Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν: Μια εξαιρετική συνάντηση στο Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO - Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος - Lea Lublin (Αφιέρωμα)

Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος
Θεμέλιο, Δεκέμβρης 1966
(Φωτό από το προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

Δημοσίευση, Τετάρτη, 11/11/2015, 6:30 πμ

Ανανέωση, Τετάρτη, 11/11/2015, 5:20 μμ

Ανανέωση, Παρασκευή, 13/11/2015, 6:30 μμ

*

Νικολάς Γκιγιέν
10 Ιουλίου1901, Καμαγουέι
16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 29.VIII.2015
(Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

Γιάννης Ρίτσος
1 Μαΐου 1909, Μονεμβασιά
11 Νοεμβρίου 1990, Αθήνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 10.ΧΙ.2015
(Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

Νέα κυκλοφορία

(Μάιος 2016)

Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και Μπαζούκας

*  *  *

ΝΙΚΟΛΑΣ  ΓΚΙΛΛΙΕΝ


Ο ΜΕΓΑΛΟΣ
 
ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ

Α Π Ο Δ Ο Σ Η

ΓΙΑΝΝΗ  ΡΙΤΣΟΥ

(Μεταγραφή ποημάτων, επιμέλεια κειμένων-φωτό, εικόνες λοιπά: Μπάμπης Ζαφειράτος από το προσωπικό του αρχείο)

Η συγκεκριμένη ανάρτηση περιλαμβάνεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Γιάννη Ρίτσου:
Μπάμπης Ζαφειράτος: Γιάννης Ρίτσος – Νικολάς Γκιγιέν, Μια εξαιρετική συνάντηση στο Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο του Κόσμου (VIDEO – Φωτό) ‒ Επίμετρο: Γιάννης Ρίτσος – Lea Lublin

Σχέδιο του Γκιγιέν για το «El gran zoo», από τα Άπαντά του.
Η ελληνική έκδοση με τη μετάφραση του Γιάννη Ρίτσου,
από το Θεμέλιο, τον Δεκέμβρη του 1966,
 είναι η Πρώτη διεθνώς κυκλοφορία της συλλογής.
Την επόμενη χρονιά θα κυκλοφορήσει και στην Κούβα.
(Βλέπε Επίμετρο Μποτίλιας)

______________



10 πίνακες του Αρνάλ Μπαλεστέρ
και
4 σχέδια του Φαγιάδ Χαμίς Μπερνάλ

Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, σε εικονογράφηση του Αρνάλ Μπαλεστέρ (Arnal Ballester, Βαρκελώνη 1955 ‒Εθνικό Βραβείο Εικονογράφησης το 2008) κυκλοφόρησε το 2009, με αφορμή τα 20 χρόνια από το θάνατο του Νικολάς Γκιγιέν.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ

 

ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ

Στην Lea Lublin

που είδε να γεννιούνται αυτά τα ποιήματα 

στο Μπουένος - Άιρες εδώ κι οχτώ χρόνια 

Ν. G.
[Για L.L. βλέπε στο Επίμετρο Μποτίλιας]
 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Αυτός ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, καμάρι του έθνους μας.

Ιδρύθηκε με μιαν απόφαση

του Δημοτικού μας Συμβουλίου.

Ζώα Ιθαγενή και ξένα

έγιναν δεκτά εδώ μέσα.

Τα πλέον ενδιαφέροντα είδη

είναι τα ζώα του νερού και του ανέμου

(όπως εκείνα, λόγου χάρη, του κυκλώνα).

Πρέπει να σημειώσω επίσης έναν πραγματικό ακονκάγκουα,

μιαν έφηβο κιθάρα,

ζωντανά σύννεφα,

έναν υφηγητή πίθηκο κι έναν άλλο κοτυληδόνα.

Πατρίς ή  Θάνατος!

                                                          Ο Διευθυντής.

ΚΑΡΑΪΒΑ

Μες στο ενυδρείο του Μεγάλου Ζωολογικού μας Κήπου

κολυμπάει η Καραΐβα.

Αυτό το ζώο,

θαλάσσιο, αινιγματικό,

έχει λειρί από κρύσταλλο,

γαλάζια ραχοκοκαλιά, πράσινη ουρά·

από κρουστό κοράλλι είναι η κοιλιά της

με τα σταχτιά πτερύγια του κυκλώνα.

Το ενυδρείο φέρει την επιγραφή:

                                                   «Προσοχή: δαγκώνει».

ΚΙΘΑΡΑ

Βγήκανε στο κυνήγι της κιθάρας

κάτω απ’ τ’ ολόγιομο φεγγάρι.

Και φέραν τούτη ’δω,

τη χλωμή, λεπτή κι ευκίνητη,

με μάτια ανεξάντλητης μιγάδας,

με ζώνη από ξύλο ανοιχτό.

Είναι νεαρή και μόλις που πετάει.

Μα κιόλας τραγουδάει

όταν ακούει καντάδες και λαϊκά τραγούδια

να πλαταγίζουν τα φτερά τους

μες στα γειτονικά κλουβιά.

Της μοναξιάς καντάδες.

Κι αντρίκια λαϊκά τραγούδια.

Επάνω στο κλουβί της η επιγραφή:

                                                       «Προσοχή: ονειρεύεται».

ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΙ

Να κι οι σκαραβαίοι.

Αυτός απ’ τις Ινδίες

με την κοιλιά του από ψημένη γης,

με φτερά από γαλάζιο καστόρι.

Οι Δίδυμοι από μέταλλο

και γουταπέρκα.

Ο Αυτοκρατορικός της Ολλανδίας

απ’ τη Σουμάτρα (ακέριος από μέταλλο).

Ο σκαραβαίος από λάβα ηφαιστείου

που βρέθηκε σε κάποιο τάφο αζτέκικο.

Ο Μεγαβλέφαρος, από πορφύρα.

Ο χρυσός σκαραβαίος

(ειδικό δώρο του Έντγκαρ Πόε)

που μας έχει εγκαταλείψει.

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΧΑΡΤΙΝΟ ΠΟΥΛΙ

Κατάμονο στο μικροσκοπικό κλουβί του

νυστάζει

το μικρό χάρτινο πουλί.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Να κι η Μεγάλη Άρκτος.

Κυνηγημένη στις 4.6.64

από ’ναν σπούτνικ - κυνηγό.

(Μην αγγίζετε τ’ άστρα

κατάσαρκα).

Ζητείται δαμαστής.

Ο ΑΚΟΝΚΑΓΚΟΥΑ

Ο Ακονκάγκουα. Εικονογράφηση του ποιητή, ζωγράφου και διπλωμάτη Φαγιάδ Χαμίς Μπερνάλ (Fayad Jamís Bernal, Μεξικό, 27 Οκτ. 1930 - Αβάνα, 13 Νοε. 1988) για την έκδοση του Gran Zoo (1967)

Ο Ακονκάγκουα. Κτήνος

επίσημο και παγερό, με κεφάλι

λευκό και μάτια από ασάλευτη πέτρα.

Μες από ερήμους όλο βράχους

ακολουθεί τ’ αργά κοπάδια

των ζώων του είδους του.

Τη νύχτα

περνάει ηδύπαθα τ’ ακρόχειλό του

στα ψυχρά χέρια της σελήνης.

ΟΙ ΤΟΚΟΓΛΥΦΟΙ

Ζώα σε σχήματα όρνιων

μες στα μεγάλα μαύρα κλουβιά τους,

οι τοκογλύφοι.

Εδώ ο Λευκοσκουφάτος (Μέγας Βασιλικός Τοκογλύφος)

κι ο Κορακοτοκογλύφος των μεγάλων πεδιάδων

κι ο λαϊκός Τορπίλας που καταβροχθίζει τα παιδιά του

κι ο Σταχτονούρης, σε σχήμα εγχειριδίου,

ετούτος που καταβροχθίζει τους γονιούς του

κι η πελώρια Κορακονυχτερίδα

που αίμα βυζαίνει και πετάει πάνω απ’ τη θάλασσα.

Μέσα στην αναγκαστικήν αργία

των πελώριων μαύρων κλουβιών τους

πάλι και πάλι οι τοκογλύφοι λογαριάζουν τα φτερά τους

και τα τοκίζουν.

ΤΑ ΠΟΤΑΜΙΑ

Να και το κλουβί των ερπετών.

Στον εαυτό τους αναδιπλωμένα

κοιμούνται τα ποτάμια, τα ιερά ποτάμια.

Ο Μισισιπής με τους νέγρους του.

Ο Αμαζόνιος με τους Ινδούς του.

Είναι σαν τους πανίσχυρους αεροθαλάμους

γιγάντιων φορτηγών αυτοκινήτων.

Τα παιδιά, γελώντας, τους πετάνε

ζωντανά πράσινα νησίδια,

δάση σε χρώμα παπαγάλων,

μονόξυλα πλοηγούμενα

κι άλλα ποτάμια.

Τα μεγάλα ποτάμια ξυπνάνε,

τεντώνονται αργόπρεπα,

καταβροχθίζουνε τα πάντα, ογκώνονται, σχεδόν διαρρη­γνύονται

κι αποκοιμιούνται πάλι.

ΚΥΡIA

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Αυτή την τεράστια κυρία

την ψάρεψαν καταμεσής του δρόμου.

Οι ατρόμητοι ψαράδες της

υπολογίζανε στο λάδι της,

στα φίνα, ευλύγιστα μουστάκια της,

στο λίπος της... (Σοφά διαμελισμένη).

Να την.

Σε ανάρρωση.

ΙΙΡΟΣ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ - ΜΑΜΟΥΘ

(Σημείωση κάτω από μια φωτογραφία στο ύπαιθρο ύψους 3,60

και πλάτους 4 μέτρων, που μπορεί κανείς να δει στο

Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο)

Δεν ήταν

τα συντρίμμια ενός μικροί αεροπλάνου,

όπως πιστέψαν στην αρχή.

Ήταν ο σκελετός

παρατημένος και στεγνός ενός παιδιού – μαμούθ

που ’χε πεθάνει κάπου εκεί στη Σιβηρία

και τ’ ανακάλυψε κάποιος εκδρομέας.

Το μικρό αεροπλάνο είναι φαφούτικο,

κι ένας σοφός απόδειξε

πως είχε ο σκελετός κυνόδοντες,

λοιπόν και με το παραπάνω τ’ άξιζε τούτο το ζώο

δεκτό να γίνει στο Μεγάλο Ζωολογικό μας Κήπο.

Όμως, αφού εδώ πέρα

δε δέχονται παρά μονάχα ζωντανές υπάρξεις,

κράτησαν ως πληροφορία

κάποια φωτογραφία του είδους,

του αποκαλουμένου μαμούθ - αεροπλάνο, με μιαν έννοια εκλεκτική,

για ν’ αποφύγουνε κάθε συζήτηση.

                                                                           Ο Διευθυντής.

Η ΔΙΨΑ

Σφουγγάρι του γλυκού νερού

η Δίψα.

Προσμένει ένα ποτάμι, το καταβροχθίζει.

Ρουφάει μια νεροποντή.

Στραγγαλίζει

μ’ ένα χρωματιστό ζουνάρι.

Προσοχή! Λαρύγγια!

Η ΠΕΙΝΑ

Να την η πείνα. Ζώο

όλο από μάτι και κυνόδοντα.

Τίποτα δεν την ξεγελά μήτε την ξεστρατίζει.

Δεν τη χορταίνει το τραπέζι.

Μήτε που αρκείται σ’ ένα γεύμα

ή σ’ ένα δείπνο.

Πάντοτες προμηνάει το αίμα.

Βρυχιέται σα λιοντάρι, σφίγγει σαν το βόα,

σκέφτεται σαν άνθρωπος.

Το είδος που βρίσκεται ’δω πέρα

πιάστηκε στις Ινδίες (στα προάστια της Βομβάης)

μα βρίσκεται λίγο ως πολύ σε αγρία κατάσταση

και σ’ άλλες περιοχές πολυάριθμες.

Το νου σας, μην πλησιάζετε.

ΔΑΣΚΑΛΑ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Δασκάλα.

Την αγγλικήν διδάσκει και την Άλγεβρα.

Οξφόρδη.

Βόσκει

σε τρυφερά, ψηλά χορτάρια.

Σχετικώς Αγνή.

(Ερωτευμένη σιωπηλά με κάποιον μαθητή - ελέφαντα)

Τρεχούμενο όνομα: καμηλοπάρδαλις.

ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ

Τα Σύννεφα. Εικονογράφηση του ποιητή, ζωγράφου και διπλωμάτη Φαγιάδ Χαμίς Μπερνάλ (Fayad Jamís Bernal, Μεξικό, 27 Οκτ. 1930 - Αβάνα, 13 Νοε. 1988) για την έκδοση του Gran Zoo (1967)

Το σπίτι των σύννεφων.

Χωρητικότης: σύννεφα 84.

Μια νέα εμπειρία, γιατί υπάρχουν

τα σύννεφα ολάκερης της μέρας,

κι από ’να πλήθος διάφορες χώρες.

(Η Διεύθυνση αναγγέλλει κι άλλα).

Σύννεφα, με κροσσωτές γλώσσες πουλιών,

κοκκινωπά,

εκείνα του γλυκοχαράματος

συνηθισμένα στο σύντομο ύπνο του γεωργού

και στις έρημες αυγές.

Ασάλευτα σύννεφα

από μπαμπάκι στεγνό και σταθερό,

σύννεφα - ματρόνες, αμετάθετα, του μεσημεριού.

Σαν ερπετά φωτιάς,

είναι αυτά που αναγγέλλουν την εσπέρα.

Αξιοπερίεργα: αυτά της Ουγκάντα,

σπρωγμένα απ’ τους ανέμους της μεγάλης λίμνης Βικτόρια

Αυτά του όρους Τουρκίνο, χαμηλά.

Αυτά των Άλπεων ‒ των θαλασσινών.

Εκείνα του όρους Μπολιβάρ.

Μαύρα, με δυνατούς μαστούς,

είναι τα σύννεφα της καταιγίδας.

Είναι και σύννεφα ρομαντικά

όπως εκείνα π.χ. που γεμίζουν

τα ουράνια του έρωτα. Και σύννεφα χρωματιστά

εξήντα κάπου χρόνων,

τα προμηνύματα των Χριστουγέννων.

Τα σύννεφα με τους αγγέλους.

Σύννεφα σε σχήματα τιτάνων

πάνω σε καρτ - ποστάλ γνωστές (Αγγλία)

κανγκουρό, λιονταριών.

Τέλος ένα φορτίο αξιοσέβαστο.

Τουλάχιστον

υπάρχουν σύννεφα πολικής ράτσας, σπανιότατα,

δεν ήταν τρόπος να τα φέρουν ζωντανά.

Φτάνουν μέσα στη σαλαμούρα, ειδικώς

από τη Γροιλανδία, τη Νορβηγία, τη Νέα Γη.

(Η Διεύθυνση υποσχέθηκε να τα

εκθέσει μέσα σε βιτρίνες).

Τα Σύννεφα

ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ

Οι Άνεμοι. Εικονογράφηση του ποιητή, ζωγράφου και διπλωμάτη Φαγιάδ Χαμίς Μπερνάλ (Fayad Jamís Bernal, Μεξικό, 27 Οκτ. 1930 - Αβάνα, 13 Νοε. 1988) για την έκδοση του Gran Zoo (1967)

Ούτε μπορείτε να το φανταστείτε

πώς περνούσανε οι άνεμοι χτες βράδυ.

Τους είδαμε

με τα σπινθηροβόλα μάτια τους

με τη μακριάν άκαμπτη ουρά τους.

Τίποτα δε μπόρεσε να τους ξεστρατίσει

(ούτε προσευχές ούτε κι ευχές),

απ’ την καλύβα, απ’ το μοναχικό καράβι,

απ’ τη φάρμα,

απ’ όλα κείνα τ’ αναγκαία πράματα

που τ’ αφανίζουν δίχως να το ξέρουν.

Ετούτο το πρωινό τους κουβαλήσαν με δεμένα πόδια,

τους πιάσανε στον ύπνο,

όταν, ερωτευμένοι, λαγγεμένοι,

σεργιάναγαν, στοχαστικοί,

μέσα σ’ ένα χωράφι ντάλιες.

(Εκείνοι εκεί, στ’ αριστερά,

κοιμήθηκαν μες στα κουτιά τους).

Οι Άνεμοι

Η ΤΙΓΡΙΣ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Είναι κλεισμένη στον εαυτό της

μες στο κλουβί της με τις σκληρές μαύρες ραβδώσεις.

Πυρακτωμένο το μέταλλο του βρυχηθμού της κατακαίει.

(Έ ν α ς   γ κ ά γ κ σ τ ε ρ.

Έ ν α ς   π υ γ μ ά χ ο ς.

Έ ν α ς   ζ η λ ι ά ρ η ς   μ α ν ι α σ μ έ ν ο ς.

Έ ν α ς   σ τ ρ α τ η γ ό ς.

Έ ν α  ε ρ ω τ ι κ ό   σ τ ι λ έ τ ο).

Ησυχάστε.

Μια τίγρις

βασιλική.

ΚΥΚΛΩΝΑΣ

Κυκλώνας ράτσας

φτασμένος πρόσφατα στην Κούβα

απ’ τα νησιά Μπαχάμας.

Σηκώθη στις Βερμούδες

μα έχει συγγενολόι στη Μπαρμπάντε.

Πέρασε από το Πόρτο Ρίκο.

Ξερίζωσε απ’ τις ρίζες το μεγάλο

κατάρτι της Ζαμαϊκής.

Πήγε να βιάσει τη Γκουανταλούπε.

Έφτασε να βιάσει και τη Μαρτινίκα.

Ηλικία: δύο ήμερων.

ΤΟ ΠΟΥΛΙ - ΦΟΙΝΙΞ

Να το κλουβί το προορισμένο

για την ανάσταση του Πουλιού - Φοίνικος.

(Το Δεκέμβρη θα φτάσουν οι στάχτες του).

ΛΥΓΞ

Λυγξ της Αλαμπάμα.

Ουρά σα μαστίγιο

και οπλή τριτογενούς περιόδου.

Συνήθως παρουσιάζεται

μ’ ένα μεγάλο σταυρόν από φλόγες.

Τρέφεται με νέγρους, με σχοινιά,

με φωτιά, με αίμα, με καρφιά,

με κατράμι.

Πιάστηκε

κοντά σε μια κρεμάλα. Αρσενικό.

Ευνουχισμένο.

Ο ΚΑΒΟΥΡΑΣ

Ο επίφοβος κάβουρας πού κατατρώει

στήθεια και πάγκρεας και προστάτες,

μπήγει τ’ άκαμπτα πόδια του

σε μια μεγάλη μήτρα από όλη πλαστική.

Μοίρα περιορισμένη, γιατί αυτός δεν έχει

πρώτη σάρκα να δαγκώσει

ούτε λέμφο πόσιμη ούτε κι αίμα.

Ίσως να μη θέλησαν

να μας προσφέρουν ολάκερο το θέαμα.

Ο Ζωολογικός Κήπος, εντούτοις,

παρουσιάζει, μήτε πιότερο μήτε λιγότερο, τον κυριότερο

απ’ όσους βρίσκονται και σ’ άλλες ξακουστές πρωτεύουσες.

Δίπλα στον γκάγκστερ, στα δεξιά.

ΓΚΑΓΚΣΤΕΡ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Αυτός ο μικρός γκάγκστερ της Νέας Υόρκης

είναι ο υστερότοκος γιος ενός γκάγκστερ του Σικάγου

και μιας μάνας μπουλντόγκ.

Είχε τραυματιστεί κατά την επίθεση

της Royal Bank του Seattle.

Chester.

Lucky.

Camel.

White Label ή Four Roses.

Browning.

Ηρωίνη.

(Μόνον την αγγλική ομιλεί).

Κ.Κ.Κ.

Αυτό το τετράποδο κατάγεται

απ’ το Joplin (Μισούρι).

Σαρκοβόρο.

Ουρλιάζει μακρόσυρτα τη νύχτα

όχι όπως το συνήθιζε

μπροστά σ’ έναν ψημένο νέγρο.

Στο τέλος θα υποκύψει.

Θέτει ένα πρόβλημα η τροφοδοσία του (άλυτο).

ΟΙ ΑΕΤΟΙ

Οι αετοί βρίσκονται απ’ αυτή τη μεριά.

Ο αετός με ουρά.

Ο αετός ο αυτοκρατορικός.

Ο αετός επάνω στην ινδοσυκιά του.

Ο αετός ο δικέφαλος (φαινόμενο)

μες στο προσωπικό κλουβί του.

Οι αετοί των παρασήμων

ξηλωμένοι απ’ το στήθος των καταδικασμένων

κατά την εκτέλεση.

Ο αετός ο νομισματικός, διπλός, από χρυσάφι 20 $  (είκοσι δολαρίων).

Οι αετοί των οικοσήμων.

Ο πρωσικός, στα μαύρα πάντοτε, σαν πιστή χήρα.

Αυτός που εξήντα χρόνια στην αράδα πέταξε πάνω απ’ τον Μάϊνε, στην Αβάνα.

Ο αετός ο γιάνκι, απ’ το Βιετνάμ φερμένος.

Οι αετοί οι ναπολεόντειοι κι οι ρωμαϊκοί.

Ο αετός των ουρανών

με τον Αλταΐρ πάνω στο στήθος του να λάμπει.

Τέλος

Ο Αετός

εκείνος του συμπυκνωμένου γάλακτος που ’χει τη μάρκα «Ο

Αετός».

(Μια ποικιλία

πραγματικώς πρωτότυπη).

ΠΙΘΗΚΟΙ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Το διαμέρισμα των πιθήκων.

Σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους

βρίσκονται σε προσωρινήν ελευθερία.

Αυτός με το καπέλο είναι καθηγητής.

Αυτός του γλυκάνισου με την μπουκάλα του*.

Είναι κι οι στρατηγοί με τις ουρές - σπαθιά τους

και το έφιππο άγαλμα του ήρωα πιθήκου.

Ο πίθηκος υπάλληλος - γραφείου εν ποδηλάτω.

Ο τραπεζίτης - πίθηκος εν αυτοκινήτω.

Ο πίθηκος - στρατάρχης παρασημοφόρος.

El monocorde cordio

Fasico cotiledon

Monosacarido.

Monoclinal**

Και όλοι οι άλλοι αυτοί που βλέπετε.

Κατά τον Αύγουστο

θα φτάσουν εξακόσιοι πιθηκίζοντες - πίθηκοι.

(Το θεμελιώδες πιθηκοστάσιο).

 * Υπαινιγμός στη μάρκα του ισπανικού ούζου: «El Mono».

** Λογοπαίγνια αμετάφραστα.

ΣΕΛΗΝΗ

Μεταλλική μαστοφόρος. Νυκτερινή.

Τη βλέπουμε.

Το πρόσωπό της καταφαγωμένο από εξάνθημα.

Σπούτνικς και σονέττα.

ΤΕΝΟΡΟΣ

Τενόρος. Εικονογράφηση του ποιητή, ζωγράφου και διπλωμάτη Φαγιάδ Χαμίς Μπερνάλ (Fayad Jamís Bernal, Μεξικό, 27 Οκτ. 1930 - Αβάνα, 13 Νοε. 1988) για την έκδοση του Gran Zoo (1967)

Ιδού ο τενόρος εν εκστάσει

θεωρώντας τον τενόρο του καθρέφτη

που είναι ο ίδιος ο τενόρος

εν εκστάσει

θεωρώντας τον τενόρο.

Κάποτε σεργιανάει ανάμεσα στον κόσμο

δεμένος σ’ ένα σπάγκο από μετάξι

χειροκροτούμενος από παλάμες δολαρίων από μελάνη τυπογραφική

κι άλλες επικερδείς ουσίες.

(Εδώ, στο Ζωολογικό μας Κήπο, απεχθάνεται

να τραγουδάει για να κερδίζει το ψωμί του

κι είναι τσιφούτης για τις μελωδίες του).

Μιλάνο Σκάλα.

Νέα Υόρκη Μετροπόλιταν.

Όπερα Παρισίων.

ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Αυτό το ζώο αποκαλείται αστυνομία.

Ταρσοβάμων κατάσκοπος.

Ποικιλίες: η αγγλική, Σέρλοκ. (Πίπα).

Κάρτερ, η αμερικάνικη. (Πίπα).

Τροφή συνήθης:

βοσκή εμπιστευτική,

ηλεκτροανακριτικοκαταγραφή,

κομμουνισμός (διεθνής),

νύχτες εξαντλητικές,

τεχνητό φως.

Οι άλλοι της ράτσας   π ό λ ι σ μ α ν   είναι πολύ μικρότεροι.

Μετάλλινα κουμπιά, πλακέ. Κεφάλι

σε σχήμα κασκέτου. Τρίχωμα γενικώς γαλάζιο.

Τροφή συνήθης: αεροτηκτικότης βρεφική,

ταραχές, απεργίες, μικροκλοπές.

Κομμουνισμός (ντόπιος).

Ο ΜΑΣΤΡΟΠΟΣ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Εσώρουχα γνήσια H.R.*

με ολόχρυσα κουμπιά.

Κόλτ 38 πιστόλι σαν ουρά.

Απ’ άσπρη σαντακρούτα κουστουμιά

που σαν καθρέφτης αστραφτοκοπά.

Λειρί - καπελαδούρα Χιπιχάπα.**

Άρωμα της Μιμί Πενσόν στο μαντηλάκι.***

Στο βάθος του κλουβιού του πλαγιασμένος

περνάει την πλήξη του και τη ζωή του

μέσα σε ονειροφαντασιές με στεγνές πόρνες

(όλες τους σε λειψανική κατάσταση)

της παλιάς συνοικίας Σαν Ισίδρο.****

Σημείωση: δείγμα μοναδικό που πιάστηκε

εδώ κι εξήντα χρόνια

σ’ έναν καυγά με τούς Φραντσέζους

στη γωνιά των οδών Λους - Κουρασάο.

* Μάρκα εσωρούχων πολυτελείας.

** Αντρικό καπέλο, πολύ της μόδας άλλοτε στήν Κούβα. Είδος «παναμά» πού φτιάχναν στη Χιπιχάπα του Εκουαδόρ.

*** Γαλλικό άρωμα, πολύ της μόδας, κείνη τηv εποχή.

**** Παλιά συνοικία πορνείας στην Αβάνα.

ΡΟΛΟΪ

Νυχτερίδα

μιας εξαιρετικής υπομονής

που φτάνει ως τη σκληρότητα

Ιδίως

με τους παίχτες του σκακιού και με τους αρραβωνιασμένους.

Τουλάχιστον

είναι εγκάρδιο κατά τις 3 παρά 1/4

καθώς και στις 9 και 15, μοναδικές στιγμές

που θα ’ταν διατεθειμένο να μας αγκαλιάσει.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΗΠΟΥ ΤΗΣ ΑΒΑΝΑΣ

(Προϊστορικόν Μουσείον ανοικτόν εις το κοινό καθ’ εκάστην,

πλην της Κυριακής)

Αναγγέλλουν την άφιξη

νέων ειδών, τουτέστι:

Η μεγάλη απολιθωμένη περιστερά της ιουρασίου περιόδου

όπου δύναταί τις να διακρίνει

τους δυο διατεταγμένους βομβοβόλους.

Υπάρχει και μια συλλογή ατομικών πελέκεων

και μάσκες τελετουργικές σε σχήματα αντι-αερολίθων

και ρόπαλα από ράδιο-ενεργό πυρόλιθο.

Και, τέλος, ένα αεροπλάνο

(ο κυνηγός ο τόσον περιζήτητος της πλειοκαίνου περιόδου)

σπανιότατον είδος.

Πατρίς ή θάνατος!

                                                Ο Διευθυντής.

ΡΗΤΟΡΕΣ

Ιδού κι οι ρήτορες.

Ανάμεσά τους βρίσκονται κάποιοι πρωταθλητές

της επαρχίας. Άλλοι

είναι ολυμπιονίκες. Κι άλλοι

δεν είναι τίποτα, μήτε καν ρήτορες.

Έχουν πολύ ποικίλο φτέρωμα.

Τόνος επικρατέστερος

μια λαϊκή nuance του κίτρινου.

Όπως βλέπετε

σύγχυσις τεραστία.

Κ υ ρ ί ε ς   κ α ι   κ ύ ρ ι ο ι

Σ ύ ν τ ρ ο φ ο ι!

Τ έ κ ν α   μ ο υ   α γ α π η μ έ ν α

Κ ύ ρ ι ε   Π ρ ό ε δ ρ ε,   κ ύ ρ ι ο ι   β ο υ λ ε υ ­τ έ ς

Α ξ ι ό τ ι μ ο   κ ο ι ν ό

Σ υ ν ο δ ο ι π ό ρ ο ι

Μ’  ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ή   σ υ γ κ ί ν η σ η

Γ ι α   π ρ ώ τ η   μ ο υ   φ ο ρ ά

Α π ό ψ ε   μ η   α π ό   μ έ ν α   λ ό γ ο υ ς   π ε ­ρ ι μ έ ν ε τ ε

Ε π ι τ ρ έ ψ τ ε   μ ο υ   ν α

Δ ε ν   ξ έ ρ ω   π ώ ς   τ ο λ μ ώ

Π ό σ ο   δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά,   δ ι α κ ε κ ρ ι­ μ έ ν ο ς

                Χ ρ ι σ τ ό φ ο ρ ο ς    Κ ο λ ό μ β ο ς

Ο ι   γ ο ν ε ί ς   τ ο υ   μ α κ α ρ ί τ η

Όταν τέλος βραχνιάζουν κάνουν γαργάρες

με λέξεις πού τις έχουνε περί πολλού

(είναι ολιγάριθμες)

και ξαναρχίζουν την παράσταση.

κ α ι   κ ύ ρ ι ο ι   ν τ ρ ο φ ο ι

μ η   α π ό   μ έ ν α   λ ό γ ο υ ς   π ε ρ ι μ έ ν ε τ ε

κ ν α   α γ α π η μ έ ν α   α ξ ι ό τ ι μ ο

σ υ γ κ ί ν η

κ α ρ ί τ η   π ώ ς   τ ο λ μ ώ

Κ ο λ ό μ β ο ς.

ΤΟ ΠΟΛΙΚΟ ΑΣΤΕΡΙ

Το Πολικό Αστέρι

ώρα την ώρα αθεράπευτα ξεπήζει.

Δέκα εκατομμύρια τόνοι

και πιότερο ακόμα, κάθε μέρα

(πάγος, φέγγος, γκάζι).

Ετούτο το τεράστιο ζώο

χάνει τη σύστασή του.

Στ’ άδεια του μέρη

θα δείτε,

κοιτάχτε, να, από τούτη τη μεριά

πώς ετοιμάζεται να βάλει

το συνεργείο μας επισκευών

σωρούς μπαμπάκι.

Όμως αυτό δε φτάνει

και το πολύ σε τέσσερα χρονάκια

οι ναυτικοί

θα προχωρούν ψηλαφητά στις θάλασσες.

Ω, τι μεγάλη ευθύνη!

Το ζώο που μας στοιχίζει απ’ όλα πιο ακριβά

είναι πιο δύσκολο να το διατηρήσουμε.

ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Να, η βόμβα. Κοιτάχτε την.

Μισοκοιμάμενη, αναπαύεται. Προσέχτε

παρακαλώ σας μην την προκαλείτε

με ραβδιά, με κοντάρια, με στυλιάρια,

με λιθάρια. Απαγορεύεται

να της ρίχνετε τρόφιμα.

Προσοχή στα χέρια,

στα μάτια!

Κανείς δεν παίρνει υπόψη του

τις προφυλάξεις και τις προειδοποιήσεις

της Διευθύνσεως.

Μήτε κι αυτός ο υπουργός.

Η παρουσία του ζώου αυτού εδώ πέρα

είναι τεράστιος κίνδυνος.

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ

Nicolas Guillen, El Gran Zoo - Ilustraciones: Arnal Ballester, 2009

Ετούτη η νύχτια πεταλούδα

στριφογυρίζει πάνω απ’ το κεφάλι μας

σαν το κοράκι πάνω απ’ το ψοφίμι.

(Το εδώ εκτιθέμενο παράδειγμα

είναι όνειρο, βεβαίως, τετριμμένον).

Εντούτοις

η διεύθυνσις αγγέλλει για τα τέλη του έτους,

ίσως και πιο ενωρίς

μια νέα φουρνιά ονείρων επιλέκτων,

ονείρων ανδρικών και γυναικείων επίσης.

Ήδη παρήγγειλαν προχθές

πέντε κουτιά μύγες τσέ - τσε.

ΤΟΝΤΟΝ - ΜΑΚΟΥΤ *

Στον René DEPESTRE

Είδος κύνειον

διαδεδομένο στην Αϊτή κατά την Εποχή

των Τετραπόδων.

                        Δείγμα

που βρέθηκε μέσα στο σταύλο

ανάμεσα στα ερείπια τα πνιγμένα στο χορτάρι

του προεδρικού μεγάρου.

(Πορτ-ω-Πρενς).

Τότε που απ’ την οχλοκρατία κάποιο βόλι

του πήρε το ζερβί ποδάρι

άντικρυ στο Πεδίο του Μάρτη.

Λίγα καρβέλια του απομένουνε

ύστερ’ από του πελεκιού το χτύπημα

που του άνοιξε το κούτελο.

Για τώρα του ετοιμάζουν μια βιτρίνα

στο μουσείο της φυσικής Ιστορίας.

* Είδος ταγάρι από πλεχτή ψάθα που χρησιμοποιούν στις αγρο­τικές περιοχές της Αϊτής. Άλλοτε, το τοντόν - μακούτ ήταν ένας μπαμπούλας που μ’ αυτόν φοβερίζαν τα παιδιά. Τώρα, ο λαός της Αϊτής έχει δώσει τούτο τ’ όνομα στα μέλη της πολιτικής αστυνομίας του François Duvalier.

ΓΟΡΙΛΛΑΣ

Ο γορίλλας

είναι ένα ζώο ανθρώπινο σχεδόν.

Δεν έχει πόδια ζώου μα πόδια ανθρώπινα περίπου,

δεν έχει αρπάγια

μα χέρια ανθρώπινα περίπου.

Σας μιλώ

για το γορίλλα των δασών της Αφρικής.

Όμως το ζώο που βρίσκεται μπροστά στα μάτια σας

λίγο του λείπει

για να ’ναι ολότελα γορίλλας.

Αντί για πόδια, έχει ποδάρια ζώου

κι αρπάγια αντί για χέρια.

Σας δείχνω

τον αμερικανό γορίλλα.

Ο υπάλληλός μας ταξιδεύοντας

τον έπιασε σ’ ένα στρατώνα

για το Μεγάλο Ζωολογικό μας Κήπο.

ΕΞΟΔΟΣ

Εδώ τελειώνει η επίσκεψη για σήμερα.

Αύριο θα ’ναι μια άλλη μέρα

και θα ’ρθουμε και πάλι στο Μεγάλο Ζωολογικό μας Κήπο.

Ακολουθήστε το βέλος.

Στο βάθος (αριστερά)

SALIDA

EXIT

ΕΞΟΔΟΣ

Mεταφορά στο διαδίκτυο από την έκδοση του 1966, προσθήκες, σημειώσεις, επιλογή φωτό, Επίμετρο, λοιπά, επιμέλεια: Μπ. Ζ.

_____________________

Ε Π Ι Μ Ε Τ Ρ Ο

1. Ο Νικολάς Γκιγιέν και ο Γιάννης Ρίτσος

Αβάνα 1966. Ο Νικολάς Γκιγιέν στο σπίτι του με τον Γιάννη Ρίτσο. (Πηγή φωτό).

Αυτή η εξαιρετική συνάντηση, και φυσική μετά από επίσκεψη του Ρίτσου στο νησί στα μέσα του ’66 ‒χρονιά που μελοποιείται η Ρωμιοσύνη‒ έχει εκτός των άλλων ιδιαίτερο (άγνωστο εν πολλοίς) εκδοτικό ενδιαφέρον, αφού το Δεκέμβρη του ίδιου έτους μια σημαντική ποιητική συλλογή εκδίδεται στην Ελλάδα σε παγκόσμια πρώτη.

Στην Κούβα ο Κήπος κυκλοφόρησε το 1968, κατά το γιορτασμό της Εκατονταετηρίδας των Πολέμων για την Ανεξαρτησία, αν και στον κολοφώνα εκείνης της έκδοσης αναγράφεται ότι το βιβλίο τυπώθηκε στις 15 Δεκέμβρη 1967, «Έτος του Ηρωικού Βιετνάμ». Την ίδια χρονιά ο Γκιγιέν έχει παρουσιάσει στο περιοδικό Bohemia (Νο 31, 4 Αυγούστου 1967), σε δική του μετάφραση, δέκα ποιήματα του Ρίτσου.

Έτσι, η «μεταφορά» εδώ εκείνης της ατμόσφαιρας, εκτός του ότι κρίνεται απαραίτητη, αποτίνει κυρίως φόρο τιμής στον πρώτο ενσαρκωτή του Γκιγιέν στη γλώσσα μας.

Το κείμενο που κολουθεί προέρχονται από το ανυπόγραφο Σημείωμα που παρατίθεται στα «αφτιά» του εξωφύλλου αυτού του σπάνιου (δυσεύρετου σήμερα) βιβλίου· κατά πάσα πιθανότητα ανήκει στον ίδιο τον Ρίτσο:

Ο Νικολάς Γκιλλιέν γεννήθηκε στην Καμαγουέϋ (Κούβα) στις 10 Ιουλίου 1902. Ύστερα απ’ το θάνατο του πατέρα του, φιλελεύθερου γερουσιαστή της Δημοκρατίας, που σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο του 1917, ό Νικόλας Γκιλλιέν δούλεψε σαν τυπογράφος, ενώ ταυτόχρονα σπούδαζε. Το 1921 εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές του για ν’ αφιερωθεί στη δημοσιογραφία και στην ποίηση.

Με το πρώτο του κιόλας βιβλίο «Motivos de Son» (1930) γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα. Η πρωτοτυπία της ποίησής του που εμπνεόταν απ’ τη ζωή των νέγρων της Κούβας και η στιχουργική του δεξιοτεχνία που αντλούσε ρυθμούς και τόνους απ’ τις περίφημες «sones», τα λαϊκά τραγούδια των Αντιλλών, με τους επανερχόμενους στίχους, με τις συχνά επαναλαμβανόμενες ίδιες λέξεις, που σε κάθε τους νέα άρθρωση φορτίζονταν με περισσότερο αίσθημα και νόημα και με κάποια «μουγγή» μουσικότητα και χορευτικότητα, αισθησιακή και θρησκευτική μαζί, σανένα ταμ-ταμ που διαρκώς πλησιάζει απ’ το βάθος, ανέδειξαν πολύ σύντομα τον Γκιλλιέν σαν τον μεγαλύτερο ποιητή της Κούβας κι έναν απ’ τους πρώτους ποιητές της εποχής μας.

Nicolás Guillén, El gran Zoo.
La Habana: Instituto Cubano del Libro, 1967. 23 x 14 cm. 85 pp.
Τα ποιήματα είναι τυπωμένα στις μονές σελίδες, 7-85
(Φωτό από το προσωπικό αρχείο Μπάμπη Ζαφειράτου)

Η δημοσίευση των καθαρά κοινωνικών ποιημάτων του, στις συλλογές «Songoro Cosongo»(Αβάνα, 1931) «West Indies Ltd» ('Αβάνα, 1934), «Cantos para soldatos y sones para turistas» (Μεξικό, 1937), εδραιώσανε τη μεγάλη του φήμη.

Το 1937 πήρε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων, που τον αγώνα τους τραγούδησε στη συλλογή του «Espana, poema en cuatro angustias y una esperanza».

O Νικόλας Γκιλλιέν ταξίδεψε στήν Ευρώπη και στην Ασία. Απ’ το 1945 ως το 1948, διέτρεξε ολόκληρη τη Λατινική 'Αμερική όπου έδωσε πολλές διαλέξεις και το 1947 εξέδωσε στο Μπουένος Άιρες το έργο του «El son entero». Αργότερα ταξίδεψε στη Γαλλία, στη Σοβιετική Ένωση, στην Κίνα και στις λαϊκές δημοκρατίες.

Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Στην 'Ελλάδα είναι το πρώτο του έργο που παρουσιάζεται «Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος» ‒τελευταίο έργο του ποιητή που δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί σε καμιά γλώσσα, ούτε στα Ισπανικά, στην πα­τρίδα του την Κούβα.

Ο ίδιος ο Γκιλλιέν εμπιστεύτηκε στον Γιάννη Ρίτσο την ανέκδοτη ακόμη γαλλική μετάφραση που έχει γίνει άπ’ τον Αϊτινό ποιητή Rene Depestre. Σ’ αυτήν στηρίχτηκε η ελληνική απόδοση.

Ο Νικολάς Γκιγιέν, Ο Ρενέ Ντεπέστρ (29 Αυγ. 1926) και η γυναίκα του Εντίθ στο Λουξεμβούργο το 1956

Στο έργο του αυτό, ο Γκιλλιέν πα­ρουσιάζεται ριζικά ανανεωμένος. Ένας συγκρατημένος λυρισμός, μια σοφή «αφέλεια» περιβάλλει την οξύτατη και αμείλικτη κοινωνική του σάτιρα που καυτηριάζει ξένα και οικεία κακά. Και κάθε τόσο η αστραψιά της ποίησής του φτιάχνει απ’ αυτό το «κατάμονο, μικρό, χάρτινο πουλί, που νυστάζει μέσα στο μικροσκοπικό κλουβί του», έναν αετό, έναν κυκλώνα ή ένα αλάθευτο όπλο.

Μέσα στον «Μεγάλο Ζωολογικό Κήπο» του, ο ποιητής έχει εγκλωβίσει ανέμους, σύννεφα, ποτάμια, παλιές φυλές των Αντιλλών, το ηφαίστειο Ακονκάγκουα, μιαν έφηβο κιθάρα, γκάγκστερς και τοκογλύφους, μια «μεταλλική μαστοφόρο σελήνη» καμωμένη από «σπούτνικς και σονέττα», τη δίψα, την πείνα, τη Μεγάλη Άρκτο, ζώα και ανθρώπους. Ο ποιητής δεί­χνει ποιος ονειρεύεται, ποιος αγρυπνάει, ποιος παραμονεύει, Και ειδοποιεί: «Προσοχή: Δαγκώνει».

Σημείωση:

• Τα κείμενα που προηγήθηκαν περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Μπάμπη Ζαφειράτου, Αηδόνια και Μπαζούκας, που θα κυκλοφορήσει σύντομα... 
• Τελικά, το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Μάρτη του 2016 από τη New Star και σε 2η αναθεωρημένη έκδοση από τον Δίαυλο, τον Ιούλιο του 2018].

2. Lea Lublin
 

Lea Lublin, Mon fils (My son), 1968. Gelatin silver print. Estate of the artist
Photo: Ευγενική προσφορά Nicolas Lublin (γιος της Λέα)

Lea Lublin: 1929, Βρέστη, Πολωνία - 1999, Παρίσι, Γαλλία. Ζωγράφος και ακτιβίστρια του Φεμινιστικού Κινήματος, φίλη του Γκιγιέν κατά την εξορία του στην Αργεντινή (βλέπε από Μποτίλια). Μεγάλωσε στο Μπουένος Άιρες, όπου μετανάστευσε με την οικογένειά της το 1931. Η δράση της με τα φεμινιστικά κινήματα περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης: Wack! Τέχνη και Φεμινιστική Επανάσταση (Λος Άντζελες, 2007) ‒συμμετοχή με τη γνωστή μας Μαρίνα Αμπράμοβιτς.

Στα μέσα του 1960, μετά την εγκατάστασή της στο Παρίσι, άρχισε το ενδιαφέρον της για την εξερεύνηση νέων μέσων και υλικών.
Έργα της υπάρχουν στις συλλογές του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στο Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Πλαστικών Τεχνών, στο Εθνικό Ίδρυμα Σύγχρονης τέχνης της Αλσατίας, και στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Λέα Λούμπλιν. Αναδρομική (25 Ιουν - 12 Σεπ 2015

Lea Lublin
The artist in her environment Penetración/Expulsión, 1970
II Bienal de Arte Coltejer, Medellín (Colombia)
Photo: unknown

Dissolution dans l’eau. Pont Marie, 17 heures, Performance, Paris, March 11, 1978, photo: anonymous, Ευγενική προσφορά ιδιοκτησία της ζωγράφου / Συλλογή Nicolas Lublin

3. Νικολάς Γκιγιέν ‒ Ένας ποιητής κι η εποχή του
(Ισπανικά)



4. Ο Γιάννης Ρίτσος το 1966
(α). Εργογραφία

Προσθήκη της Μποτίλιας από το Ψηφιακό Αρχείο του ΕΚΕΒΙ (από όπου και οι φωτό των βιβλίων και η ακουαρέλα) για τη δραστηριότητα του Ποιητή τη χρονιά της Κούβας

Η Ρωμιοσύνη αποσπάται από το σώμα της Αγρύπνιας και εκδίδεται για πρώτη φορά σε χωριστή έκδοση.  Εκδίδονται οι μεταφράσεις των Ποιημάτων του Ναζίμ Χικμέτ και του Δέντρου του Ηλία Έρενμπουργκ με Πρόλογο και σε απόδοση του Γ. Ρ.

Κυκλοφορούν επίσης η δεύτερη σειρά των Μαρτυριών, το ποίημα Ορέστης [Απόσπασμα από τη σύνθεση «Ορέστης»], η Ανθολογία Τσέχων και Σλοβάκων ποιητών, που έχει επιμεληθεί ο ίδιος ο Ρ., και ο Μεγάλος ζωολογικός κήπος του Νικολά Γκιλλιέν σε απόδοση του Ρ.

Αρχίζουν να γράφονται οι μονόλογοι Ισμήνη και Αγαμέμνων. 

Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί ορισμένα αποσπάσματα της Ρωμιοσύνης τον Ιανουάριο. Στο δίσκο που κυκλοφορεί την ίδια χρονιά τους στίχους ερμηνεύει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Ο Γ. Ρ. ταξιδεύει στην Κούβα.

*

(β).  Ζωγραφική

Ακουαρέλα του Γιάννη Ρίτσου (Σάμος, Ιανουάριος 1966)

*

(γ).  Αλληλογραφία - Φωτό

Μέλπω Αξιώτη

Καρλόβασι Σάμου, 20 Ιαν. 1966. Αλληλογραφία του Γ. Ρ. με την Μέλπω Αξιώτη, που βρίσκεται στο Βερολίνο (1)

Καρλόβασι Σάμου, 20 Ιαν. 1966. Αλληλογραφία του Γ. Ρ. με την Μέλπω Αξιώτη, που  βρίσκεται στο Βερολίνο (2)

*

Κώστας Βάρναλης

1966. Εκδήλωση για τα 15 χρόνια της ΕΔΑ. Κώστας Βάρναλης, Δώρα Μοάτσου, Γιάννης Ρίτσος.

***

5. Ο Γκιγιέν από την Μποτίλια Στον Άνεμο

Νικολάς Γκιγιέν: Αχ, Κούβα (3+1 ποιήματα) 

*

Νικολάς Γκιγιέν: Γκεβάρα, ο Γκάουτσο (4 ποιήματα) ‒ Σχολιασμός και Επίμετρο: Τα γεγονότα μέσα απ' τους στίχους (Α' Μέρος με 47 φωτό)

*

Τσε Γκεβάρα: Ημερολόγιο Βολιβίας ‒ Οι στίχοι του Νικολάς Γκιγιέν μέσα απ' τα γεγονότα (Αφιέρωμα - Β' Μέρος με 118 φωτό)

*

Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και μπαζούκας (3 ποιήματα)

*
Για το El gran Zoo βλέπε και
Νικολάς Γκιγιέν 1966:  Για πρώτη φορά στα ισπανικά η πανανθρώπινη σταθερότητα της γραφής του Γιάννη Ρίτσου ‒ 9 ποιήματα από τις Μαρτυρίες και 1 από τις Ασκήσεις

*

Περισσότερα

Γκιγιέν

***

6. Γιάννης Ρίτσος

Γιάννης Ρίτσος: Στο Υπερώον της ποίησης, ανέγγιχτος από την κόψη του θανάτου – 25 ποιήματα. Και ένα κριτικό σημείωμα της Μποτίλιας (Μπ. Ζ.)

Γιάννης Ρίτσος. 1 Μαΐου 1909, Μονεμβασιά - 11 Νοεμβρίου 1990, Αθήνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 10.V.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

1990, 11 Νοέμβρη ‒Πεθαίνει ο κομμουνιστής ποιητής Γιάννης Ρίτσος. Ο Γιάννης Ρίτσος εξέδωσε την  πρώτη του ποιητική συλλογή το 1934 με τον τίτλο «Τρακτέρ». Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο ΚΚΕ, ενώ συνεργάστηκε και με το «Ριζοσπάστη», χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Γ. Σοστίρ, από αναγραμματισμό του ονόματός του.

Αϊ-Στράτης 1952. ΕΑΜ Θεάτρου. Όρθιοι από αριστερά: Ο Μάνος Κατράκης, ο ιστορικός και συγγραφέας Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Κώστας Μπαλαδήμας, Τζαβαλάς Καρούσος και Γιώργος Γιολδάσης, ο ιστορικός τέχνης, αρχαιοπώλης και ηθοποιός Ευθύφρων Ηλιάδης (με τον Ευθύφρονα Ηλιάδη έστειλε, στις 11/5/1936, ο Γιάννης Ρίτσος τα τρία πρώτα ποιήματα του «Επιτάφιου» ‒πιθανόν και όλα‒ στο Ριζοσπάστη, για να δημοσιευτούν την επομένη ‒βλ.π.κ.), ο τεχνικός θεάτρου Δημόπουλος. Καθιστοί, ο επίσης τεχνικός θεάτρου Παύλος και ο Γιάννης Ρίτσος. (Φωτό του 902, τεκμηριωμένη από τη Μποτίλια με Πηγή: Αριστούλα Ελληνούδη).

Τα γεγονότα του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη συγκλονίζουν την εργατική τάξη της χώρας μας και τον ίδιο: Στις 11 Μάη στέλνει τρία από τα δεκατέσσερα (Σημ. Μπ.: 20 συνολικά της τελικής σύνθεσης) θρηνητικά ποιήματά του στο «Ριζοσπάστη» και την επόμενη μέρα η εφημερίδα τα δημοσιεύει, με γενικό τίτλο «Μοιρολόι». Ολόκληρο το έργο θα κυκλοφορήσει λίγο αργότερα, στις 8/6/1936, με τον τίτλο «Επιτάφιος».

Την περίοδο της Κατοχής ο Γ. Ρίτσος πήρε ενεργό μέρος στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, ενώ μετά την απελευθέρωση, το 1948-1952, εξορίστηκε διαδοχικά στη Λήμνο, στη Μακρόνησο και τον Αϊ-Στράτη.

Εκλογές 1981. Ο Γιάννης Ρίτσος απαγγέλλει.

Μετά την απελευθέρωσή του δραστηριοποιείται μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ.

Εκλογές 1981. Γιάννης Ρίτσος, Ρούλα Κουκούλου, Λουί Αραγκόν

Το 1956 τύπωσε τη «Σονάτα του σεληνόφωτος», για την οποία τιμήθηκε με το Α' Κρατικό Βραβείο ποίησης, το 1960 κυκλοφόρησε η μελοποίηση του «Επιτάφιου» από τον Μίκη Θεοδωράκη, ενώ το 1966 τυπώθηκε αυτοτελώς η «Ρωμιοσύνη» (πρώτη έκδοση το 1954), η οποία επίσης μελοποιήθηκε από τον Μ. Θεοδωράκη. Την περίοδο της Χούντας, συνελήφθη και εξορίστηκε και πάλι στη Γυάρο και μετά στη Λέρο.

Υπό το βάρος της διεθνούς κατακραυγής, αλλά και λόγω της σοβαρής του ασθένειας, η Χούντα αναγκάστηκε να τον μεταφέρει από την εξορία θέτοντάς τον σε κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι το 1970.

Τάσσος, Γιάννης Ρίτσος, Χαρίλαος Φλωράκης, Μίκης Θεοδωράκης

Μετά τη μεταπολίτευση έτυχε πλήθους διακρίσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ το 1975, τιμήθηκε με το βραβείο «Λένιν» το 1977, κ.ά.

Ο Γιάννης Ρίτσος παρέμεινε στρατευμένος στην υπόθεση του σοσιαλισμού μέσα από τις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος έως την τελευταία του πνοή.

Γιάννης Ρίτσος. 1 Μαΐου 1909, Μονεμβασιά - 11 Νοεμβρίου 1990, Αθήνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 29.IV.2015 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Το τσιγάρο του αμφίθυμο απόμεινε

στα κλεισμένα του χείλη – μιa λευκή φλεγόμενη κεραία

αντί αποσιωπητικών, που πάντα τα παρέλειπε εκ συστήματος

(ή μήπως ασυναίσθητα;) αποσιωπώντας τη σιωπή του.
Ο Γιάννης Ρίτσος της Πρωτομαγιάς με 12 ποιήματα για τον Καβάφη
(Πέμπτη,30 Απριλίου 2015)

Ρίτσος Γιάννης (57 τίτλοι)

Γκιγιέν Ν. (12 τίτλοι)

_________________________
και
Όλα τα Πρόσωπα της Μποτίλιας


***

“Fluvio Subtunal”, 1969, Environment, Santa Fé (Argentina), photo by: Humberto Rivas, Barcelona