Οι αστοί τρομάξανε: Μια ιστορική απόδραση από τις φυλακές Αίγινας, ο Μπεζεντάκος των φυλακών Συγγρού και τα γεγονότα πίσω από ένα τραγούδι

7 Μαΐου1934

Δραπετεύουν από τις φυλακές της Αίγινας 8 στελέχη του ΚΚΕ, οι Σακαρέλος, Θωμάζος, Φλαράκος, Σαρίκας, Δαρβίσογλου, Δουλγέρης, Κλειδωνάρης και Βαβούδης. Όλοι οι δραπέτες ήταν καταδικασμένοι από 5 - 20 χρόνια.

*

Πάνος Τζαβέλας

Το τραγούδι, όπου και αν το βρήκα συγχέεται με την απόδραση της Αίγινας

*

Η τελευταία στροφή του τραγουδιού εννοεί τα εννέα στελέχη του ΚΚΕ (Β. Ασίκης, Λ. Αποστόλου, Κ. Ευτυχιάδης, Π. Καρασκόγιας, Γ. Κολοζώφ, Μ. Μαρκοβίτης, Ο. Οικονομίδης, Μ. Παπαρήγας και Α. Χαϊτάς) που δραπέτευσαν τον Απρίλιο του 1931 από τις ίδιες φυλακές και καταφύγανε επίσης στη Σοβιετική Ένωση. Μαζί τους έφυγε και ο φρουρός τους, ο δεκανέας Γρηγόρης Γρηγοριάδης που ήταν μέλος της ΟΚΝΕ.

*

Το κράτος επικήρυξε με αμοιβή 20000 δραχμές τη σύλληψη ή εκτέλεση του Μπεζεντάκου.

Ο Ριζοσπάστης της 5ης Μάρτη 1932 γράφει σε πρωτοσέλιδο του
«Ο σ. Μπεζαντάκος αποσπάστηκε απ’ τα νύχια της κεφαλαιοκρατίας που τον προόριζε για τουφέκισμα. Δραπέτευσε χθες από τις φυλακές Συγγρού»

Ο Μπεζεντάκος στη συνέχεια φυγαδεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση μαζί με άλλους κυνηγημένους κομμουνιστές, ενώ στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το γνωστό τραγούδι που ακόμα και σήμερα τραγουδιέται.

Το κτήριο στην αρχή του βίντεο είναι οι φυλακές Αβέρωφ (Λεωφόρος Αλεξάνδρας, ο σημερινός Άρειος Πάγος) και όχι οι φυλακές Συγγρού.

*
Το τραγουδάκι το 'φτιαξε ο Ζωρζέτος. Ήταν σοβιετικός πολίτης από τη Γεωργία. Ήταν ηθοποιός και ήρθε στην Ελλάδα γύρω στο 1924. Επρόκειτο για ένα αγωνιστή που ήταν ο τύπος που διασκέδαζε τους συγκρατούμενούς του με τα αστεία του και τα σατιρικά ποιήματά του. Έκανε κι αυτός φυλακή, αυτήν ακριβώς την περίοδο, 30-32, που έγιναν οι αποδράσεις από του Συγγρού (Κώστας Γκριτζώνας, Κόκκινοι δραπέτες 1920-1940, Εκδόσεις Γλάρος, 1985).


* 

O Μπεζεντάκος [1975]
Στίχοι: Πάνος Τζαβέλλας (;)
Μουσική: Βασίλης Τζανακάκης (;)
Πρώτη εκτέλεση: Πάνος Τζαβέλας
'Αλμπουμ: Τραγούδια απ’ το αντάρτικο λημέρι του

Οι αστοί τρομάξανε
και κάστρα φτιάξανε
να κλείσουν τα παιδιά
των εργατών

Μα αυτοί με μια γροθιά
σπάζουνε τα δεσμά
τα κάστρα καταργούνε
των αστών

Μα αυτοί με μια γροθιά
σπάζουνε τα δεσμά
τα κάστρα καταργούνε
των αστών

Και μες στο καρναβάλι
οι αστοί την πάθαν παλι
ο Μπεζεντάκος μας
άφησε γεια

Παντού τρεξίματα
τηλεγραφήματα
πάλι ραπίσματα
απ' την εργατιά

Παντού τρεξίματα
τηλεγραφήματα
πάλι ραπίσματα
απ' την εργατιά

Τον είχανε κλεισμένο
διπλόμανταλωμένο
να τον δικάσουνε
σε θάνατο

Μα αυτός τρυπάει τον τοίχο
χωρίς κανέναν ήχο
και βρίσκουν κούτσουρο
στο θάλαμο

Μα αυτός τρυπάει τον τοίχο
χωρίς κανέναν ήχο
και βρίσκουν κούτσουρο
στο θάλαμο

Στ' άχυρα ψάχνουνε
ψύλλους για να βρούνε
ζητούν τον ένατο
και τους οχτώ

Μ' αυτοί είναι μακριά
εβίβα βρε παιδιά
ζήτω το Κόμμα μας
το εργατικό

Μ' αυτοί είναι μακριά
εβίβα βρε παιδιά
ζήτω το Κόμμα μας
το εργατικό!

*

Φυλακές Συγγρού. Δεξιά φαίνεται η τρύπα απ' όπου δραπέτευσε.

Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος (ή Μπεζαντάκος) ήταν ο αγωνιστής κομμουνιστής που δραπέτευσε κατά τρόπο μυθιστορηματικό το Μάρτιο του 1932 από τις φυλακές Συγγρού και η απόδρασή του έγινε θρύλος και ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια της Αριστεράς, που τραγουδιέται ως σήμερα.

Τα νεανικά χρόνια

Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος γεννήθηκε το 1912 στην Πάνιτσα Γυθείου στη Μάνη. Σε μικρή ηλικία μετακόμισε με την οικογένειά του στα Ταμπούρια του Πειραιά. Δούλευε σαν εργάτης – τεχνίτης σε ένα εργοστάσιο βελονοποιίας στον Πειραιά και εντάχθηκε στο εργατικό κίνημα. Από πολύ νωρίς ενστερνίστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία και στην αρχή εντάχθηκε στον χώρο των τροτσκιστών. Ο Μπεζεντάκος έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1929 ή το 1931 μέσα στη φυλακή αφού αποχώρησε από την τροτσκιστική ομάδα των Αρχειομαρξιστών.

(Πηγή: el.wikipedia)

Βλέπε και Κάκκινος Φάκελλος:

Η αλήθεια για τον Μιχάλη Μπεζεντάκο

Ο Μιχάλης Μπεζεντάκος πέρασε στην Ισπανία μέσω των Διεθνών Ταξιαρχιών. Οι ελληνικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες κατατάσσονταν είτε στον λόχο Ρήγας Φερραίος/Νίκος Ζαχαριάδης που ανήκε στο τάγμα Δημητρώφ της 13ης Ταξιαρχίας, είτε στον ελληνοαμερικανικό λόχο της 15ης Ταξιαρχίας. Ο Μπεζεντάκος κατατάχθηκε στον πρώτο. Ο χώρος Μάνος Λοιζος πρόσφατα φιλοξένησε έκθεση ντοκουμέντων για τα 90 χρόνια του ΚΚΕ και ανάμεσα στις πολλές φωτογραφίες βρήκαμε και του Μιχάλη Μπεζεντακο στην Ισπανία...

και

Λευκαδίτικα Νέα:

Πέντε από τα στελέχη των Ελλήνων των Διεθνών Ταξιαρχιών. Από τ΄ αριστερά: Γιάννης Σακαρέλλος, Γιάννης Παντελιάς, Παναγιώτης Αϊβατζής, Αναγνώστης Δεληγιάννης και Νίκος Βαβούδης. Όλοι τους ήταν μέλη και στελέχη του ΚΚΕ

Μια ιστορία, ένα τραγούδι… (Μιχάλης Μπεζεντάκος), από όπου οι φωτογραφίες και τα στοιχεία για τον Ζωρζέτο.

*

Αποδράσεις Ελλήνων κομμουνιστών μεταξύ των οποίων και της Αίγινας:

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι σημαντικότερες αποδράσεις στελεχών του ΚΚΕ από ελληνικές φυλακές έγιναν το 1931 και 1932 από τις φυλακές Συγγρού, το 1934 από τις φυλακές της Αίγινας και το 1955 από τις φυλακές των Βούρλων. Οι αποδράσεις σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν από το ΚΚΕ^[1], προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση και έμειναν στην ιστορία.

*

Απόδραση εννέα στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές Συγγρού το 1931

Στις 15 Απριλίου 1931 εννέα κομματικά στελέχη του ΚΚΕ δραπετεύουν από τις φυλακές Συγγρού, οι οποίες βρισκόταν στην οδό Χαμοστέρνας στον Ταύρο. Την απόδραση σχεδίασε και εκτέλεσε το ΚΚΕ.

Οι εννέα που απέδρασαν ήταν οι: Βασίλης Ασίκης, Λευτέρης Αποστόλου, Κώστας Ευτυχιάδης, Περικλής Καρασκόγιας, Γιώργος Κολοζώφ, Μάρκος Μαρκοβίτης, Ορφέας Οικονομίδης, Δημήτρης Παπαρήγας και Ανδρόνικος Χαϊτάς. Ανάμεσά τους βρίσκονται τέσσερα από τα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, μέλη του Πολιτικού Γραφείου, ο τότε Γενικός Γραμματέας Ανδρόνικος Χαϊτάς, ο Κώστας Ευτυχιάδης (πραγματικό του όνομα Καρακόζοφ), Ελληνορώσος του Καυκάσου, ο πρώην γραμματέας της ΟΚΝΕ Γιώργος Κολοζώφ και ο Δημήτρης Παπαρήγας, όλοι απόφοιτοι του KUTV (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής).

Οι εννέα δραπέτες και ο «κόκκινος» δεκανέας της φρουράς των φυλακών Γρηγόρης Γρηγοριάδης, μέλος της ΟΚΝΕ και συνένοχος στη δραπέτευση, επιβιβάζονται κρυφά σε ένα ρωσικό πλοίο και φεύγουν για την Σοβιετική Ένωση.

Οι Χαϊτάς, Ευτυχιάδης, Κολοζώφ και Μαρκοβίτης δεν θα επιστρέψουν στην Ελλάδα και τα ίχνη τους θα χαθούν την περίοδο των σταλινικών εκκαθαρίσεων (1936-38). Οι υπόλοιποι θα επιστρέψουν αργότερα στην Ελλάδα και θα ενταχθούν πάλι στον μηχανισμό του ΚΚΕ.

Απόδραση του Μπεζεντάκου από τις φυλακές Συγγρού το 1932

Τη νύχτα 4 προς 5 Μαρτίου 1932 ο Μιχάλης Μπεζεντάκος δραπέτευσε κατά τρόπο μυθιστορηματικό από τις φυλακές Συγγρού και η απόδρασή του έγινε ένα από τα πιο αγαπημένα τραγούδια της Αριστεράς, που τραγουδιέται ως σήμερα. Η απόδραση έγινε τρυπώντας τον τοίχο των φυλακών. Στη συνέχεια κλιμάκιο του ΚΚΕ τον παρέλαβε έξω από τις φυλακές, τον έκρυψε σε διάφορα κρησφύγετα στην Αθήνα και κατόπιν τον φυγάδευσε με πλοίο στην ΕΣΣΔ.

Ο Ριζοσπάστης της 5ης Μάρτη 1932 έγραφε στο πρωτοσέλιδο του «Ο σ. Μπεζαντάκος αποσπάστηκε απ’ τα νύχια της κεφαλαιοκρατίας που τον προόριζε για τουφέκισμα. Δραπέτευσε χθες από τις φυλακές Συγγρού».

Η κυβέρνηση επικήρυξε τον Μπεζεντάκο με μεγάλο ποσό για την εποχή εκείνη, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα.

Απόδραση οκτώ στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές της Αίγινας το 1934

Τον Μάιο του 1934, οκτώ κατάδικοι κομμουνιστές δραπετεύουν από τις Φυλακές Αίγινας. Κατορθώνουν και ανοίγουν υπόνομο μήκους 25 μέτρων, και από το κελί τους βρίσκονται ελεύθεροι έξω από τις φυλακές και μακριά από τη σκοπιά. Στη συνέχεια καταφεύγουν με πλοίο στη Σοβιετική Ένωση.

Οι οκτώ που απέδρασαν ήταν οι: Απόστολος Κλειδωνάρης, πρώην βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου Εργατών Αγροτών το 1932, Νίκος Βαβούδης, γραμματέας του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου Πειραιά, Δημήτρης Σακαρέλος, συνδικαλιστής, Ευάγγελος Θωμάζος, ναυτεργάτης, Τζανής Φλαράκος, τσαγκάρης, Μόσχος Δουλγέρης, Αβραάμ Δερβίσογλου και Κώστας Σαρίκας, εργάτες.

Ο Ριζοσπάστης της 10ης Μαΐου 1934 γράφει στο πρωτοσέλιδο του : «Οχτώ αγωνιστές της εργατικής τάξης δραπέτευσαν από τα μπουντρούμια της κεφαλαιοκρατίας. Εμπρός να σώσουμε όλους τους φυλακισμένους και εξόριστους συντρόφους μας».

Οι δραπέτες φεύγοντας άφησαν σημείωμα στους φύλακες που έγραφε "Είμαστε ελεύθερα πουλιά. Όπως φύγαμε εμείς θα φύγουν και οι άλλοι !"

Απόδραση 27 στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές των Βούρλων το 1955

Στις 17 Ιουλίου 1955 Κυριακή απόγευμα, έγινε η απίστευτη-μυθιστορηματική απόδραση 27 στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές των Βούρλων στη Δραπετσώνα. Έσκαψαν ένα λαγούμι κάτω από το δρόμο, την οδό Δογάνης, και πέρασαν μέσω ενός αντικρινού εργοστασίου στην ελευθερία, που για αρκετούς κράτησε λίγο. Το άνοιγμα του λαγουμιού κράτησε περίπου 4 μήνες. Πριν και μετά την απόδραση μηχανισμοί του ΚΚΕ που δρούσαν παράνομα βοήθησαν τους δραπέτες.

Η εφημερίδα «Εθνικός Κήρυξ» της 18ης Ιουλίου γράφει στο πρωτοσέλιδό της : "Η θρασυτάτη δραπέτευσις των 27 κομμουνιστών προκαλεί γενικήν κινητοποίηση. Εικοσιτρείς χιλάδες αστυνομικοί αναζητούν τους ερυθρούς δραπέτας", ενώ η «εφημερίδα Ακρόπολις» της 19ης Ιουλίου γράφει στο πρωτοσέλιδό της : "Η καταπληκτική ομαδική απόδρασις κομμουνιστικών στελεχών. Μέχρι ώρας ουδείς συνελήφθη από τους 27 κομμουνιστάς τους δραπετεύσαντας από τας φυλακάς των Βούρλων υπό μυθιστορηματικάς συνθήκας".

Η κυβέρνηση Παπάγου επικήρυξε τους δραπέτες με μεγάλα ποσά για την εποχή. Από τους αποδράσαντες 15 συνελήφθησαν το επόμενο χρονικό διάστημα, ένας δολοφονήθηκε στα σύνορα, ενώ οι υπόλοιποι 11 συνέχισαν τον πολιτικό τους βίο ελεύθεροι, σε συνθήκες παρανομίας βέβαια.

Οι αποδράσαντες ήταν οι: Βαρδής Βαρδινογιάννης, Ανδρέας Βελής, Γκαστόν Βερναρδής, Γιώργος Γεωργίου, Αριστοτέλης Γεωργούλιας, Βασίλης Δουκάκης, Χαράλαμπος Καλαντζής, Σταύρος Καράς, Βασίλης Κάτρης, Παντελής Κιουρτζής, Ζήσιμος Κόκλας, Μιχάλης Κολοκοτρώνης, Κώστας Λιναρδάτος, Αλέκος Λογαράς, Ανδρέας Μπαρτζώκας, Δημήτρης Μυριανθόπουλος, Δημήτρης Πανουσόπουλος, Αλέκος Παπαλεξίου, Αλέκος Παπούλιας, Στέλιος Πάσιος, Περικλής Ροδάκης, Σταύρος Σιδέρης, Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Λεωνίδας Τζεφρώνης, Κυριάκος Τσακίρης, Κώστας Φίλης, Γιώργος Χατζηπέτρου.

***

1 Απόδραση εννέα στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές Συγγρού το 1931

2 Απόδραση του Μπεζεντάκου από τις φυλακές Συγγρού το 1932

3 Απόδραση οκτώ στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές της Αίγινας το 1934

4 Απόδραση 27 στελεχών του ΚΚΕ από τις φυλακές των Βούρλων το 1955