Λεωνίδας Βαρδαρός: Ludlow, οι Έλληνες στους Πολέμους του Ανθρακα - 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

*
Για την εξέγερση και τη σφαγή του Λάντλοου βλέπε και το μεγάλο αφιέρωμα της Μποτίλιας, με αφορμή την ταινία PALIKARI
Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου ‒ 50 Φωτό εποχής από τον καταυλισμό των ανθρακωρύχων - Και δυο τραγούδια του Γούντυ Γκάθρυ

*

Η νέα κινηματογραφική δουλειά του Λεωνίδα Βαρδαρού

Η νέα παραγωγή της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Αποστόλης Μπερδεμπές» ‒παραγωγός του γνωστού ντοκιμαντέρ «Ταξισυνειδησία» (2013)‒ έχει τίτλο «Ludlow, οι Ελληνες στους Πολέμους του Ανθρακα», σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Βαρδαρού, επιλέχτηκε και συμμετέχει στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 18ουΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που φέτος διεξάγεται από τις 11 έως τις 20 Μάρτη. Η εν λόγω ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 18 Μάρτη, στις 20.45, στο «Ολύμπιον», στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας» και την Κυριακή 20 Μάρτη, στις 18.00, στην Αποθήκη 1, στο Λιμάνι, στην αίθουσα «Σταύρος Τορνές».

Τι ήταν, όμως, οι Πόλεμοι του Ανθρακα;

Οι Πόλεμοι του Ανθρακα ήταν ένοπλες ταξικές αναμετρήσεις στα ορυχεία της Αμερικής κατά την περίοδο 1890 - 1930. Αιτία τους, οι άθλιες συνθήκες ζωής και εργασίας των ανθρακωρύχων και των οικογενειών τους.

Ανάμεσα στους εργάτες που δούλευαν υπό απάνθρωπες συνθήκες στα ορυχεία του Ροκφέλερ και του σιναφιού του, υπήρχαν και Ελληνες μετανάστες, οι οποίοι το έτος 1913, μαζί με εργάτες 32 εθνοτήτων, συμμετείχαν στην τεράστια απεργία του Συνδικάτου Ενωμένων Ανθρακωρύχων Αμερικής, στο Νότιο Κολοράντο, γεγονός που κορυφώθηκε στις 20 Απρίλη 1914 με τη Σφαγή του Λάντλοου, όπου δολοφονήθηκαν άγρια από την πολιτειακή Εθνοφρουρά ο Λούις Τίκας, επικεφαλής των Ελλήνων, μαζί με άλλους δύο συνδικαλιστές και 20 γυναικόπαιδα.

Το εξώφυλλο του μηνιαίου περιοδικού "Οι Μάζες" (1911-1917), τεύχος Ιουνίου 1914, με θέμα τη σφαγή του Λάντλοου.

Μετά τη Σφαγή ξέσπασε μεγάλη ένοπλη εξέγερση, που έγινε γνωστή με το όνομα «Πόλεμος των Δέκα Ημερών». Μέσα σε λίγες μέρες, ο αντάρτικος «στρατός» του συνδικάτου, Ελληνες και Ιταλοί κυρίως απεργοί, έτρεψε σε φυγή την Εθνοφρουρά και κατέλαβε ολόκληρο το Νότιο Κολοράντο. 

Για να αποκατασταθεί η εξουσία του κυβερνήτη του Κολοράντο μέσα στην ίδια του την πολιτεία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να στείλει τον Ομοσπονδιακό Στρατό ως ειρηνευτική δύναμη.

Η ιστορία της εξέγερσης αυτής αποσιωπήθηκε για πολλούς λόγους. Ο Ροκφέλερ έριξε πολλά εκατομμύρια στα μέσα ενημέρωσης για να αποκαταστήσουν την εικόνα του στην κοινή γνώμη.

Η πολιτεία, αμήχανη από τη στρατιωτική ήττα, προτίμησε κι αυτή να την ξεχάσει. Και, τέλος, οι ίδιοι οι απεργοί απέφευγαν να μιλούν για τα γεγονότα φοβούμενοι τις διώξεις γι' αυτούς και τις οικογένειές τους.

Η σφαγή του Ludlow

«Ludlow, οι Ελληνες στους Πολέμους του Ανθρακα». Ζωντανό και ενημερωτικό το ντοκιμαντέρ, φυλακίζει το ενδιαφέρον του θεατή, από την αρχή μέχρι το τέλος. Η απόσταση του χρόνου έκανε επιτρεπτό το να ριχτεί φως στα γεγονότα.

Η έρευνα στην οποία στηρίζεται η ταινία ξεκίνησε με τις μαρτυρίες των απογόνων των αγωνιστών του Λάντλοου και τις αφηγήσεις των σημερινών κατοίκων της περιοχής, που τις κρατούν ζωντανές στην προφορική τους παράδοση.

Εγιναν πολύωρες συζητήσεις με ιστορικούς, με καθηγητές και μελετητές, με συνδικαλιστές, δημοσιογράφους και συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα.

Εντοπίστηκαν, επίσης, πλούσιες πηγές αρχειακού υλικού τεκμηρίωσης - φωτογραφίες, βίντεο, έντυπα, εφημερίδες, τραγούδια - σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στις ΗΠΑ.

Το Μνημείο του Λάντλοου (1918, γλύπτης Hugh Sullivan). Βανδαλίστηκε το 2003. Αποκαταστάθηκε το 2005

Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Λεωνίδας Βαρδαρός, ο διευθυντής φωτογραφίας, Προκόπης Δάφνος, ο Ρήγας Αξελός στην αφήγηση, ο Ξενοφώντας Βαρδαρός στο μοντάζ και τις μουσικές επιλογές, ο Ανδρέας Γκόβας στον ήχο και η Φρόσω Τσούκα στην έρευνα αποτέλεσαν τη δημιουργική ομάδα που έδωσε τον καλύτερο εαυτό της στη συλλογική αυτή προσπάθεια. Η διεύθυνση παραγωγής έγινε από τα μέλη της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Αποστόλης Μπερδεμπές» Στέφανο Πλάκα, Φρόσω Τσούκα και Λίνα Γουσίου.

Η παραγωγή, τέλος, ευχαριστεί ιδιαίτερα το μουσικό σύνολο «Ρωμιοσύνη» για την πρώτη ηχογράφηση του λησμονημένου «Υμνου των Ανθρακωρύχων του Κολοράντο», «The Union Forever», σε ενορχήστρωση Τεό Λαζάρου.

Το ντοκιμαντέρ «αφιερώνεται στην Ομογένεια της Αμερικής που στήριξε ολόψυχα αυτήν την προσπάθεια».

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 5/3/2016