200 χρόνια Μαρξ. Και εις τους αιώνες! Είδε μόνο τα σφυριά, αλλά ενέπνευσε και τα δρεπάνια − Ευρωπαϊκή Κομμουνιστική Πρωτοβουλία: Αξεπέραστη κοσμοθεωρία − Το ΚΚΕ σκαπανέας στη διάδοση του μαρξιστικού έργου − Χρονολόγιο

Καρλ Μαρξ, Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 - Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 5.V.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

Ανακοίνωση της Γραμματείας για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ

Αξεπέραστη η μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία

Σάββατο 05/05/2018 - 19:04

Σε ανακοίνωσή της για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κ. Μαρξ, [Βλέπε πιο κάτω] η Ευρωπαϊκή Κομμουνιστική Πρωτοβουλία, που συσπειρώνει 29 Κόμματα της Ευρώπης, ανάμεσά τους και το ΚΚΕ, σημειώνει:

«Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διαφορετικούς τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε.

Στις 5 Μάη 1818, στην πόλη Τριρ της Πρωσίας, 200 χρόνια πριν, γεννήθηκε ο μεγάλος επαναστάτης Καρλ Μαρξ, που η συμβολή του ήταν καθοριστική στη θεμελίωση της επαναστατικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης όσο και στην οικονομική, πολιτική και φιλοσοφική σκέψη της ανθρωπότητας. Συνδέθηκε με τον Φρίντριχ Ενγκελς και με την αποφασιστική συμβολή τους διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στις πρώτες επαναστατικές ομάδες του Παρισιού.

Καρλ Μαρξ 1818 - 1883

1818 5 Μάη γεννιέται στην πόλη Τριρ της Γερμανίας.

1841 Τελειώνει το πανεπιστήμιο με μια διδακτορική διατριβή πάνω στις «Διαφορές της Επικούρειας και Δημοκρίτειας Φιλοσοφίας».

1842 (1 Γενάρη) εκδίδεται στην Κολονία η αντιπολιτευόμενη «Εφημερίδα του Ρήνου», στην οποία ο Μαρξ καλείται αμέσως ως κύριος συνεργάτης. Παίρνει μέρος στη σοσιαλιστική και κομμουνιστική κίνηση της εποχής.

1843 Μάρτη παντρεύεται την παιδική του φίλη Τζένη φον Βεστφάλεν.

1844 Αύγουστο, θα συναντηθεί για δεύτερη φορά με τον Φρ. Ενγκελς και ξεκινάει η μακρόχρονη συνεργασία και φιλία τους.

1847 Ανοιξη, ο ίδιος και ο Ενγκελς προσχώρησαν στην «Ενωση Δικαίων». Στο 2ο Συνέδριο αυτής της Ενωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ίδρυση του πρώτου, στην ιστορία του εργατικού κινήματος, Κομμουνιστικού Κόμματος με το μετασχηματισμό της σε «Ενωση Κομμουνιστών». Με εντολή του Συνεδρίου στον Μαρξ για τη σύνταξη του Προγράμματος του Κόμματος, γράφτηκε το περίφημο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», με τη συμβολή και του Ενγκελς, που εκδόθηκε το Φλεβάρη του 1848.

1848 Παίρνει μέρος στα επαναστατικά γεγονότα.

1864 Σεπτέμβρη, ιδρύθηκε στο Λονδίνο η ονομαστή Πρώτη Διεθνής, η «Διεθνής Ενωση των Εργατών». Ο Μαρξ ήταν ψυχή αυτής της οργάνωσης, ήταν εκείνος που έγραψε την πρώτη «Διακήρυξή» της και μια σειρά αποφάσεις, δηλώσεις και διακηρύξεις της.

1871 Παρακολουθεί με ενθουσιασμό την εκδήλωση της Παρισινής Κομμούνας και ενσωματώνει συμπεράσματα στο έργο του.

1881 Πεθαίνει η γυναίκα του, η Τζένη, πιστή σύντροφος της ζωής του σε όλες τις μεγάλες και σοβαρές κακουχίες που πέρασε.

1883 14 Μάρτη, ο Μαρξ πέθανε στο Λονδίνο. Μέχρι το θάνατό του, συνεχίζει να δουλεύει το «Κεφάλαιο».

Αντιπάλεψε με συνέπεια διάφορες μικροαστικές θεωρίες για το σοσιαλισμό, που κυριαρχούσαν εκείνα τα χρόνια. Με την απέλασή του στις Βρυξέλλες το 1845, μαζί με τον Ενγκελς προσχώρησε στην "Ενωση των Κομμουνιστών" και πήρε μέρος στο 2ο Συνέδριό της, όπου έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην υιοθέτηση επαναστατικών θέσεων. Με εντολή του Συνεδρίου συνέγραψαν το περίφημο και αξεπέραστο έργο "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος", που εκδόθηκε το Φλεβάρη του 1848.

Στο έργο αυτό παρουσιάζεται με μεγαλοφυή σαφήνεια ο συνεπής υλισμός, που αφορά κάθε πεδίο της κοινωνικής ζωής, ως η πιο ολοκληρωμένη και βαθιά διδασκαλία της εξέλιξης, με μοχλό τη θεωρία της ταξικής πάλης. Για πρώτη φορά, παρουσιάζεται ο κεφαλαιώδους σημασίας καθορισμός του πρωτοπόρου επαναστατικού ρόλου της εργατικής τάξης ως δημιουργού της νέας, της κομμουνιστικής κοινωνίας, ως αποτέλεσμα του συμπεράσματος ότι "όλη η έως τώρα ιστορία των κοινωνιών είναι ιστορία της ταξικής πάλης" και ότι αυτή "οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου", η οποία "αποτελεί μονάχα το πέρασμα στην κατάργηση όλων των τάξεων και σε μια αταξική κοινωνία".

Σε μια σειρά από τις πιο ιστορικές στρατηγικές επεξεργασίες του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, ο Μαρξ ανέπτυξε την υλιστική του θεωρία, αφιερώνοντας τις δυνάμεις του κυρίως στη μελέτη της Πολιτικής Οικονομίας. Την επιστήμη αυτή ο Μαρξ την επαναστατικοποίησε στα έργα του "Η κριτική της πολιτικής οικονομίας" (1859), όπως βεβαίως και στο "Κεφάλαιο" (ο πρώτος του τόμος εκδόθηκε το 1867), που αποτέλεσε ανεπανάληπτη μελέτη για το παγκόσμιο προλεταριάτο του καπιταλιστικού εκμεταλλευτικού συστήματος, της οικονομικής του λειτουργίας, καθώς και πολύτιμη συμβολή στην επιστημονική τεκμηρίωση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, μεταξύ άλλων με την ανάλυση του όρου της υπεραξίας.

Μετά τα επαναστατικά γεγονότα του 1848, απελαύνεται στη Γερμανία, τη Γαλλία, καταλήγοντας στο Λονδίνο. Εκεί αποτέλεσε τον πρωτεργάτη της "Διεθνούς Ενωσης των Εργατών", συγγράφοντας την ιδρυτική "Διακήρυξή" της και σειρά αποφάσεών της, συνενώνοντας στην πράξη το εργατικό κίνημα των διαφόρων χωρών σε μια εποχή επαναστατικής ανόδου του προλεταριάτου και δημιουργίας μαζικών σοσιαλιστικών εργατικών κομμάτων σε κάθε χώρα, που σφραγίστηκε με την περίφημη Παρισινή Κομμούνα το 1871.

Το αξεπέραστο έργο των Μαρξ - Ενγκελς και η μεθοδολογία του ιστορικού υλισμού που ανέπτυξαν, με τη μοναδική συνεισφορά του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό, την προλεταριακή επανάσταση και την οργάνωση του επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης, επέτρεψαν στη μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία να αποκτήσει διεθνή δυναμική. Οι απόψεις και ο αγώνας τους αποτέλεσαν και αποτελούν έμπνευση και φωτισμένο οδηγό για την εργατική τάξη, προκειμένου να εκπληρώσει την επαναστατική αποστολή της, να ανατρέψει τον καπιταλισμό και να οικοδομήσει τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία. Το έργο του Μαρξ, παρότι έχει αποσιωπηθεί από τους αστούς εδώ και χρόνια και έχει αποτελέσει στόχο αναρίθμητων οπορτουνιστικών και φιλελεύθερων επιθέσεων διαστρέβλωσης και κάθε είδους παραμόρφωσης στο όνομα του μαρξισμού, στέκει σήμερα ακλόνητο και συνεχίζει να επιτελεί τον αναντικατάστατο ρόλο στην ανάλυση των σύγχρονων κρίσεων του καπιταλισμού και στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης.

Τα Κόμματα της Ευρωπαϊκής Κομμουνιστικής Πρωτοβουλίας τιμούν τον Καρλ Μαρξ και την ανεκτίμητη προσφορά του με τη συνέχιση της πάλης στην κάθε χώρα, για να ανυψώσει ο μαρξισμός - λενινισμός τις εργατικές, λαϊκές συνειδήσεις στις χώρες μας. Συνεχίζουμε την ιδεολογικοπολιτική πάλη ενάντια στον ταξικό εχθρό. Τεκμηριώνουμε με την κοσμοθεωρία μας το μαρξισμό - λενινισμό και τη δράση μας την ανάγκη να χειραφετηθεί η εργατική τάξη και με τη συμμαχία της με τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα να ανατρέψει τη σημερινή αστική εξουσία, την καπιταλιστική βαρβαρότητα και να οικοδομήσει το νέο κόσμο, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Με πίστη και αφοσίωση, με επαναστατική αισιοδοξία, δρούμε καθημερινά ανταποκρινόμενοι στο διαχρονικής αξίας διεθνιστικό κάλεσμα: ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ!».

902

*

Καρλ Μαρξ
Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 - Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο (ΙΙ), Μπάμπης Ζαφειράτος, 5.V.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

«Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε» 
(Καρλ Μαρξ, «Θέσεις για τον Φόιερμπαχ»)

 200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ

Συμπληρώνονται σήμερα 200 χρόνια από την γέννηση του Καρλ Μαρξ, στις 5 Μάη 1818, στην πόλη Τριρ της Πρωσίας.

«Το πώς θα αλλάξουμε τον κόσμο» καθοδήγησε τη θεωρητική δουλειά και την πρακτική δράση του Κ. Μαρξ, αποτέλεσμα των οποίων είναι η επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης, για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, την εγκαθίδρυση της δικής της εργατικής εξουσίας, της «Δικτατορίας του Προλεταριάτου», για την κατάργηση της εκμετάλλευσης με το πέρασμα από τις ταξικές κοινωνίες στην αταξική, στην κομμουνιστική.

Διαβάστε στο τέλος άρθρο, από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου», με αφορμή τα 200 χρόνια από την γέννηση του Κ. Μαρξ: Η συμβολή του ΚΚΕ στην μετάφραση και διάδοση του μαρξιστικού έργου στην Ελλάδα.

*

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Κ. Μαρξ στις 5 Μάη 1818, πριν 200 χρόνια

Καρλ Μαρξ 1818 - 1883: «Το όνομά του και το έργο του θα ζήσουν στους αιώνες»

Ο Καρλ Μαρξ γεννιέται στις 5 Μάη 1818 στην πόλη Τριρ της Πρωσίας. Αφού τέλειωσε το γυμνάσιο, πήγε στο Πανεπιστήμιο, στην αρχή στη Βόννη και έπειτα στο Βερολίνο όπου σπούδασε νομικά, προπαντός όμως ιστορία και φιλοσοφία. Τέλειωσε το Πανεπιστήμιο το 1841 με τη διδακτορική διατριβή για τη φιλοσοφία του Επίκουρου.

Το 1842 εκδίδεται στην Κολονία η αντιπολιτευόμενη «Εφημερίδα του Ρήνου», στην οποία ο Μαρξ καλείται αμέσως ως ο κύριος συνεργάτης. Παίρνει μέρος στη σοσιαλιστική και κομμουνιστική κίνηση της εποχής. Το Μάρτη του 1843 παντρεύεται την παιδική του φίλη Τζένη φον Βεστφάλεν.

Με τον Φρίντριχ Ενγκελς συνδέθηκε το Σεπτέμβρη του 1844 στο Παρίσι, που από τότε έγινε ο πιο στενός του φίλος. Μαζί πήραν ενεργότατο μέρος στην κοχλάζουσα ζωή των επαναστατικών ομάδων του Παρισιού (ιδιαίτερη σημασία είχε η θεωρία του Προυντόν, που ο Μαρξ την καταπολέμησε αποφασιστικά στην Αθλιότητα της Φιλοσοφίας το 1847) και επεξεργάστηκαν -παλεύοντας επίμονα ενάντια στις διάφορες θεωρίες του μικροαστικού σοσιαλισμού- τη θεωρία και την τακτική του επαναστατικού προλεταριακού σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Το 1845, ύστερα από επιμονή της πρωσικής κυβέρνησης, ο Μαρξ απελάθηκε από το Παρίσι σαν επικίνδυνος επαναστάτης και πήγε στις Βρυξέλλες.

Την άνοιξη του 1847, οι Μαρξ και Ενγκελς προσχώρησαν στην «Ένωση των Δικαίων» και πήραν μέρος στο 2ο Συνέδριό της (Νοέμβρης 1847 στο Λονδίνο), όπου έπαιξαν εξέχοντα ρόλο στην ίδρυση του πρώτου στην ιστορία του εργατικού κινήματος Κομμουνιστικού Κόμματος, με το μετασχηματισμό της σε «Ένωση Κομμουνιστών».

Με εντολή του Συνεδρίου στον Μαρξ για την σύνταξη του Προγράμματος του Κόμματος, γράφτηκε το περίφημο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», με την συμβολή και του Ενγκελς, που εκδόθηκε το Φλεβάρη του 1848. Στο έργο αυτό εκθέτονταν με μεγαλοφυή σαφήνεια και διαύγεια η νέα κοσμοαντίληψη, ο συνεπής υλισμός που αγκαλιάζει και την περιοχή της κοινωνικής ζωής, η διαλεκτική σαν η πιο ολόπλευρη και η πιο βαθιά διδασκαλία της εξέλιξης, η θεωρία της ταξικής πάλης και ο κοσμοϊστορικός επαναστατικός ρόλος του προλεταριάτου, του δημιουργού της νέας, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η νέα θεωρία επιβεβαιώθηκε περίλαμπρα από την πορεία των επαναστατικών γεγονότων του 1848-1849, στα οποία πήρε μέρος ο Μαρξ, όπως επιβεβαιώθηκε αργότερα και απ' όλα τα προλεταριακά και δημοκρατικά κινήματα όλων των χωρών του κόσμου. Με τη νίκη της αντεπανάστασης ο Μαρξ παραπέμφθηκε σε δίκη και κατόπιν απελάθηκε από τη Γερμανία (16 Μάη 1849). Αρχικά πήγε στο Παρίσι. Απελάθηκε όμως και από 'κει και πήγε στο Λονδίνο, όπου έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Από εκεί ο Μαρξ διεξήγε αμείλικτο πόλεμο εναντίον των θεωριών και των ρευμάτων του μικροαστικού και γενικότερα του μη προλεταριακού σοσιαλισμού που κυριαρχούσαν τότε. Σε μια σειρά ιστορικές εργασίες επεξεργάστηκε την υλιστική του θεωρία, αφιερώνοντας τις δυνάμεις του κυρίως στη μελέτη της πολιτικής οικονομίας. Την επιστήμη αυτή ο Μαρξ την επαναστατικοποίησε στα έργα του «Η κριτική της πολιτικής οικονομίας» (1859) και «Το Κεφάλαιο» (τ. 1, 1867).

Στο μεγαλοφυές έργο του, «Το Κεφάλαιο», μελετώντας τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, αποκαλύπτει τις νομοτέλειές του και τις εσωτερικές του αντιφάσεις. Απέδειξε ότι η ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής οδηγεί αντικειμενικά και αναπόφευκτα, δηλαδή νομοτελειακά, στον ανώτερο κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής, ότι ως τρόπος παραγωγής έχει ιστορικά όρια. Ενώ για την έρευνα και τη μελέτη του ακολούθησε τη διαλεκτική μέθοδο, αποδεικνύοντας, ταυτόχρονα, ότι οι νόμοι κίνησης της κοινωνίας είναι αντικειμενικοί, ανεξάρτητοι από τη θέληση των ανθρώπων, αλλά δρουν μέσω της δράσης των ανθρώπων.

Το 1864 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Πρώτη Διεθνής, η «Διεθνής Ένωση των Εργατών». Ο Μαρξ ήταν η ψυχή αυτής της οργάνωσης, ήταν εκείνος που έγραψε την πρώτη «Διακήρυξή» της, καθώς και μια σειρά αποφάσεις, δηλώσεις και διακηρύξεις της. Ο Μαρξ, συνενώνοντας το εργατικό κίνημα των διαφόρων χωρών, σφυρηλάτησε μια ενιαία τακτική της προλεταριακής πάλης της εργατικής τάξης των διαφόρων χωρών. Το 1871 παρακολουθεί με ενθουσιασμό την εκδήλωση της Παρισινής Κομμούνας και ενσωματώνει συμπεράσματα στο έργο του.

Ύστερα από την ήττα της Κομμούνας του Παρισιού («Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία του 1871») και ύστερα από τη διάσπαση της Διεθνούς από τους μπακουνιστές, έγινε αδύνατη η παραμονή της Διεθνούς στην Ευρώπη. Έτσι, μετά το συνέδριο της Διεθνούς στη Χάγη (1872) ο Μαρξ εξασφάλισε τη μεταφορά του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη. Η Διεθνής εκπλήρωσε έτσι τη διεθνή της αποστολή και παραχώρησε τη θέση της σε μια εποχή απροσμέτρητα πιο μεγάλης ανόδου του εργατικού κινήματος σε όλες τις χώρες του κόσμου, συγκεκριμένα στην εποχή της ανάπτυξής του σε πλάτος, στην εποχή της δημιουργίας μαζικών σοσιαλιστικών εργατικών κομμάτων στα πλαίσια κάθε εθνικού κράτους.

Το 1881 πεθαίνει η γυναίκα του Τζένη, πιστή σύντροφος του Μαρξ σε όλες τις μεγάλες και σοβαρές κακουχίες που πέρασε. Η εντατική δράση στη Διεθνή και η ακόμη πιο εντατική απασχόληση του Μαρξ με την συγγραφή του «Κεφαλαίου», υπέσκαψαν οριστικά την υγεία του. Ο Κ. Μαρξ πέθανε στις 14 Μαρτίου 1883 στο Λονδίνο.

902, Σάββατο 05/05/2018 - 11:27 - Ενημέρωση: Σάββατο 05/05/2018 - 19:05 

*

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ Κ. ΜΑΡΞ - 100 ΧΡΟΝΙΑ ΚΚΕ

Καρλ Μαρξ
Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 - Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο (3^ο από 3 του Μαρξ), Μπάμπης Ζαφειράτος, 14.III.2017 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)
Μπορεί να είδε μόνο τα σφυριά, αλλά ενέπνευσε και τα δρεπάνια...

Το ΚΚΕ «σκαπανέας» στη μετάφραση και διάδοση του μαρξιστικού έργου στην Ελλάδα

Του
Κωστή ΜΠΟΡΜΠΟΤΗ
Μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

«Μελέτη των κλασσικών μας Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν - Στάλιν. Να εξασφαλιστούν προς την κατεύθυνση αυτή οι απαραίτητες υλικές προϋποθέσεις, πρωτ' απ' όλα καλές έγκυρες μεταφράσεις».¹ Τα λόγια αυτά του Ν. Ζαχαριάδη τον Ιούλη του 1945, στο κλείσιμο των εργασιών της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ, αναδεικνύουν γλαφυρά τη σταθερή έγνοια του ΚΚΕ, ακόμη και στις πιο δύσκολες φάσεις του ταξικού αγώνα, για μετάφραση και διάδοση των έργων των Μαρξ - Ενγκελς.

Για το ΚΚΕ η γνωστή λενινιστική αρχή «χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατικό κίνημα» έχει μετατραπεί, στην εκατοντάχρονη πορεία του, σε «βίωμα», σε πυξίδα της ύπαρξης και της δράσης του. Μάρτυρας αυτής της προσπάθειας και σημαντικό κομμάτι της Ιστορίας του ΚΚΕ είναι η αδιάλειπτη εκδοτική - διαφωτιστική δραστηριότητα του Κόμματος, από την ίδρυσή του έως σήμερα, κάτω από όλες τις συνθήκες.

Ξεχωριστό κομμάτι αυτής της συγκλονιστικής διαδρομής του ΚΚΕ αποτελεί η πρωτοπόρα και αναντικατάστατη συμβολή του στη μετάφραση και διάδοση του μαρξιστικού έργου στην Ελλάδα. Η έκδοση και κυκλοφορία των έργων των θεμελιωτών του μαρξισμού στα Ελληνικά αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προώθηση της επαναστατικής θεωρίας στην εργατική τάξη της χώρας μας. Σε αυτήν την υπόθεση το ΚΚΕ αφιέρωσε και συνεχίζει να αφιερώνει συστηματικές προσπάθειες.

Οπως αναφέρεται στη Διακήρυξη για τα 100 χρόνια: «Το ΚΚΕ ιδρύθηκε σε μια χώρα που παρουσίαζε καθυστέρηση στην ανάπτυξη και συγκέντρωση της εργατικής τάξης συγκριτικά με τις χώρες που αποτέλεσαν το λίκνο του επαναστατικού εργατικού κινήματος, του κομμουνιστικού. Καθυστέρησε επίσης η διάδοση στην ελληνική γλώσσα βασικών έργων και διακηρύξεων του επιστημονικού κομμουνισμού. Παρ' όλ' αυτά, από τα πρώτα χρόνια του το Κόμμα ξεκίνησε την προσπάθεια για τη μετάφραση, έκδοση, διάδοση και εκλαΐκευση βασικών έργων της μαρξιστικής - λενινιστικής, της κομμουνιστικής κοσμοθεωρίας».

Δεν πρόκειται για εύκολο καθήκον. Το έργο των Μαρξ - Ενγκελς είναι πολυσχιδές, με απαράμιλλο θεωρητικό βάθος, η έγκυρη μετάφραση του οποίου από μόνη της αποτελεί μια συστηματική επιστημονική εργασία υψηλών απαιτήσεων. Μπορούμε να πούμε χωρίς υπερβολή ότι χωρίς το ΚΚΕ και τις ακαταπόνητες προσπάθειες των μελών και στελεχών του, των κομμουνιστών διανοητών και επιστημόνων που ανέλαβαν με ευσυνειδησία αυτό το καθήκον, η μετάφραση του έργου του Μαρξ στα Ελληνικά θα βρισκόταν «έτη φωτός πίσω» και συνεπώς η δυνατότητα να έρθει κανείς σε επαφή με το μαρξισμό στη χώρα μας.

Το ΚΚΕ «φέρνει» το μαρξιστικό έργο στην Ελλάδα

Για το νεαρό ΚΚΕ (ΣΕΚΕ), που ιδρύθηκε το 1918, η ανάγκη μετάφρασης και έκδοσης βιβλίων των θεμελιωτών του μαρξισμού ήταν τεράστια και συνδεόταν άμεσα με την πάλη για κατάκτηση των επαναστατικών χαρακτηριστικών του. Το 1ο Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ, με ειδική απόφασή του το Μάη του 1919, αποφασίζει τη συγκέντρωση των εκδοτικών δραστηριοτήτων υπό την ευθύνη της ΚΕ με σκοπό την προώθηση της εκδοτικής δουλειάς. Τον Ιούνη του 1919 κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση από το εκδοτικό του ΣΕΚΕ το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», το οποίο έως τότε υπήρχε στα Ελληνικά σε μετάφραση του λογοτέχνη Κ. Χατζόπουλου υπό τον χαρακτηριστικό τίτλο «Το κοινωνιστικό μανιφέστο».

Τον επόμενο χρόνο, τον Απρίλη του 1920, το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ αποφάσισε την ίδρυση εκδοτικής εταιρείας. Εξάλλου, ένας από τους 21 όρους εισδοχής στην Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΔ) ήταν εκείνος που δέσμευε το Κόμμα στην ανάπτυξη εκδοτικής δραστηριότητας για τη διάδοση των έργων του μαρξισμού. Το 1921, ως μέσο ενίσχυσης του κομμουνιστικού χαρακτήρα του Κόμματος ιδρύεται η ΚΟΜΕΠ.

Τα επόμενα χρόνια, η πορεία «μπολσεβικοποίησης» του Κόμματος συνειδητοποιήθηκε και ως αναγκαιότητα ιδεολογικής ανάπτυξης με ενίσχυση της εκδοτικής δραστηριότητας και της εσωκομματικής μόρφωσης. Αποτυπώθηκε στην απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΚΚΕ, το Γενάρη 1925, με τίτλο «Οδηγίες της Εκτελεστικής Επιτροπής για τη Μορφωτική Εργασία»: «Η παραμέληση της καλλιεργείας της μαρξιστικής θεωρίας και της διαδόσεως των θεμελιωδών αρχών του κομμουνιστικού προγράμματος και της κομμουνιστικής τακτικής, ο περιορισμός στον εμπειρισμό και στη στενή πρακτική προχειρότητα υπήρξε πάντοτε ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της "δράσεως" των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και ένα φαινόμενο που πάντα συνώδευσε κάθε παραστράτημα από τη βασική γραμμή του επαναστατικού μαρξισμού [...]. Η συστηματική μορφωτική λενινιστική εργασία είναι μια από τις προϋποθέσεις για την μπολσεβικοποίηση των κομμουνιστικών κομμάτων»².

Το 1933, στην επέτειο των 50 χρόνων από το θάνατο του Κ. Μαρξ, με Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, όπως τονίζεται στο σχετικό εισαγωγικό σημείωμα, κυκλοφορεί η Β' περίοδος της σειράς «Μαρξιστική Βιβλιοθήκη» (τεύχη στα οποία περιλαμβάνονταν σε συνέχειες μεταφράσεις μαρξιστικών έργων), στον κατάλογο της οποίας περιλαμβάνονται έργα όπως η «18η Μπρυμαίρ» του Κ. Μαρξ, η «Διαλεκτική της Φύσης» του Φ. Ενγκελς, έργα του Λένιν και του Στάλιν. Η εκδοτική δραστηριότητα και η μετάφραση μαρξιστικών έργων συνδέθηκε άμεσα σε εκείνη τη φάση με την πάλη του ΚΚΕ ενάντια στις λικβινταριστικές - διαλυτικές και τροτσκιστικές απόψεις, κάνοντας βήματα στην εδραίωση των επαναστατικών χαρακτηριστικών του Κόμματος Νέου Τύπου. Στο σημείωμα της «Μαρξιστικής Βιβλιοθήκης» αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Οι διάφοροι διαστρεβλωτές του Μαρξισμού και του Λενινισμού, φορείς της αστικής ιδεολογίας μέσα στις τάξεις του προλεταριάτου, προσπαθούνε να κρυφτούνε κάτω από ''μαρξιστική'' ή ''μπολσεβίκικη - λενινιστική'' προσωπίδα για να διαστρέψουνε το νόημα της διδασκαλίας του Μαρξ και του Λένιν, για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κεφαλαιοκρατίας. Ενάντια στις προσπάθειες αυτές των σοσιαλφασιστών και τροτσκιστών η ''Μαρξιστική Βιβλιοθήκη'' θ' αγωνιστεί, κάνοντας όσο το δυνατό πιο προσιτά στις φαρδειές εργαζόμενες μάζες τα έργα των δυο αθάνατων αρχηγών, καθώς και τα έργα των καλύτερων συναγωνιστών και μαθητών τους, Ενγκελς και Στάλιν»³.

Ακόμη και στους πιο δύσκολους καιρούς...

Το 1ο τεύχος (Β' περίοδος) της «Μαρξιστικής Βιβλιοθήκης» που κυκλοφόρησε στα 50 χρόνια από το θάνατο του Κ. Μαρξ, το 1933

Η εκδοτική δουλειά του ΚΚΕ δεν σταμάτησε στιγμή, ούτε στην παρανομία, ούτε στο βουνό (προσαρμοσμένη στις συνθήκες της ένοπλης αναμέτρησης), ούτε αργότερα στην πολιτική προσφυγιά.

Μέσα στη φωτιά του ένοπλου αγώνα του ΔΣΕ, ξεχωρίζει η έκδοση του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος» το 1948, σε νέα μετάφραση του Μιλτιάδη Πορφυρογένη.

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ορισμένες αποφάσεις - σταθμοί για τη μεταφραστική δουλειά του Κόμματος παίρνονται μέσα στις δύσκολες συνθήκες της ήττας του ΔΣΕ και της πολιτικής προσφυγιάς. Με Απόφαση του ΠΓ το Δεκέμβρη του 1949, καθορίζεται η έκδοση των «Διαλεχτών Εργων» των Μαρξ - Ενγκελς, η οποία ολοκληρώνεται με βάση το πλάνο σε δύο χρόνια και εκδίδεται το 1951 σε δύο τόμους. Με τα «Διαλεχτά Εργα» των Μαρξ - Ενγκελς κυκλοφόρησαν σημαντικά έργα όπως: «Μισθωτή εργασία και κεφάλαιο», «Μισθός, τιμή και κέρδος», «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», «Η κριτική του προγράμματος της Γκότα», «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» κ.ά. Επιπλέον, με την ίδια Απόφαση γίνεται η έκδοση δύο τόμων «Διαλεχτών Εργων» του Λένιν και τα «Ζητήματα Λενινισμού» του Στάλιν.

Στηριγμένη σε αυτήν τη δουλειά, η ΚΕ αποφασίζει τον Οκτώβρη του 1951 την έκδοση του «Κεφαλαίου», όπως και την έκδοση των «Απάντων» Λένιν και Στάλιν. Οπως αναφέρεται σε σχετική Απόφαση του ΠΓ με ημερομηνία 28/12/1951: «Οι επιτυχίες της ομάδας του Εκδοτικού στο 1951 πρέπει να σταθούν παράδειγμα και κίνητρο για μεγαλύτερες και καλύτερες επιδόσεις στον εκδοτικό τομέα και ειδικά στην καλή έκδοση του ''Κεφαλαίου'' του Μαρξ και των Απάντων του Λένιν και Στάλιν, που αποφάσισε η 2η Ολομέλεια της ΚΕ. (...) Εχοντας υπόψη τη σοβαρότητα και τον όγκο του έργου των κλασικών μαρξιστικο-λενινιστικών εκδόσεων για το 1952, το ΠΓ αποφασίζει να επιστρατεύσει γι' αυτή τη δουλειά όλες τις κατάλληλες μεταφραστικές δυνάμεις και να ευκολύνει παραπέρα την ορθολογικότερη διάθεσή τους, ώστε να πετύχουμε καλύτερη επεξεργασία των κειμένων».⁴

Ειδική αναφορά αξίζει στο τιτάνιο έργο της μετάφρασης του «Κεφαλαίου», το οποίο με ευθύνη του ΠΓ ολοκληρώθηκε σε μετάφραση του Π. Μαυρομμάτη και μας προσφέρει σήμερα τη μοναδική ολοκληρωμένη έκδοση του «Κεφαλαίου» στα Ελληνικά. Οπως αναφέρει ο μεταφραστής σε συνέντευξή αργότερα: «Το 1952-1955 μετέφρασα τους δυο πρώτους τόμους στο Βουκουρέστι, όπου και τυπώθηκαν. Και ύστερα από 20χρονη σχεδόν διακοπή, μετάφρασα τον τρίτο τόμο του "Κεφαλαίου" στη Δρέσδη, όπου και τυπώθηκε, αργότερα επανατυπώθηκε στην Αθήνα το 1978 από το εκδοτικό "Σύγχρονη Εποχή". Ακολούθησαν οι δυο πρώτοι τόμοι, ή τα δυο πρώτα μέρη των "Θεωριών για την Υπεραξία" που εκδόθηκαν επίσης από το εκδοτικό "Σύγχρονη Εποχή" και τώρα μεταφράζεται και το 3ο μέρος...»⁵.

Τα επόμενα χρόνια, η εκδοτική - μεταφραστική δραστηριότητα του ΚΚΕ δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή που συντελέστηκε με το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ το 1956, την επίδρασή της σε άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα και στο ΚΚΕ. Ως συνέπεια σταμάτησε η έκδοση σειράς έργων και ορισμένα αποσύρθηκαν, όπως «Τα οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού» του Ι. Στάλιν. Η καταδίκη και αποχώρηση της οπορτουνιστικής ομάδας στη 12η Ολομέλεια του 1968 έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ιστορική συνέχεια και το χαρακτήρα του Κόμματος, γεγονός που εκφράστηκε και στο εκδοτικό του έργο στη συνέχεια, κυρίως μέσα από τις εκδόσεις «Νέα Ελλάδα» και «Νέα Βιβλία» που κυκλοφόρησαν πλήθος βιβλίων.

Η «Σύγχρονη Εποχή» στυλοβάτης του μαρξιστικού βιβλίου

Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ (28/12/1951) σχετικά με την έκδοση των «Διαλεχτών Εργων» Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν - Στάλιν, όπως επίσης και σχετικά με τη μετάφραση και έκδοση του «Κεφαλαίου», που αποφασίστηκε στη 2η Ολομέλεια της ΚΕ τον Οκτώβρη του 1951

Το 1973, με Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ, ιδρύθηκε εκδοτικό με έδρα την Αθήνα. Ο πρώτος τίτλος που εξέδωσε ήταν «Ο Λενινισμός και η σύγχρονη εποχή», από όπου δόθηκε και ο τίτλος του νέου εκδοτικού: «Σύγχρονη Εποχή». Από την ίδρυσή της έως σήμερα, η «Σύγχρονη Εποχή» έχει αποτελέσει τον στυλοβάτη του μαρξιστικού βιβλίου, εκδίδοντας πλήθος έργων των θεμελιωτών του μαρξισμού, αλλά και πολυπληθείς τίτλους πολιτικού, ιστορικού, λογοτεχνικού, παιδικού βιβλίου.

Από τη «Σύγχρονη Εποχή» κυκλοφορούν τα πολύτομα έργα του «Κεφαλαίου», όπως και τα «Απαντα» του Β.Ι. Λένιν στην πλήρη τους έκδοση, πανομοιότυπη με τη ρωσική, που περιλαμβάνει 55 τόμους και 2 ευρετήρια και στους οποίους περιέχονται σχεδόν 9.000 κείμενα του Λένιν. Η έκδοση των «Απάντων» του Λένιν έχει και αυτή τη δική της ιστορία και αποτελεί ακόμη έναν μεταφραστικό άθλο του ΚΚΕ. Θα περιοριστούμε σε μια σύντομη αναφορά. Η πρώτη προσπάθεια μετάφρασης στα Ελληνικά ξεκίνησε με βάση την 4η ρωσική έκδοση. Η προσπάθεια αυτή δεν ολοκληρώθηκε (βγήκαν μόνο 27 από τους 45 τόμους), το μεταφραστικό υλικό όμως αξιοποιήθηκε για τη μετάφραση της 5ης, πλήρους έκδοσης. Η εργασία ξεκίνησε με Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ το 1963. Ο πρώτος τόμος βγήκε το 1964 και το έργο ολοκληρώθηκε το 1985. Οπως αναφέρει ο Θ. Λιακόπουλος, ο οποίος είχε την ευθύνη της γενικής επιμέλειας της σειράς των «Απάντων»: «Στη μετάφραση, θεώρηση και επιμέλεια των "Απάντων" πήραν μέρος επιστήμονες Ελληνες μαρξιστές, διπλωματούχοι ανωτάτων σχολών, ελληνικών και σοβιετικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του δυτικού κόσμου, όπου εκδόθηκε η πλήρης έκδοση των "Απάντων" του Β.Ι Λένιν».⁶

Οι μεταφραστικές και εκδοτικές προσπάθειες του Κόμματος και της «Σύγχρονης Εποχής» συνεχίζονται, αυξάνοντας τον αριθμό των γραπτών των Μαρξ - Ενγκελς που είναι διαθέσιμα στη γλώσσα μας. Ολη αυτή η προσπάθεια έχει ως αποτέλεσμα ο Ελληνας αναγνώστης να έχει πρόσβαση σε μια εκτεταμένη σειρά, ακόμη και για τα διεθνή δεδομένα, έργων του μαρξισμού - λενινισμού.

Το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», έκδοση του ΣΕΚΕ, 1919

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος αυτής της προσπάθειας, χρειάζεται να τονιστεί ότι το έργο του Μαρξ και του Ενγκελς είναι τεράστιο σε όγκο και πολυσχιδές. Εξάλλου, η ίδια η έκδοση του συνόλου των κειμένων των Μαρξ - Ενγκελς, η οποία γίνεται στο πλαίσιο της «Συνολικής Εκδοσης» των έργων των Μαρξ και Ενγκελς MEGA (Marx - Engels - Gesamtausgabe), αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025 και θα περιλαμβάνει τα κείμενα των κλασικών στην πρωτότυπη γλώσσα στην οποία γράφτηκαν (έχουν εκδοθεί έως σήμερα 64 από τους 114 προγραμματισμένους τόμους).

Μεγάλα τμήματα αυτού του τεράστιου έργου, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων βιβλία, πλήθος άρθρων, σημειώσεων, επιστολών, παραμένουν αμετάφραστα στα Ελληνικά, ενώ, όπως φάνηκε παραπάνω, ένα μέρος παραμένει αδημοσίευτο ακόμη και στα Γερμανικά. Το ΚΚΕ και το εκδοτικό του συνεχίζουν την προσπάθεια και σε αυτό το πλαίσιο κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια νέες, πληρέστερες μεταφράσεις, όπως η «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας» του Κ. Μαρξ, νέες επιμέλειες, όπως η συλλογή κειμένων Μαρξ - Ενγκελς «Για τον Αναρχισμό», αλλά και ακυκλοφόρητα στα Ελληνικά κείμενα των Μαρξ - Ενγκελς, όπως αυτά που περιλαμβάνονται στις συλλογές «Κείμενα για την οικονομία και την πολιτική», «Κείμενα για την οικονομική κρίση», «Επιστολές στον Κούγκελμαν», «Για την προκαπιταλιστική κοινωνική εξέλιξη».

Στο πλαίσιο των 200 χρόνων από τη γέννηση του Μαρξ που συμπληρώνονται αυτήν τη χρονιά, το ΚΚΕ και η «Σύγχρονη Εποχή» προγραμματίζουν νέες εκδόσεις, ενώ η ΚΟΜΕΠ ήδη, με το επόμενο τεύχος, εγκαινιάζει σχετικό αφιέρωμα στον Κ. Μαρξ.

Παραπομπές:

1. Εγγραφο 80344, Αρχείο ΚΚΕ

2. «Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», τ. 2ος, 1925-1928, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 14

3. Εγγραφο 500185, Αρχείο ΚΚΕ

4. Εγγραφο 328741, Αρχείο ΚΚΕ

5. Αναφέρεται στο «Νέες περιπέτειες του "Κεφαλαίου" στην Ελλάδα», ΚΟΜΕΠ 4/2017

6. «Λενινιστικές Αλήθειες», Εισαγωγή, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», 1987, σ. 9

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 5-6/5/2018