Δεκέμβρης 1944 (17)

Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2017

Σπύρος Ευαγγελάτος: 20 Οκτωβρίου 1940 - 24 Ιανουαρίου 2017 − ΚΚΕ: Σπουδαίο ερευνητικό, μεταφραστικό και κυρίως σκηνοθετικό έργο − Και μια τελευταία του συνέντευξη για τον άγνωστο Αμύντα

«Έφυγε» από τη ζωή ο Σπύρος Ευαγγελάτος
Τρίτη 24/01/2017 - 17:06
Έφυγε από τη ζωή το πρωί της Τρίτης ο σκηνοθέτης Σπύρος Ευαγγελάτος, ο ιδρυτής του Αμφιθεάτρου, πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός, σε ηλικία 77 ετών καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.
Γεννημένος στην Αθήνα, το 1940 από καλλιτεχνική οικογένεια (πατέρας του ήταν ο μουσικός Αντίοχος Ευαγγελάτος), με σπουδές στο Πανεπιστήμιο (Φιλοσοφική) και στο Εθνικό Θέατρο (Δραματική Σχολή) και μεταπτυχιακά στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Αυστρία, δεν άργησε να αφιερωθεί στο θέατρο. Τα ενδιαφέροντά του ήταν ποικίλα γι΄αυτό και από νωρίς μοιράστηκε στα τρία, καθώς επέλεξε το αρχαίο δράμα, το κλασικό ευρωπαϊκό θέατρο και τέλος την κρητο-επτανησιακή παράδοση την οποία θέλησε και κατάφερε να αποκαταστήσει.

ΚΚΕ
Ανακοίνωση για το θάνατο του Σπύρου Ευαγγελάτου
Τρίτη 24/01/2017 - 19:39
Σε ανακοίνωση για το θάνατο του Σπύρου Ευαγγελάτου το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ τονίζει:
«Ένας ακόμη μεγάλος του θεάτρου που σημάδεψε με την παρουσία του και το έργο του την θεατρική τέχνη και πέρα από τα σύνορα της χώρας μας, ο σκηνοθέτης, καθηγητής και ακαδημαϊκός Σπύρος Ευαγγελάτος δεν είναι πια ανάμεσά μας.
Από σήμερα πέρασε στην αθανασία, έχοντας προσφέρει ένα σπουδαίο έργο ερευνητικό, μεταφραστικό και κυρίως σκηνοθετικό. Για όλο αυτό το έργο κέρδισε το σεβασμό και την αναγνώριση από Έλληνες και ξένους. Σημαντική παρακαταθήκη και προσφορά του η δημιουργία του “Αμφι-Θεάτρου”, που για δεκαετίες συντρόφεψε το θεατρικό κοινό.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην κόρη του Κατερίνα».
902

Οι πρώτες του θεατρικές προσπάθειες έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του '60. Τη «Νεοελληνική Σκηνή» διαδέχθηκε η συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο (1971-1977). Ενδιαμέσως ίδρυσε το «Αμφι-θέατρο» (1975) με το οποίο υπηρέτησε πιστά τη θεατρική τέχνη, τον περισσότερο καιρό μαζί με τη σύζυγό του Λήδα Τασοπούλου (1953-2005).
Παράλληλα με την πορεία του ως θεατράνθρωπος ο Σπύρος Ευαγγελάτος αναλάμβανε διευθυντικές θέσεις (ΚΘΒΕ, Λυρική Σκηνή) και προχωρούσε στην ακαδημαϊκή του καριέρα. Το 2012 ανακηρύχθηκε αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και έναν χρόνο μετά ανέλαβε τη θέση του προέδρου. Είχε πολλά θεατρικά βραβεία στο ενεργητικό του ενώ είχε τιμηθεί και με το παράσημο του «Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος».
902

Φιλόλογος, μεταφραστής, σκηνοθέτης και ιδρυτής ενός από τα εμβληματικότερα θέατρα της Αθήνας, του ιστορικού Αμφιθεάτρου



Απο το 1962 είχε ιδρύσει τη «Νεοελληνική Σκηνή» ενώ το διάστημα 1971-1977 συνεργάστηκε με το εθνικό θέατρο σκηνοθετώντας παραστάσεις στην Επίδαυρο και αλλού. Το 1975 ίδρυσε το «Αμφι-θέατρο», με το οποίο διοργάνωνε παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Το 1989 εξελέγη αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, ενώ το 1991 ανέλαβε την έδρα Θεατρικών Σπουδών που μόλις είχε δημιουργηθεί. Την περίοδο 1977-1980 διετέλεσε γενικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, την περίοδο 1984-1987 διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το διάστημα 1997-1999 πρόεδρος του τμήματος θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών κ.ά. Έχει τιμηθεί με το βραβείο «Κάρολος Κουν» (1988), το βραβείο της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων (1994), το βραβείο Σκηνοθεσίας της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων (1996), με το παράσημο του «ταξιάρχη του τάγματος του Φοίνικος» απο τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας ενώ το 2005 εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.Τον Φεβρουάριο του 2011 ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αναστείλει την λειτουργία του «Αμφι-θεάτρου» λόγω οικονομικών προβλημάτων, κατηγορώντας τον υπουργό Πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο για αδιαφορία. Στις 12 Ιανουαρίου 2012 ανακηρύχθηκε αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και πρόεδρος το 2013.

thetoc

Ο Σπύρος Ευαγγελάτος μιλά στο The TOC για τον άγνωστο Αμύντα



Από την πρώτη του σκηνοθεσία στα 21 του χρόνια, ο Σπύρος Ευαγγελάτος δεν έπαψε ποτέ να μας εκπλήσσει με τα έργα ανακαλύπτει και μας συστήνει.

Σειρά έχει αυτή τη φορά ένα έργο του 18ου αιώνα  που έρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Αμύντας, το έργο του ιατροφιλόσοφου  και ποιητή Γεωργίου Μόρμορη, ανήκει στο είδος της ποιμενικής κωμωδίας και είναι ένας ύμνος στον έρωτα.

Ο Σπύρος Ευαγγελάτος για άλλη μια φορά προσεγγίζει με άσβεστη αγάπη ένα είδος κειμένων που μας παρουσίασε πρώτος και υπηρετεί με αφοσίωση σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. «Είναι αλήθεια ότι και στο Αμφιθέατρο,  στα χρόνια που υπήρχε,  έχω σκηνοθετήσει 25 παραγωγές τέτοιων κειμένων, είτε εντελώς αγνώστων όπως αυτό του Αμύντα του Μόρμορη είτε πιο γνωστών όπως ο Ερωτόκριτος, η Ευγένα, ο Φορτουνάτος. Η μια τρέλα μετά την άλλη», λέει στο The TOC.

Γιατί σας ελκύουν  ιδιαιτέρως αυτά τα έργα; Εξαιτίας της γλώσσας;
Για τα παλιότερα νεοελληνικά κείμενα ένας παράγοντας θελκτικότατος είναι η γλώσσα. Άλλος ποιητής είναι ο Κορνάρος και άλλος ο Κατσαΐτης, αλλά υπάρχει αυτή γοητεία του παλιού, το οποίο επιβιώνει άμεσα ή έμμεσα σήμερα. Έτσι ξεκίνησα κιόλας σαν σκηνοθέτης. Η πρώτη σκηνοθεσία της ζωής μου που υπέγραψα  σε ηλικία 21 ετών ήταν για τον «Φορτουνάτο» του 1665, έργο γνωστό τότε μόνο σε φιλολόγους. Έκανε επιτυχία που ούτε μπορούσαμε να φανταστούμε.
 
Αναδείξατε και σώσατε πολλά σπουδαία ελληνικά κείμενα. Έχει παίξει ρόλο σε αυτό το ότι είστε φιλόλογος;
Είχα την τάση ως φιλόλογος να εργασθώ ώστε να προστεθούν κάποιοι κρίκοι στην πορεία της νεοελληνικής δραματουργίας που σχετίζονται με τις λαϊκές ερμηνείες τις οποίες έχουμε στα Επτάνησα όπου και υπήρχαν κάποιες όψιμες επιβιώσεις και διασκευές των κειμένων.  Όταν ήμουν 28 ετών ανακάλυψα στη Βενετία τον Αμύντα. Την ύπαρξη αυτού του έργου δεν την ήξερα όπως και οι περισσότεροι Έλληνες φιλόλογοι. Είχε αναφερθεί από τον Εμμανουήλ Κριαρά σε δυο μελετήματά του και από τον νεοελληνιστή Σουηδό Κνες. Υπήρχαν διάφορες θεωρίες. Οδηγούμενος από το ένα βιβλίο στο άλλο έφτασα στο Μπέργκαμο στην Ιταλία και βρήκα ένα αντίτυπο του βιβλίου αυτού, στο οποίο υπήρχε η σημείωση «συγγραφέας της παρούσης μεταφράσεως, ο Γεώργιος Μόρμορης από το Τσιρίγο, γιατρός». Βρήκα στοιχεία για το ιστορικό πρόσωπο και έκανα το πρώτο μου μελέτημα. Ήμουν πολύ νέος και επί χρόνια δεν ασχολήθηκα ξανά με αυτό.
Γιατί δεν το ανεβάζατε;
Δεν ήθελα να το κάνω στο θέατρο πριν εκδοθεί φιλολογικά. Τελικά αυτό έγινε πολλά χρόνια αργότερα από το ΜΙΕΤ το 2012. Από τότε προσπαθώ να το ανεβάσω και στο θέατρο, αλλά όπως ξέρετε αυτά τα έργα δε μπορεί να γίνουν εκτός κρατικών φορέων. Δεν είμαστε σίγουροι για την επιτυχία τους. Υπάρχουν και εκπλήξεις όπως αυτό που έγινε με την Ιφιγένεια εν Ληξουρίω, που έκανε καριέρα στο Λονδίνο και στο φεστιβάλ του Εδιμβούργου ή με τον Ερωτόκριτο, αλλά είναι λίγες. Και έπρεπε να κάνω μια δουλειά επίπονη σε επίπεδο δραματουργικής προσαρμογής, το έργο είναι 4000 στίχοι, δεν παίζεται αυτό. Εδώ έσωσε ο σκηνοθέτης τον φιλόλογο και ο φιλόλογος τον σκηνοθέτη.

Γιατί αυτό το κομμάτι των έργων έχει μείνει στο ημίφως;
Εν μέρει λόγω άγνοιας. Στην περίπτωση αυτή η άγνοια είναι καλύτερη από την ημι-γνώση. Η γοητεία αυτών των κειμένων είναι να μη τα διαλύσεις από την εποχή τους. Χρειάζονται ενίσχυση, χρειάζονται βοήθεια, -κακά τα ψέμματα- αλλά αυτή η βοήθεια δεν είναι για να το διαλύσεις και να δείξεις τη δική σου ικανότητα να διαλύεις κείμενα. Πρέπει να μπορείς  να το ανασυνθέσεις με ένα τρόπο που να αφορά τον σύγχρονο θεατή, να συσχετίζεται όμως με αυτό που ήθελε να γράψει ο συγγραφέας.
Στην περίπτωση του Αμύντα τι κρατάμε; Τι μας συνδέει με αυτό το κείμενο;
Ο άνθρωπος ζει τρεις κορυφαίες φάσεις. Τη γέννηση, τον έρωτα το θάνατο. Τη γέννηση δεν την επιλέγουμε. Το θάνατο κατά συντριπτική πλειοψηφία όχι, -εξαιρούνται οι αυτόχειρες-, ο  έρωτας όμως,  αν έχουμε την τύχη να ερωτευθούμε στη ζωή μας μια ή καμία φορά, τρεις ή πέντε,  είναι κάτι που σχετίζεται και με τη βούληση του ανθρώπου και με την ιδιοσυγκρασία του. Στον έρωτα ενώνονται όλες οι εποχές. Δεν υπάρχει εποχή που να μην έχει ασχοληθεί με τον έρωτα πλην του αρχαίου δράματος, εκεί μόνο δεν υπάρχει σαν κεντρικός πυρήνας.

Η παράσταση διατρέχει συνεπώς τις εποχές;
Είχαμε τη σκέψη να φωτιστεί η παράσταση πιο πρισματικά με τις ερμηνείες των ηθοποιών να εξελίσσονται μεταβαλλόμενες και αυτές μαζί με τα κοστούμια και τη μουσική από αιώνα σε αιώνα. Πρόκειται για ένα θεατρικό παιχνίδι που ξεκινά από το μπαρόκ, περνά στο ροκοκό, τον ρομαντισμό και μετά έχουμε μια από τις ποικίλες και πολύ διαφορετικές εκφάνσεις του 20ου αιώνα, το μιούζικαλ. Για να αλλάξει ο ήχος και να πατήσουμε λίγο πόδι στον 21ο αιώνα. Αυτό δίνει ελπίζω ένα πρόσθετο ενδιαφέρον που έχει ως κύριο συστατικό του τον έρωτα.

Σε όλη τη διάρκεια των ετών που μελετάτε έχετε περάσει και από το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μελετών στη Βενετία. Πώς βλέπετε αυτή την επιχειρούμενη αλλαγή χρήσης του;
Πέρασα ως μελετητής και από το Πνευματικό Ίδρυμα της Βενετίας το οποίο θέλουν να διαλύσουν σήμερα και αυτό το θεωρώ αίσχος. Δεν είναι λογικό να αλλάξουν την χρήση του, είναι για μελετητές, για να  πηγαίνουν υπότροφοι, υπάρχει μια πολύ σοβαρή δουλειά που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται από σπουδαίους, κορυφαίους επιστήμονες. Ελπίζω ότι δε θα γίνει γιατί έχει ξεσηκωθεί ο επιστημονικός κόσμος γι αυτό.

Τι πιστεύετε για την πορεία του ελληνικού πολιτισμού;
Πιστεύω ότι η πορεία του πολιτισμού στην Ελλάδα και όχι μόνο στην Ελλάδα χαράσσεται από νησίδες. Η μεγάλη πλειοψηφία είτε ακολουθεί είτε δεν ακολουθεί ή αντιμάχεται. Κυρίως χαράσσεται από άτομα μεμονωμένα που έχουν τάξει σαν σκοπό της ζωής τους να υπηρετούν αυτή την υπόθεση. Αυτό διαφέρει από την ευγενική φιλοδοξία που έχουμε όλοι μας να πετύχουμε, να αρέσουμε, και ποιός δε το θέλει; Αλλά αρκεί αυτό ως στόχος; Δε νομίζω ότι αρκεί.  Από κάποιους ανθρώπους μόνο θα μας παραδοθούν και κάποια πράγματα.

Υπάρχει ένα τέτοιο πρόσωπο για εσάς;
Εγώ κουβαλώ μέσα μου τον Άγγελο Τερζάκη. Έναν από τους πολύ μεγάλους δασκάλους που είχα. Ο Τερζάκης μίλαγε καίρια, είχε σεμνότητα, σοβαρότητα και αν τον παρακολουθούσες γινόσουν πλουσιότερος πνευματικά, και μετέφερε κάτι από τη γνώση του,  την εμπειρία της ζωής στους άλλους. Για μένα έχει γράψει το βαθύτερο νεοελληνικό έργο που ακραραγγίζει την τραγωδία, τη Θεοφανώ. Το ύψος αυτού του έργου δε το φτάνουν ούτε τα υπόλοιπα δικά του.

Το θέατρο αφήνει το ίχνος του ή είναι τέχνη εφήμερη;
Το κείμενο δεν είναι εφήμερο. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι όποιος γράφει θεατρικό έργο κερδίζει την αιωνιότητα.

Μπορούμε να φυλάξουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά;
Όπως ξέρετε το κράτος είναι ο αδύναμος κρίκος. Εκτός εξαιρέσεων όλοι στο ΥΠΠΟ ήταν οι ριγμένοι κάθε κυβέρνησης που τους έδινε περίπτερο αντί σούπερ μάρκετ. Την τέχνη την θυμούνται αυτοί που ασχολούνται με την τέχνη,  είναι η αλήθεια. Δεν υποχρεούται να ξέρει ένας που κάνει μια χειρωνακτική εργασία τον Ερωτόκριτο, αλλά μπορεί να του αρέσει ο Ερωτόκριτος. Με αυτή την έννοια μόνο νησίδες  μπορεί να φυλάξουν και να συνεχίσουν κάποια πράγματα.

Έπαιξαν: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Φαίη Ξυλά, Βίκυ Βολιώτη, Θανάσης Κουρλαμπάς, Θανάσης Δήμου, Χριστιάννα Μαντζουράνη, Θωμάς Γκαγκάς, Γεράσιμος Σκαφίδας, Μάριος Σαραντίδης

thetoc

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.