Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα του Πάμπλο Νερούδα (4 VIDEO)

Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα (8 Αυγούστου 1879 - 10 Απριλίου 1919)
από τον Γιάννη Θωμά (Γίγα) και την Παναγιώτα (Πέγκυ) Κούβαρη*

10 Απριλίου

1919 ‒Κυβερνητικά στρατεύματα του Μεξικού σκοτώνουν σε ενέδρα τον θρυλικό επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα και βάζουν τέλος στην ένοπλη εξέγερση των αγροτών που είχε ξεκινήσει εννέα χρόνια πριν.

P A B L O   N E R U D A

Σ Τ Ο Ν   E M Ι Λ Ι Α Ν Ο   Ζ Α Π Α Τ Α

ΜΕ ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΑΤΑΝΑΣΟ (*)

Όταν οι συμφορές αυγατίσανε

και τα ρημαγμένα θάμνα

ήταν ή μοναδική κλήρα του χωρικού

και καθώς θρασομανούσαν

οι αρπαχτικές γενειάδες oι γλεντοκόπες

και τα μαστίγια

τότε,

σαν λουλούδι, σαν φωτιά καλπάζουσα

...Μεθυσμένη πηγαίνω

και τραβώ για την πόλη...

αφηνίασε μέσα στην διαβατάρικη αυγή.

Η γη σκισμένη απ’ τα μαχαίρια

κι ο βουνίσιος αέρας της πικρής φωλιάς

έπεσε σαν καλαμπόκι ξεσπορισμένο

πάνω στη μοναξιά του ίλιγγου

και ζητώ στον αφέντη

ένα λόγο να πω.

Χώμα και αυγή ήταν τότε ό Ζαπάτα

σ’ όλο τον ορίζοντα φαινόντανε τα πλήθια του αρματωμένου του σπόρου.

Σε μιαν έφοδο από νερά και σύνορα

η σιδερένια ανάβρα του Κοαουΐλα

οι αστέρινες πέτρες του Σονόρα

όλα ήρθαν στον προχωρημένο διασκελισμό σου

και στην καταιγίδα της αγροτιάς με τα πέταλα τα σιδερένια

απ’ το ράντσο κι αν φύγει

θα γυρίσει ξανά.

Χώρισε το ψωμί τη γη μας ‒ σ’ ακολουθάω

εγώ Ζαπάτα ξεκινάω με τη δροσιά

των πρωινών καβαλάρηδων

σε απόσταση μια ντουφεκιά απ’ τις φραγκοσυκιές

ως τα ρόδινα εκείνα τα σπίτια

...μια μαντήλα στην κόμη

και τον Πάντσο μην κλαις...

Το φεγγάρι κοιμάται πάνω στα καματερά

ο θάνατος στοιβαγμένος και μοιρασμένος

κείτεται με τους στρατιώτες του Ζαπάτα.

Κάτω απ’ το μανδύα της βαριάς νύχτας

ο ύπνος κρύβει το πεπρωμένο του

το σκοτεινό χράμι πού κλωσάει.

Η φωτιά μαζεύει τον άγρυπνον αγέρα

λίπος, ίδρωτα και νύχτιο μπαρούτι

...Μεθυσμένη ‒ και φεύγω

να ξεχάσω γυρεύω...

Γυρεύουμε πατρίδα για τον ταπεινωμένο

το μαχαίρι που μοίραζε την κλήρα την πατρογονική

άλογα και πιστολιές

φοβίζουν τον δυνάστη, τα γένια του δήμιου

η γη μοιράζεται με μια καραμπίνα.

Μην καρτεράς ολοσκόνιστε χωριάτη

απ’ τον ιδρώτα σου το άπλετο φώς

και τον ουρανό μοιρασμένο στα γόνατά σου.

Σήκω και κάλπασε με τον Ζαπάτα!

Να τη φέρω εγώ θέλω

μα εκείνη είπε όχι.

Μεξικό, άγρια αγροτιά, αγαπημένη

ζεις μεσ’ τα σκοτάδια μοιρασμένη.

Απ’ τη σπαθιά του καλαμποκιού

βγήκαν στον ήλιο ολοΐδρωτοι oι καπετανέοι σου.

Εγώ έρχομαι απ’ το χιόνι του Νότου

να σε τραγουδήσω.

Άφησέ με να καλπάσω στο πεπρωμένο σου

και να γεμίσω με μπαρούτι και οργωμένη Γή.

Και αν είναι να κλάψει

γιατί θες να γυρίσει...

(*)  Σημείωση Μποτίλιας: Το σωστό είναι: Με τη μουσική του [Μεξικανού συνθέτη] Τάτα Νάτσο (τα δίστιχα που ακολουθούν τις στροφές του ποιήματος). Ignacio Fernández Esperón, γνωστός και ως Tata Nacho. (Oaxaca, 14 Φεβ. 1894 - Πόλη του Μεξικού, 5 Ιουν. 1968). Μεγάλωσε στην Οασάκα σε μια μεσαία τάξη. Το ψευδώνυμό του, Tata Nacho, ήταν το παιδικό του παρατσούκλι. Έκανε το ντεμπούτο του το 1937, στον πιο γνωστό ραδιοσταθμό της πόλης. Το 1947 απόκτησε δικό του ραδιοφωνικό πρόγραμμα. Έγραψε πάνω από διακόσια τραγούδια.

*

Από τη συλλογή ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
(Canto General)

P A B L O   N E R U D A, ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Μετάφραση από το ισπανικό πρωτότυπο:

Άννας Βάλβη, Cloe Varela Docampo

ΤΟΛΙΔΗΣ, 1971, σελ, 22

*

Εμιλιάνο Ζαπάτα: Γη και Ελευθερία

Πηγή: pinturayartistas.com

Ντιέγκο Ριβέρα (8 Δεκεμβρίου 1886, Γκουαναχουάτο, Μεξικό - 24 Νοεμβρίου 1957, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό. (Palacio Nacional de Mexico) Λεπτομέρειες της τοιχογραφίας

Ηγέτης της Μεξικανικής Επανάστασης, προστάτης των φτωχών αγροτών της πατρίδας του. Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα (Emiliano Zapata) γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου του 1879 στο χωριό Ανενκουίλκο. Γόνος ευκατάστατου κτηνοτρόφου, έμεινε ορφανός στα 16 του χρόνια και εργάστηκε ως εκπαιδευτής αλόγων.

Την εποχή εκείνη, τη χώρα κυβερνούσε ο στρατηγός Πορφίριο Ντίας, η δικτατορία του οποίου σήμανε μια εποχή εγκατάλειψης των μεταρρυθμίσεων, ενώ το 85% της γης ανήκε στο 2% του πληθυσμού. Ο Ζαπάτα ανέπτυξε από νωρίς αντιπολιτευτική δράση και το 1909 εξελέγη πρόεδρος μιας τοπικής ομάδας για τη διεκδίκηση της καλλιεργήσιμης γης, που είχε κατασχεθεί προς όφελος των μεγαλογαιοκτημόνων. Εξαιτίας της δράση του, κλήθηκε στο στρατό, όπου υπηρέτησε για επτά μήνες.

Είσοδος στην πόλη του Μεξικού. Τέλη του 1914

Το Νοέμβριο του 1910, η εξαθλίωση των αγροτών οδήγησε σε μία εξέγερση υπό τον Μαδέρο. Ο Ζαπάτα τάχθηκε στο πλευρό του, πήρε τα όπλα και με σύνθημα «γη κι ελευθερία» ηγήθηκε των επαναστατημένων αγροτών, καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερα εδάφη.

Όταν αντιλήφθηκε ότι το αίτημα για μεταρρυθμίσεις είχε εγκαταλειφθεί από τον Μαδέρο, κατάρτισε το δικό του αγροτικό πρόγραμμα, γνωστό ως Σχέδιο Αγιάλα. Με αυτό απαιτούσε την κατάσχεση της γης απ’ όλους τους ξένους και του 1/3 των εδαφών των φεουδαρχών, καθώς και την επιστροφή των εδαφών που είχαν κατασχεθεί από τους ντόπιους. Σύμφωνα με το Σχέδιο Αγιάλα, όλες οι κατασχεθείσες εκτάσεις θα αποτελούσαν κοινοκτημοσύνη των ινδιάνικων κοινοτήτων.

Charcoal on paper, 98 3/8 x 78" (250 x 198 cm). Private collection, Mexico. © 2011 Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, México, D.F./Artists Rights Society (ARS), New York. Photograph © Eumelia Hernández and Ricardo Alvarado; Instituto Nacional de Bellas Artes Πηγή

Στο πλευρό του συγκεντρώνονταν όλο και περισσότεροι αγρότες, ενώ οι απόψεις του υποστηρίχτηκαν και από πολλούς διανοούμενους, που συνέδεσαν τις θεωρίες του με αυτές του Καρλ Μαρξ. Μετά την καταστολή της εξέγερσης του Μαδέρο, το Φεβρουάριο του 1913, ο Ζαπάτα ένωσε τις δυνάμεις του με αυτές του Πάντσο Βίλα στο βορρά και συνέχισε τον αγώνα του, ακόμα κι όταν έπεσε η δικτατορία του Ντίας. Μαζί κατέλαβαν τρεις φορές την πόλη του Μεξικού, αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν.

Στις 10 Απριλίου του 1919 ο Ζαπάτα έπεσε θύμα ενέδρας. Εκτελέστηκε εν ψυχρώ από τις κυβερνητικές δυνάμεις, κατά τη συνάντησή του με έναν στρατηγό που υποτίθεται ότι ήθελε να προσχωρήσει στην επανάσταση.

Pancho Villa, Emiliano Zapata and others at the National Palace in Mexico City - December 6, 1914. With bandaged head to Zapata's left: Otilio E. Montano. With hand on his belt to Montano's left: Rodolfo Fierro. Πηγή

Για τους εχθρούς του, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα υπήρξε ένας ακραίος μηδενιστής και οι ενέργειές του είχαν ως μοναδικό σκοπό τη ληστεία. Για τους αυτόχθονες λαούς, υπήρξε σωτήρας και ήρωας της επανάστασης. Έγινε θρύλος ενώ ζούσε ακόμη. Αναρίθμητες ιστορίες και τραγούδια γι’ αυτόν λέγονται ακόμη και σήμερα, ενώ ο τάφος είναι ένα από τα πιο σεβάσμια μνημεία για τους ιθαγενείς του Νότιου Μεξικού.

Πηγή κείμένου: sansimera.gr

Diego Rivera. Agrarian Leader Zapata. 1931. Fresco on reinforced cement in a galvanized-steel framework, 93 3/4 x 74" (238.1 x 188 cm). The Museum of Modern Art, New York. Abby Aldrich Rockefeller Fund. © 2011 Banco de México Diego Rivera & Frida Kahlo Museums Trust, México, D.F./Artists Rights Society (ARS), New York. Photograph courtesy The Museum of Modern Art, Department of Imaging Services (John Wronn) Πηγή

Πηγή: George Vidakis

___________
* Γιάννης Θωμάς (Γίγας) και Παναγιώτα (Πέγκυ) Κούβαρη
Το φως του Μεξικού, που μεγάλωσε στην Ανενκουίλκο και έλαμψε σε όλο τον κόσμο, φωτίζοντας τους αγώνες για τη γη και την ελευθερία, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα.
El Luz de Mexico, Que salida en Anenecuilco παρ brillar en todo el Mundo y las illuminar Batallas por Tierra y Libertad, Emiliano Zapata. 
(Πηγή: Το λινκ στο οποίο παρέπεμπα, δυστυχώς, έσπασε).