες» και νέες τεχνολογίες, αγορές και πρώτες ύλες

Ο νικητής της κούρσας θα βρει τεράστια οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη στη γραμμή τερματισμού

Τα γνωστά συνθήματα για έναν «συνεκτικό και βιώσιμο κόσμο» για 50ή χρονιά στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) στο Νταβός της Ελβετίας (21 - 24 Γενάρη) - με τη συμμετοχή περίπου 3.000 αρχηγών κρατών, εκπροσώπων κυβερνήσεων και ιμπεριαλιστικών οργανισμών, επικεφαλής μονοπωλίων και «παρακλαδιών» όλων αυτών (ΜΚΟ, «φιλανθρωπικά ιδρύματα», «δεξαμενές σκέψης» κ.ά.) - δεν μπορούν να κρύψουν τα «μαχαίρια» που ακονίζονται.

Εντονότερα φέτος, οι «πράσινες» επενδύσεις και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις (4η βιομηχανική επανάσταση) παρουσιάζονται σαν το «μαγικό ραβδί», που θα ...εξαφανίσει τη βαρβαρότητα μέσα από έναν «συμμετοχικό καπιταλισμό», οδηγώντας στην προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος και στην ευημερία των ανθρώπων. Αρκεί να επαναπροσδιοριστούν «οι στόχοι των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων»...

• Φυσικά, όσα ακούστηκαν στο Νταβός αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο: Η κούρσα του ανταγωνισμού σε αυτά τα νέα πεδία διοχέτευσης κεφαλαίων - ενεργειακή μετάβαση και νέες τεχνολογίες - έχει ξεκινήσει και «θα χυθεί αίμα».

Οι αντιθέσεις διακρίνονται στον «εμπορικό πόλεμο» ΗΠΑ - Κίνας, στην παγκόσμια κόντρα για τα δίκτυα 5G και το ρόλο της κινεζικής «Huawei», στο παζάρι για έναν παγκόσμιο «ψηφιακό» φόρο («Google», «Amazon», «πλατφόρμες», κινεζικές επιχειρήσεις κ.ά.), στη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης, στον ανταγωνισμό μονοπωλιακών ομίλων και κυβερνήσεων σε περιοχές με πλούσιες πρώτες ύλες (σπάνιες γαίες κ.ά.), απαραίτητες για τις νέες τεχνολογίες (π.χ. Αφρική, Λατινική Αμερική, Αφγανιστάν, Βόρεια Κορέα κ.ά.).

Χαρακτηριστικές ήταν και οι απειλές του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για δασμούς στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, ενώ σημείωσε ότι οι διαπραγματεύσεις για εμπορική συμφωνία με την ΕΕ θα είναι πολύ πιο δύσκολες από αυτές με την Κίνα.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ήταν ξεκάθαρη:

«Η παγκόσμια τάξη των τελευταίων 50 ετών δεν είναι πλέον επίκαιρη, αμφισβητείται καθημερινά (...) Η μελλοντική στρατηγική ανάπτυξης της ΕΕ θα βασίζεται στην προστασία του κλίματος και την τεχνολογία των πληροφοριών».

Αναφέρθηκε στις ραγδαίες παγκόσμιες αλλαγές λέγοντας πως το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη νέων, βιώσιμων αγορών και η «προστασία του κλίματος» ως μοχλός ανάπτυξης.

Σύμφωνα με την «Πράσινη Νέα Συμφωνία» («Green New Deal») της ΕΕ, η Ευρώπη θα πετύχει απεξάρτηση από τον άνθρακα έως το 2050. Η ΕΕ εκτιμά ότι η επίτευξη «μηδενικών εκπομπών» θα προσθέσει 2% στο ΑΕΠ του μπλοκ. Επίσης, μίλησε για τα «δεδομένα» (big data), έναν «κρυμμένο θησαυρό» για τις επιχειρήσεις, που η ΕΕ θα αξιοποιήσει μέσω του «European Open Science Cloud».

«Χορός» τρισεκατομμυρίων

Στο «χορό των τρισεκατομμυρίων» έχουν μπει μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χρηματοδοτώντας πετρελαϊκούς ομίλους, αλλά και προωθώντας «πράσινες» επενδύσεις.

Όπως ανακοινώθηκε, Γαλλία και Γερμανία «συμμαχούν» με τον κολοσσό διαχείρισης κεφαλαίων και επενδύσεων «BlackRock» (CPF, Χρηματοπιστωτική Σύμπραξη για το Κλίμα) με στόχο να συγκεντρώσουν 500 εκατ. δολάρια για χρηματοδότηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και έργων για μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση σε Αφρική, Νοτιοανατολική Ασία και Λατινική Αμερική.

Η «BlackRock» προειδοποιεί κυβερνήσεις και επενδυτές να στραφούν προς την «αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» καθώς «αλλάζει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό τοπίο», ενώ ανακοίνωσε την περασμένη βδομάδα ότι εντάσσεται στην πρωτοβουλία «Climate Action 100+», τη μεγαλύτερη «συμμαχία» διεθνών επενδυτών στον κόσμο - ανάμεσά τους οι τραπεζικοί όμιλοι HSBC και UBS - με κεφάλαια που ξεπερνούν τα 40 τρισ. δολάρια.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η «Climate Action 100+» δεν αποσύρει επενδύσεις από εταιρείες που είτε δεν θέτουν είτε δεν πετυχαίνουν στόχους «προστασίας του κλίματος».

Μέχρι στιγμής, απλά προσανατολίζει τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν ένα σαφές σχέδιο για σταδιακή μείωση των εκπομπών CO₂. Ανάμεσά τους, οι πετρελαϊκές «Shell» και BP έχουν δημοσιεύσει τέτοια σχέδια, επεκτείνοντας τις επενδύσεις τους και σε «πράσινα» πεδία.

Το γεγονός ότι ο Μαρκ Κάρνεϊ, από διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, αναλαμβάνει θέση ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για τη Χρηματοδότηση της Κλιματικής Δράσης, είναι «ένα σημάδι ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις θα λάβουν σοβαρά μέτρα για την κλιματική αλλαγή», αναφέρθηκε σε συζήτηση στο Νταβός.

Όπως είπε ο Κάρνεϊ, οι επενδυτές ζητούν ολοένα πληροφορίες, ώστε να μεταφέρουν κεφάλαια σε επωφελείς τομείς από μια παγκόσμια μετάβαση από την Ενέργεια των ορυκτών καυσίμων.

«Οι μέρες των ορυκτών καυσίμων - το καύσιμο του 20ού αιώνα - είναι μετρημένες. Δεν τελείωσαν, αλλά βαίνουν προς το τέλος τους», συμπλήρωσε στην ίδια συζήτηση ο Αντριου Λίβερις, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του πετρελαϊκού κολοσσού «Saudi Aramco».

Η Τζένιφερ Μόργκαν της «Greenpeace» –γνωστής ΜΚΟ υπέρ των «πράσινων» μονοπωλίων– υπογράμμισε ότι 24 τράπεζες έχουν επενδύσει 14 τρισ. δολάρια σε ορυκτά καύσιμα τα τελευταία 5 χρόνια μετά τη συμφωνία του Παρισιού για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Γεωπολιτικές «απειλές» και «ευκαιρίες»

Είναι προφανές ότι ο ανταγωνισμός κεφαλαίων τόσο σε παραδοσιακές μορφές Ενέργειας όσο και σε «πράσινες» δεν σχετίζεται με την πραγματική προστασία του κλίματος, ενώ παράλληλα οξύνει τις οικονομικές και γεωπολιτικές αντιθέσεις για αγορές και πρώτες ύλες, συνθλίβοντας τους εργαζόμενους και τους λαούς του κόσμου.

Στο πλαίσιο του WEF δημοσιεύτηκε μια έκδοση από εκπροσώπους παγκόσμιων «δεξαμενών σκέψης» του ιμπεριαλισμού, για τις γεωπολιτικές προεκτάσεις του ανταγωνισμού στις νέες και «πράσινες» τεχνολογίες.

• Η Τζέιν Χάρμαν, πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών «Wilson Center», αναφέρθηκε στη μεγάλη ευκαιρία των ΗΠΑ να επωφεληθούν από τις διευρυνόμενες αγορές ηλιακής και αιολικής ενέργειας υπογραμμίζοντας πως «ο νικητής του αγώνα των πράσινων τεχνολογιών θα βρει τεράστια οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη στη γραμμή τερματισμού».

Πέρα από τις «απειλές» της κλιματικής αλλαγής (εκτοπισμός πληθυσμών, περιφερειακές συγκρούσεις εξαιτίας της λειψυδρίας, πλημμύρες και υψηλές θερμοκρασίες σε στρατιωτικές βάσεις) βλέπει και «γεωπολιτικές ευκαιρίες».

Κάλεσε τις ΗΠΑ να διαδραματίσουν «ενεργότερο ρόλο στην Αρκτική, όπου λιώνουν οι πάγοι γρήγορα και ανοίγονται νέες θαλάσσιες μεταφορές».

Ο Γιοΐτσι Φουναμπάσι, πρόεδρος της Ιαπωνικής Πρωτοβουλίας Ασίας - Ειρηνικού, υποστηρίζει ότι «ο μπαλαντέρ στα "γεωπολιτικά" είναι η κλιματική αλλαγή».

«Οι τάσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της είναι απρόβλεπτες και θα κάνουν πιο περίπλοκη τη μελλοντική γεωπολιτική ισορροπία», σημειώνει, εστιάζοντας στην άνοδο των ΗΠΑ, Κίνας και Ινδίας.

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου «Brookings», Τζον Αλεν, αναδεικνύει πως οι οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές - στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται η Κίνα και οι ΗΠΑ - λειτουργούν ως «κινούμενη γεωπολιτική άμμος» δημιουργώντας χώρο για μια νέα εποχή «μεγάλου ανταγωνισμού εξουσίας» που «αυξάνει τον κίνδυνο στρατιωτικών συγκρούσεων στην παγκόσμια σκηνή».

Εξάλλου, «από την ατμομηχανή μέχρι την πενικιλίνη και την ατομική βόμβα η ανάπτυξη και οι τεχνολογίες αιχμής ήταν πάντα στενά συνδεδεμένες με γεωπολιτικές αναταραχές», υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Ερευνητικού Ιδρύματος «Observer», Σαμίρ Σάραν. Οι τεχνολογίες «που ενεργοποιούν την 4η Βιομηχανική Επανάσταση ανασχηματίζουν το γεωπολιτικό τοπίο και μια νέα παγκόσμια τάξη αναπόφευκτα θα ξεσπάσει», προσθέτει.

Το «στοίχημα» της εργασίας (και της υπεραξίας)

Ένα άλλο σημαντικό μέρος της συζήτησης ήταν η «πρόκληση» της προσαρμογής της εργασίας στις νέες τεχνολογίες, καθώς η αυτοματοποίηση προχωρά και έως το 2025 η αναλογία εργαζομένων - μηχανών θα είναι 48% - 52% από περίπου 70% - 30% το 2018.

Αυτό σημαίνει ότι θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας –αντί να μειωθεί ο συνολικός εργάσιμος χρόνος– και επίσης ότι οι σημερινοί εργαζόμενοι θα πρέπει να επανακαταρτιστούν για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες εκμετάλλευσης.

Όπως αναδείχθηκε στο Νταβός, σε όλες τις χώρες της ομάδας G20 η μη ικανοποίηση της ζήτησης εργατικών δεξιοτήτων της νέας τεχνολογικής εποχής θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο 11,5 τρισ. δολάρια στη δυνητική αύξηση του ΑΕΠ τους την επόμενη δεκαετία.

• Αναφέρθηκε ακόμη ότι «μπορούν να δημιουργηθούν σχεδόν οι διπλάσιες θέσεις εργασίας από ό,τι θα χαθούν από την 4η Βιομηχανική Επανάσταση αν οι άνθρωποι έχουν τις ικανότητες να επωφεληθούν από την ευκαιρία».

Έτσι, κυβερνήσεις και μονοπωλιακοί όμιλοι προχώρησαν στην πρωτοβουλία «Επανάσταση στην Επανακατάρτιση» (Reskilling Revolution) ώστε να εξασφαλίσουν το εργατικό δυναμικό που θα χειρίζεται τις νέες τεχνολογίες, που το υπολογίζουν στο 1 δισ. εργαζόμενους έως το 2030. Ιδρυτικά μέλη της πρωτοβουλίας είναι οι Βραζιλία, Γαλλία, Ινδία, Πακιστάν, Ρωσία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ΗΠΑ, καθώς και επιχειρηματικοί όμιλοι (PwC, «Salesforce», «ManpowerGroup», «Infosys», «LinkedIn», «Coursera», «Adecco»).

Στις ΗΠΑ, περίπου 415 όμιλοι θα συμβάλουν στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων για 14,5 εκατ. εργαζόμενους τα επόμενα πέντε χρόνια.

Η εισαγωγή νέων σύγχρονων τεχνολογιών αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας και συνεπώς εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων, μεγαλώνοντας τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων.

Ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα παραπέρα εφαρμογής μορφών εργασιακών σχέσεων με κύρια στοιχεία τη «διευθέτηση» του εργάσιμου χρόνου και το σμπαράλιασμα της ζωής των εργαζομένων, αλλά και την ανακύκλωση της ανεργίας.

• Αυτό, φυσικά, που δεν συζητήθηκε στο Νταβός είναι, γιατί η τεχνολογική πρόοδος αντί να αξιοποιηθεί για να βελτιωθούν αισθητά οι συνθήκες δουλειάς και ζωής, στον καπιταλισμό «προβληματίζει» και χαρακτηρίζεται «πρόκληση».

Γιατί οι ανισότητες μεγαλώνουν,

• δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν στη φτώχεια,
• χωρίς θέρμανση,
•  πεθαίνουν επειδή δεν έχουν να πληρώσουν για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι εργασιακές σχέσεις επιδεινώνονται,
• οι άνθρωποι δουλεύουν μέχρι τα βαθιά γεράματα,
• οι ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις δεν έχουν σταματημό,
• αυξάνονται τα κύματα των ξεριζωμένων.

Είναι όλα αυτά που οδηγούν το 56% των ανθρώπων σε 28 χώρες του κόσμου να εκφράζουν τη «δυσφορία» τους για τον καπιταλισμό απαντώντας σε έρευνα - ενόψει του WEF - πως «κάνει περισσότερο κακό, παρά καλό».

Ε. Μ.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 25-26/1/2020