ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ

Ήσουν μεγάλος / δε σε χωρούσε τούτος ο καιρός
Γενειοφόρος Άη Αντάρτης στα ελατόβουνα
Βασίλης Ρώτας: Χιλιομόδι Κορινθίας, 23 Απριλίου 1889 - Αθήνα, 30 Μαΐου 1977
Σύνθεση - σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 29.V.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

Ε Α Μ

Μουσική
Matvey Blanter (1903-1990)
Στίχοι
Βασίλης Ρώτας
(Katyusha) 
Μαρία Δημητριάδη

Τρία γράμματα μόνο φωτίζουν την ελληνική μας την γενιά
και μας δείχνουν φωτεινό τον δρόμο για να φέρουμε την λευτεριά

Είναι του αγώνα μας τα φώτα κι ο λαός ακολουθεί πιστά,
νέοι, γέροι, όλοι μαζί φωνάζουν: ζήτω, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

Το ΕΑΜ μας έσωσε απ’ την πείνα θα μας σώσει και πάλι απ’ την σκλαβιά
κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία· ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

Έχει ενώσει όλο τον λαό μας, έχει την ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ,

κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία· ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

*

12 Οκτώβρη 1944 ‒Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Αθήνα. Μια απέραντη λαοθάλασσα πλημμυρίζει τους δρόμους. Το νέο ότι οι μαχητές του ΕΛΑΣ κατέβασαν το πρωί (09.45) από την Ακρόπολη τη ναζιστική σημαία έκανε αστραπιαία, στόμα με στόμα, το γύρο της πρωτεύουσας. «ΛΕΥΤΕΡΙΑ! ΛΕΥΤΕΡΙΑ! Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ», γράφει ο «Ριζοσπάστης» την επόμενη μέρα.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 12 Οχτώβρη 1944

«Χάθηκε - σημειωνόταν στο ρεπορτάζ - το βρωμερό κουρέλι του Φασισμού απ' την Ακρόπολη (...). Η μπαρουτοκαπνισμένη Αθήνα, που γνώρισε την πείνα και το βόλι του κατακτητή, το στιλέτο του προδότη (...) ξεχύθηκε ζωντανή ανθρωποθάλασσα να διαλαλήσει τη Νίκη της (...) Διαδηλώσεις που πρώτη φορά βλέπει η Αθήνα ξεχύνονται από παντού. Απ' το Σύνταγμα ως την Ομόνοια (...) Και πάνω απ' όλα μια φωνή που αγκαλιάζει όλη την Αθήνα (...): Ε-Α-Μ! Ε-Α-Μ!».

*
12 Οκτώβρη 1946 ‒Η κυβέρνηση απαγορεύει τον εορτασμό της επετείου της απελευθέρωσης της Αθήνας.

*

Ε Λ Α Σ 

Στίχοι 
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη

Μουσική 

Νίκος Τσάκωνας

Μίκης Θεοδωράκης

Με το ντουφέκι μου στον ώμο
σε πόλεις κάμπους και χωριά
της λευτεριάς ανοίγω δρόμο
της στρώνω βάγια και περνά

Εμπρός Ε.Λ.Α.Σ. για την Ελλάδα
το δίκιο και τη λευτεριά
σ’ ακροβουνό και σε κοιλάδα
πέτα πολέμα με καρδιά

ένα τραγούδι είν’ η πνοή σου
καθώς στη ράχη ροβολάς
και αντιλαλούν απ’ τη φωνή σου
καρδιές και κάμποι Ε.Λ.Α.Σ. Ε.Λ.Α.Σ.

Παντού η Πατρίδα μ’ έχει στείλει
φρουρό μαζί κι εκδικητή
κι απ’ την ορμή μου θ’ ανατείλει
καινούργια λεύτερη ζωή

Με χίλια ονόματα μία χάρη
ακρίτας ειτ’ αρματολός
αντάρτης, κλέφτης, παλληκάρι
πάντα ειν’ ο ίδιος ο λαός.

*


Ε Π Ο Ν

Στίχοι
Μαυροειδή-Παπαδάκη Σοφία
Μουσική
Αλέκος Ξένος
Αγνώστου ερμηνευτή

Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία
Το θάρρος, την ορμή, τη λεβεντιά,
Πετάμε στον αγώνα, στη θυσία
Για την Ελλάδα, για τη λευτεριά.

Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρός,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως.

Τα νιάτα είμαστε μεις, της γης η ελπίδα,
άλλοι του π' αντίκρυ μας θα σταθεί,
μελίσσι από τη κάθε μια πατρίδα,
κινάμε να λυτρώσουμε τη γη.
 
Για μια ζωή ελεύθερη κι' ωραία,
απλώνουμε της νιότης τα φτερά,
μια πλάση ονειρευτή, μια πλάση νέα
τα μπράτσα μας να χτίσουν τα γερά.

Στο φράκτη της σκλαβιάς το πέρασμά μας
μια καταλύτρα θάν' νεροσυρμή, το δίκηο,
η λευτεριά για σύνθημά μας
ποιος θα μας αντικόψει την ορμή;

Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρός,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως.

Των ταπεινών τον πόνο και την θλίψη
του σκλάβου τη βαθειά την οιμωγή,
από τη γη μας θέλουμε να λείψει
για να γένει χιλιόμορφη η ζωή.

Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρός,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως.

Και πίσω τον ακολουθάει πάντοτες ένας τρανός αητός με μια σημαία.
Ναι, μα τον Άρη, σου το λέω, της λευτεριάς πρωτοχελίδονο
όρκος του λαού μας θα ’ναι ‒μα τον Άρη‒ : Ο ΑΡΗΣ
Άρης Βελουχιώτης: 27 Αυγούστου 1905, Λαμία - 16 Ιουνίου 1945, Μεσούντα Άρτας  
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 10.VI.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)