Έρη Ρίτσου: Τρία σε ένα − Κάτι κρέμεται εκεί ψηλά (2017), Ο νεκρός δολοφονήθηκε (2016), Γιατρός επαρχίας (2004)

Κάτι κρέμεται εκεί ψηλά (2017)

Έρη Ρίτσου: Τρία σε ένα

Κάτι κρέμεται εκεί ψηλά (2017)
Ο νεκρός δολοφονήθηκε (2016)
Γιατρός επαρχίας (2004)
Aπό τον Κέδρο

*

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση:
Ξέρω τι θα διαβάσεις φέτος το καλοκαίρι - Κατιούσα, 11/8/2018

*

Και τα τρία μαζί, όσο… μισός Νέσμπο (σε σελίδες, βέβαια). Τι κι αν το κοινό έχει συνηθίσει στα αστυνομικά-τούβλα; Με την ευκαιρία: Το τούβλο κάνει το κοινό ή το κοινό το τούβλο; Σαν το αυγό με την κότα. Αν δεν είσαι λάτρης της Κιβωτού και πιστεύεις στην εξελικτική διαδικασία, τότε βέβαια το αυγό γεννάει τις κότες. Όπως επίσης, αν έχεις σώας τας φρένας και ξέρεις σε ποιον καπιταλιστικό κόσμο ζεις, τότε δεν έχεις αμφιβολία περί της διαμόρφωσης του κοινού από τα… τούβλα (για τα τούβλα).

Η Ρίτσου έχει πλήρη επίγνωση του κοινωνικού γίγνεσθαι και επιμένει στις μικρές φόρμες, στα μικρά λιθαράκια που οικοδομούν μια μικρή ιστορία (διήγημα), ή μια μεγαλύτερη (πολλές δηλαδή μικρές ιστορίες που συνθέτουν ένα μυθιστόρημα), με τον προσδιορισμό του αστυνομικού να περιττεύει, αφού αυτός είναι μόνο ο καμβάς για να ξετυλίξει την αφήγησή της.

Μια αυτοκτονία που είναι έγκλημα και μας κοιτάει από περίοπτη θέση (Κάτι κρέμεται εκεί ψηλά), ένα έγκλημα με παρελθόν ένδοξο και αγκυλωτό παρόν (Ο νεκρός δολοφονήθηκε), δυο «αστυνομικές» ιστορίες που εξελίσσονται στον περίκλειστο χώρο ενός νησιού, τα δύο τελευταία βιβλία της Έρης Ρίτσου.

Και μια εννεαπλή περιπολία στα διηγήματα του Γιατρού Επαρχίας, από τον μικρόκοσμό μας, που φαντάζει μεγάλος και καταλήγει στην καμπίνα ενός ταξί, μέχρι τη μοναξιά ενός κιθαρίστα, από ένα απραγματοποίητο ταξίδι, μέχρι −ακόμα χειρότερα− τη ματαίωση του ταξιδιού μιας ολόκληρης ζωής.

Ο νεκρός δολοφονήθηκε (2016)

Μικρές πινελιές που σκιτσάρουν με χιούμορ –το μεγάλο όπλο της Ρίτσου− καταστάσεις τόσο οικείες, που παύουμε πια να τις βλέπουμε. Γεγονότα που συμβαίνουν σε μια νησίδα ζωής (είτε κατονομάζεται είτε όχι, δεν έχει σημασία), όπου οι κάτοικοι  είναι δεμένοι με δεσμούς αίματος, με δεσμούς πνεύματος, ενίοτε και με σκέτο αίμα.

Οι νεκροί δεν μιλάνε, αλλά έχουν πολλά να πουν, σε όσους μπορούν να δουν ουσιαστικά πίσω από τη βιτρίνα μιας σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας, που μόνο αν εθελοτυφλούμε, μπορεί να μας ξεγελάσει. Και που δεν μπορεί να κρύψει το τυμπανιαίο πτώμα μιας κοινωνίας που κρέμεται στις κεραίες κινητής ή στον «φρέσκο» αιολικό αέρα μιας ανεμογεννήτριας. Οι εύστοχες πολιτικές παρατηρήσεις (λιγότερες στο τελευταίο βιβλίο, αλλά καίριες), που εκτείνονται πέρα από το θυμό, κάνουν τα δυο «αστυνομικά» −και αστυνομικά− ένα απολαυστικό ανάγνωσμα.

Στον αντίποδα του Γιάννη Μαρή, που τα εγκλήματά του συμβαίνουν σε μεγαλοαστικό περιβάλλον, η Ρίτσου-Γεωργίου (η αστυνομικίνα ηρωίδα της) κινείται περισσότερο με το κοινωνικό αισθητήριο ενός Μαιγκρέ, στον επαρχιακό μικρόκοσμο με τα μεγάλα και ασίγαστα πάθη, κι όχι −κατά την άποψή μου− με την ψυχρή λογική της μεγαλοαστής Αγκάθα Κρίστι.

Η μικρή φόρμα, όμως, είναι μεγάλο ατού της Ρίτσου (και μέσα στα αστυνομικά υπάρχουν πολλά μικρά διηγήματα) που αποκαλύφθηκε στον Γιατρό Επαρχίας (2004). Το «εποχής» Μυστικά και Αποκαλύψεις (2006) δεν το γνωρίζω.

Γιατρός Επαρχίας (2004)

Επί τροχάδην, δυο λόγια για τα λιγότερο γνωστά διηγήματα και με τον κίνδυνο να τα αδικήσω:

Τα κλισέ της πεζογραφίας στην Επίσκεψη. Μια σάτιρα για τους παπατζήδες συγγραφείς διασήμων μπαμπάδων, που ζουν χαμένοι στο μύθο της ιστορίας τους (έξοχο αυτοσαρκαστικό κείμενο, αν και η Ρίτσου τα έχει πάρα πολύ καλά με τον εαυτό της, και δεν μπορεί να το κρύψει με τίποτα) στη Συνέντευξη που δεν δόθηκε. Οι γραφικοί της… γραφής στον Ταλαντούχο άνθρωπο. Το Ταξίδι που αν πραγματοποιηθεί θα σβήσει το όνειρο, σαν τη βάρκα που φτειάχνει και ποτέ δεν θα τελειώσει ο Ανρί ο ζωγράφος στο Δρόμο με τις Φάμπρικες του Στάινμπεκ, ή το όνειρο μιας ζωής στο ποίημα-ταξίδι του Ορέστη Λάσκου, που θα ολοκληρωθεί πριν το Παρίσι, στο Σαιν Ντενί. Κι ακόμα η Μέθεξη στους ΗΣΑΠ, για την ποίηση μιας… τυριέρας και τις… ακρίδες στα καναπεδάκια των ποιητικών παρουσιάσεων. Ένας Κιθαρίστας, η ηλικιωμένη θαυμάστριά του, η χαμένη αγάπη και το νυχτερινό ρεύμα της σκοτεινής πραγματικότητας. Ένας Τάξι ντράιβερ που ξαναζεί τα ταξίδια και τις περιπλανήσεις του, πολυλογάς, αλλά κατά βάθος θλιμμένος τιμονιέρης της στεριάς. Το Τηλεφώνημα για την αναζήτηση της περασμένης ζωής μας που γέρασε ή πέρασε.
Και η ομότιτλη νουβέλα Γιατρός επαρχίας, για την αδυναμία μας να γιατρέψουμε το δικό μας πόνο.

Κοινή συνιστώσα σε όλα, μια γλώσσα πλαστική, με ζωντανούς διαλόγους, έντονη θεατρικότητα και προπαντός χιούμορ –το μεγάλο ατού της, είπαμε. Αξίζει να τα διαβάσετε, αν δεν το έχετε κάνει ήδη.

Μπάμπης Ζαφειράτος, 9 Αυγούστου 2018